Tổng quan nghiên cứu

Tỉnh Vĩnh Long, nằm ở trung tâm đồng bằng sông Cửu Long, có dân số khoảng 1,79 triệu người, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm khoảng 2,6%, với người Khmer khoảng 22.630 người, chiếm 2,21% dân số toàn tỉnh. Người Khmer tại đây chủ yếu theo Phật giáo Nam tông Khmer (PGNTK), một hệ phái có ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống văn hóa, xã hội và tinh thần của cộng đồng. Hội Đoàn kết Sư sãi yêu nước (Hội ĐKSSYN) tỉnh Vĩnh Long được thành lập chính thức vào năm 2009, nhằm phát huy truyền thống yêu nước, tập hợp các vị sư sãi và phật tử Khmer tham gia các phong trào xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Nghiên cứu tập trung vào quá trình hình thành, cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ và hoạt động của Hội ĐKSSYN tỉnh Vĩnh Long từ năm 2009 đến 2022. Mục tiêu nhằm làm rõ vai trò của Hội trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Khmer, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của Hội trong bối cảnh kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, góp phần ổn định chính trị, phát triển văn hóa và bảo vệ an ninh trật tự tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết toàn dân tộc, đặc biệt là đoàn kết lương - giáo trong khối đại đoàn kết dân tộc. Các quan điểm của Đảng về công tác dân tộc, tôn giáo và chính sách đối với các tổ chức hội cũng được vận dụng.

Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng các cách tiếp cận đa ngành:

  • Tiếp cận tôn giáo học: Nhìn nhận tôn giáo như một hiện tượng xã hội có tác động sâu sắc đến đời sống xã hội và chính trị.
  • Tiếp cận dân tộc học: Giúp phân tích mối quan hệ giữa Hội ĐKSSYN và cộng đồng người Khmer tại Tây Nam Bộ.
  • Tiếp cận hệ thống: Xem Hội ĐKSSYN như một hệ thống động, tương tác với các hệ thống chính trị, giáo hội và xã hội.
  • Tiếp cận vùng: Phân tích đặc điểm địa lý, kinh tế - xã hội và văn hóa của tỉnh Vĩnh Long để hiểu rõ bối cảnh hoạt động của Hội.
  • Tiếp cận chính trị học và lịch sử: Đánh giá vai trò lịch sử và mối quan hệ giữa tôn giáo, Hội ĐKSSYN và Nhà nước trong quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Các khái niệm chính bao gồm: Hội Đoàn kết Sư sãi yêu nước, Phật giáo Nam tông Khmer, đại đoàn kết dân tộc, tổ chức xã hội tôn giáo, và vai trò của sư sãi trong cộng đồng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử để phân tích mối quan hệ giữa Đảng, Nhà nước và tôn giáo. Các phương pháp cụ thể gồm:

  • Phân tích và tổng hợp các tài liệu lịch sử, pháp luật, chính sách và số liệu thống kê.
  • Phương pháp so sánh để đối chiếu hoạt động Hội ĐKSSYN tỉnh Vĩnh Long với các địa phương khác trong vùng Tây Nam Bộ.
  • Phương pháp điền dã nhân học tôn giáo: Khảo sát thực tiễn tại 13 chùa Khmer trên địa bàn tỉnh, phỏng vấn các vị sư sãi, hội viên Hội và cán bộ quản lý.
  • Phương pháp thống kê: Thu thập số liệu về dân số, số lượng sư sãi, hội viên, hoạt động Hội từ năm 2009 đến 2022.
  • Cỡ mẫu: 103 hội viên Hội ĐKSSYN tại 13 chi hội chùa Khmer.
  • Phương pháp chọn mẫu: Mẫu chọn theo phương pháp phi xác suất, tập trung vào các vị sư sãi có vai trò lãnh đạo và tham gia tích cực trong Hội.
  • Timeline nghiên cứu: Từ năm 2009 (khi Hội được thành lập) đến năm 2022, nhằm đánh giá toàn diện quá trình hoạt động và phát triển của Hội.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Quá trình hình thành và phát triển Hội ĐKSSYN tỉnh Vĩnh Long
    Hội được thành lập muộn nhất trong vùng Tây Nam Bộ vào năm 2009 với 133 hội viên ban đầu, đến năm 2022 đã có 103 hội viên chính thức tại 13 chi hội chùa Khmer. Hội hoạt động dưới sự quản lý của Sở Nội vụ và Ban Dân tộc tỉnh, có tư cách pháp nhân, con dấu và tài chính riêng.

  2. Cơ cấu tổ chức và chức năng của Hội
    Hội chỉ tổ chức cấp tỉnh, không có cấp huyện như các tỉnh khác. Ban Chấp hành Hội gồm 22 vị, trong đó có 8 vị thường trực, đa số là các vị cao tăng giữ các chức vụ quan trọng trong Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh và các tổ chức chính trị - xã hội địa phương. Hội có chức năng tập hợp, tuyên truyền, vận động sư sãi và phật tử Khmer thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, phối hợp với các tổ chức xã hội, phản ánh tâm tư nguyện vọng và tham gia các hoạt động xã hội.

  3. Hoạt động của Hội trên các phương diện đời sống xã hội
    Hội đã góp phần chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho hội viên và sư sãi, hướng dẫn phát triển sản xuất, xây dựng đời sống văn hóa, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Khmer. Hội phối hợp chặt chẽ với Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh và các tổ chức thành viên của Mặt trận Tổ quốc trong các hoạt động xã hội, từ thiện, xóa đói giảm nghèo.

  4. Tác động của các yếu tố bên ngoài và thách thức
    Trong bối cảnh kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, đồng bào Khmer đối mặt với khoảng cách giàu nghèo ngày càng lớn, nguy cơ mai một văn hóa truyền thống, biến đổi dân cư và sự lợi dụng của các thế lực thù địch nhằm chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc và tôn giáo. Hội ĐKSSYN tỉnh Vĩnh Long còn hạn chế về quy mô tổ chức, chưa có chi hội cấp huyện, ảnh hưởng đến hiệu quả vận động và quản lý hội viên.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Hội ĐKSSYN tỉnh Vĩnh Long giữ vai trò quan trọng trong việc phát huy truyền thống yêu nước của sư sãi và phật tử Khmer, góp phần xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. So với các tỉnh khác trong vùng Tây Nam Bộ, Hội Vĩnh Long có tổ chức cấp tỉnh duy nhất, điều này vừa là điểm mạnh trong việc tập trung lãnh đạo, vừa là hạn chế trong việc mở rộng hoạt động sâu rộng đến cấp huyện và cơ sở.

Số liệu về số lượng hội viên và chi hội cho thấy Hội đã duy trì hoạt động ổn định trong hơn một thập kỷ, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho cộng đồng. Việc phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội và Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh tạo điều kiện thuận lợi cho Hội thực hiện chức năng tuyên truyền, vận động và phản ánh nguyện vọng.

Tuy nhiên, thách thức từ sự biến đổi xã hội và các yếu tố phức tạp về an ninh chính trị đòi hỏi Hội cần đổi mới phương thức hoạt động, tăng cường công tác giáo dục, nâng cao nhận thức hội viên và phật tử, đồng thời mở rộng tổ chức để đáp ứng yêu cầu phát triển trong tình hình mới. Các biểu đồ so sánh số lượng hội viên, chi hội và hoạt động của Hội ĐKSSYN các tỉnh Tây Nam Bộ sẽ minh họa rõ nét sự khác biệt và tiềm năng phát triển của Hội Vĩnh Long.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Mở rộng tổ chức Hội đến cấp huyện và cơ sở
    Đề nghị tỉnh Vĩnh Long chỉ đạo thành lập các chi hội cấp huyện nhằm tăng cường sự hiện diện và hoạt động của Hội ĐKSSYN, giúp nâng cao hiệu quả vận động, quản lý hội viên và phát huy vai trò của Hội trong cộng đồng. Thời gian thực hiện trong 2 năm tới, chủ thể là Ban Dân tộc tỉnh phối hợp với Sở Nội vụ và Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh.

  2. Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị, pháp luật và văn hóa
    Hội cần phối hợp với các cơ quan chức năng tổ chức các lớp tập huấn, hội thảo nâng cao nhận thức cho sư sãi và phật tử về chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước và giá trị văn hóa truyền thống. Mục tiêu nâng tỷ lệ hội viên tham gia các chương trình trên lên 80% trong vòng 3 năm.

  3. Phát triển các hoạt động kinh tế - xã hội gắn với phát huy bản sắc văn hóa
    Hội nên khuyến khích và hỗ trợ các mô hình phát triển sản xuất nông nghiệp, thủ công truyền thống, du lịch sinh thái gắn với văn hóa Khmer nhằm nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống hội viên. Chủ thể thực hiện là Ban Chấp hành Hội phối hợp với các tổ chức xã hội và chính quyền địa phương, triển khai trong 5 năm.

  4. Tăng cường công tác phòng chống các hoạt động lợi dụng tôn giáo, dân tộc gây mất ổn định
    Hội cần xây dựng cơ chế giám sát, cảnh báo sớm và phối hợp chặt chẽ với các lực lượng an ninh để ngăn chặn các hoạt động lợi dụng tôn giáo, dân tộc nhằm chia rẽ khối đại đoàn kết. Đồng thời, nâng cao ý thức cảnh giác cho hội viên và phật tử. Thời gian thực hiện liên tục, chủ thể là Ban Thường trực Hội và các cơ quan chức năng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về dân tộc và tôn giáo
    Luận văn cung cấp thông tin chi tiết về tổ chức, hoạt động và vai trò của Hội ĐKSSYN tỉnh Vĩnh Long, giúp cán bộ hoạch định chính sách và quản lý công tác dân tộc, tôn giáo hiệu quả hơn.

  2. Các nhà nghiên cứu tôn giáo học và dân tộc học
    Tài liệu là nguồn tư liệu quý giá để nghiên cứu về mối quan hệ giữa tôn giáo và dân tộc, đặc biệt là vai trò của tổ chức xã hội tôn giáo trong cộng đồng dân tộc thiểu số.

  3. Lãnh đạo và thành viên Hội Đoàn kết Sư sãi yêu nước các tỉnh Tây Nam Bộ
    Luận văn giúp tham khảo mô hình tổ chức, hoạt động và giải pháp phát huy vai trò Hội tại Vĩnh Long, từ đó có thể áp dụng hoặc điều chỉnh phù hợp với địa phương mình.

  4. Cộng đồng người Khmer và các tổ chức xã hội dân sự
    Giúp hiểu rõ hơn về vai trò của Hội trong việc bảo tồn văn hóa, phát triển kinh tế và giữ gìn an ninh trật tự, từ đó tăng cường sự phối hợp và tham gia tích cực vào các hoạt động cộng đồng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hội Đoàn kết Sư sãi yêu nước tỉnh Vĩnh Long được thành lập khi nào?
    Hội chính thức được thành lập vào ngày 05/11/2009 theo Quyết định số 1531/QĐ-UBND của Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Long, nhằm phát huy truyền thống yêu nước của sư sãi và phật tử Khmer.

  2. Cơ cấu tổ chức của Hội như thế nào?
    Hội chỉ tổ chức cấp tỉnh với Ban Chấp hành gồm 22 vị, trong đó có 8 vị thường trực. Hội chưa có tổ chức cấp huyện mà chỉ có 13 chi hội tại các chùa Khmer trên địa bàn tỉnh.

  3. Vai trò chính của Hội ĐKSSYN trong cộng đồng người Khmer là gì?
    Hội tập hợp, đoàn kết sư sãi và phật tử Khmer, tuyên truyền vận động thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần, giữ gìn bản sắc văn hóa và tham gia phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

  4. Những thách thức lớn nhất mà Hội đang đối mặt là gì?
    Hội phải đối mặt với sự biến đổi xã hội, khoảng cách giàu nghèo, nguy cơ mai một văn hóa truyền thống, sự lợi dụng của các thế lực thù địch nhằm chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc và tôn giáo.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả hoạt động của Hội?
    Đề xuất mở rộng tổ chức đến cấp huyện, tăng cường tuyên truyền giáo dục, phát triển các hoạt động kinh tế - xã hội gắn với văn hóa, và tăng cường công tác phòng chống các hoạt động lợi dụng tôn giáo, dân tộc gây mất ổn định.

Kết luận

  • Hội Đoàn kết Sư sãi yêu nước tỉnh Vĩnh Long được thành lập năm 2009, là tổ chức xã hội quan trọng của cộng đồng người Khmer.
  • Hội có cơ cấu tổ chức cấp tỉnh với 13 chi hội tại các chùa Khmer, tập hợp hơn 100 hội viên là các vị sư sãi có uy tín.
  • Hội thực hiện chức năng tuyên truyền, vận động, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Khmer.
  • Hội đang đối mặt với nhiều thách thức từ biến đổi xã hội và các yếu tố phức tạp về an ninh chính trị, đòi hỏi đổi mới phương thức hoạt động.
  • Các giải pháp mở rộng tổ chức, tăng cường giáo dục, phát triển kinh tế - xã hội và phòng chống các hoạt động lợi dụng tôn giáo được đề xuất nhằm nâng cao vai trò của Hội trong giai đoạn tới.

Tiếp theo, cần triển khai các đề xuất mở rộng tổ chức và nâng cao năng lực hoạt động của Hội trong vòng 2-5 năm tới. Các cơ quan quản lý và Hội cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện hiệu quả các giải pháp này, góp phần xây dựng cộng đồng người Khmer tỉnh Vĩnh Long phát triển bền vững, đồng hành cùng sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.