Tổng quan nghiên cứu

Sự tham gia của phụ nữ trong các hoạt động xã hội và các cuộc vận động do Nhà nước và chính quyền địa phương phát động đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy thành công các phong trào phát triển cộng đồng. Tại Phường 5, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh, cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không 3 sạch” được triển khai nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống gia đình và góp phần xây dựng xã hội văn minh, hiện đại. Tuy nhiên, thực tế cho thấy mức độ tham gia của phụ nữ vào cuộc vận động này còn thấp, chưa đạt hiệu quả như mong đợi. Nghiên cứu được thực hiện trong quý 1 năm 2019 với 160 phụ nữ sống trên địa bàn Phường 5 nhằm đánh giá mức độ tham gia, các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao sự tham gia của nhóm đối tượng này.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là phân tích động lực và các nhân tố tác động đến sự tham gia của phụ nữ vào cuộc vận động, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả tham gia. Nghiên cứu tập trung vào các tiêu chí của cuộc vận động gồm 5 không (không đói nghèo, không vi phạm pháp luật và tệ nạn xã hội, không bạo lực gia đình, không vi phạm chính sách dân số, không có trẻ suy dinh dưỡng và bỏ học) và 3 sạch (sạch nhà, sạch bếp, sạch ngõ). Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao nhận thức, cải thiện chất lượng cuộc vận động và góp phần phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về sự tham gia cộng đồng và mô hình phân cấp mức độ tham gia của Arnstein (1969), trong đó phân chia sự tham gia thành 8 mức độ từ không tham gia đến người dân kiểm soát. Lý thuyết này giúp đánh giá mức độ chủ động và quyền lực của phụ nữ trong quá trình tham gia cuộc vận động. Bên cạnh đó, mô hình tam giác can dự của Amy Hubbard (2015) được áp dụng để xác định mục tiêu của sự tham gia gồm: thông báo quyết định, xây dựng năng lực và tăng cường mối quan hệ giữa các bên liên quan. Các khái niệm chính bao gồm: sự tham gia cộng đồng, vai trò của sự tham gia, trở ngại trong sự tham gia, và các cấp độ tham gia từ thông tin đến hỗ trợ sáng kiến cộng đồng độc lập.

Ngoài ra, nghiên cứu cũng tham khảo các quan điểm về sự tham gia của phụ nữ trong các dự án phát triển, nhấn mạnh vai trò đặc thù của phụ nữ do đặc điểm tâm sinh lý và xã hội giới, cũng như các yếu tố ảnh hưởng như trình độ học vấn, kinh tế gia đình, và khả năng tiếp cận thông tin.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính. Số liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 160 phụ nữ sống tại 40 tổ dân phố thuộc 4 khu phố của Phường 5, Quận 3, với phương pháp phi xác suất hạn ngạch nhằm đảm bảo tính đại diện theo tỷ lệ tổ dân phố. Đồng thời, phỏng vấn sâu được thực hiện với các cán bộ Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) phường, các hội viên tham gia và không tham gia cuộc vận động để làm rõ các yếu tố ảnh hưởng và nhận thức thực tế.

Số liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo 6 tháng và báo cáo năm của Hội LHPN phường về kết quả thực hiện cuộc vận động. Phân tích thống kê mô tả được áp dụng để đánh giá mức độ tham gia, nhận thức và các yếu tố liên quan, đồng thời sử dụng bảng biểu và so sánh tỷ lệ để minh họa kết quả. Quy trình nghiên cứu gồm xác định vấn đề, xây dựng khung lý thuyết, thu thập và phân tích dữ liệu, kết luận và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ nhận thức và hiểu biết về cuộc vận động còn hạn chế: Chỉ 55% phụ nữ biết cuộc vận động do Hội LHPN trực tiếp hướng dẫn, trong khi 71,9% không biết rõ 8 tiêu chí của cuộc vận động và 76,9% không biết thời gian bắt đầu chương trình. Điều này cho thấy thông tin chưa được truyền tải hiệu quả đến nhóm đối tượng.

  2. Tỷ lệ tham gia cuộc vận động cân bằng nhưng chất lượng tham gia thấp: 50% phụ nữ tham gia và 50% không tham gia. Trong nhóm không tham gia, 60% cho rằng trình độ học vấn ảnh hưởng đến nhận thức và sự tham gia, 22,5% bị ràng buộc bởi yếu tố gia đình và giới, 12,5% không có cơ hội tiếp cận thông tin. Ngoài ra, 65% không biết lý do không tham gia, thể hiện thái độ thờ ơ và thiếu động lực.

  3. Yếu tố thời gian và nội dung chưa phù hợp là rào cản lớn: 47,5% phụ nữ cho biết không có thời gian tham gia, 36,3% cảm thấy phiền phức, 10% cho rằng nội dung chưa thiết thực. Phụ nữ vừa phải đảm nhận công việc bên ngoài vừa chăm sóc gia đình nên khó sắp xếp thời gian cho các hoạt động xã hội.

  4. Vai trò của tổ chức và chính quyền trong cuộc vận động: 54,4% phụ nữ cho rằng Hội LHPN phường đóng vai trò quan trọng nhất, 36,2% cho rằng phụ nữ địa phương là chủ thể, chỉ 9,5% đánh giá chính quyền địa phương có vai trò. Tuy nhiên, hơn 60% phụ nữ vẫn xem mình là đối tượng thụ hưởng, chưa chủ động tham gia vào quá trình ra quyết định và giám sát.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sự tham gia của phụ nữ vào cuộc vận động “5 không 3 sạch” tại Phường 5 còn nhiều hạn chế do nhiều nguyên nhân. Trình độ học vấn thấp làm giảm khả năng tiếp cận và nhận thức về chương trình, dẫn đến thái độ thờ ơ và không chủ động tham gia. Yếu tố thời gian và nội dung chưa phù hợp cũng làm giảm động lực tham gia, nhất là với nhóm phụ nữ phải đảm nhận nhiều vai trò trong gia đình và xã hội.

So với các nghiên cứu trước đây về sự tham gia cộng đồng, kết quả này phù hợp với quan điểm rằng sự tham gia phụ thuộc vào năng lực, nhận thức và điều kiện cá nhân. Mức độ tham gia chủ động theo thang đo Arnstein vẫn còn thấp, chủ yếu ở mức độ thi hành và động viên, chưa đạt đến hợp tác hay ủy quyền. Việc phụ nữ chưa được tham gia bàn bạc, ra quyết định và giám sát làm giảm hiệu quả và tính bền vững của cuộc vận động.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ biết và không biết về các tiêu chí, biểu đồ tròn phân bố lý do không tham gia, và bảng so sánh mức độ tham gia theo nhóm tuổi, trình độ học vấn. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ nét các yếu tố ảnh hưởng và mức độ tham gia của phụ nữ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác truyền thông và nâng cao nhận thức: Hội LHPN phường cần đa dạng hóa hình thức tuyên truyền, sử dụng mạng xã hội, tổ chức các buổi hội thảo, tập huấn phù hợp với từng nhóm tuổi và trình độ học vấn nhằm nâng cao hiểu biết về cuộc vận động. Mục tiêu tăng tỷ lệ phụ nữ biết rõ các tiêu chí lên trên 80% trong vòng 1 năm.

  2. Thiết kế nội dung phù hợp và linh hoạt về thời gian: Các hoạt động cần được điều chỉnh để phù hợp với lịch sinh hoạt và công việc của phụ nữ, giảm bớt tính hình thức, tăng tính thực tiễn và thiết thực. Hội LHPN phường phối hợp với các tổ chức địa phương xây dựng kế hoạch hoạt động linh hoạt trong 6 tháng tới.

  3. Khuyến khích sự tham gia chủ động và nâng cao quyền lực của phụ nữ: Tổ chức các diễn đàn, nhóm thảo luận để phụ nữ được tham gia bàn bạc, góp ý và ra quyết định về nội dung cuộc vận động. Mục tiêu đạt mức độ hợp tác và ủy quyền theo thang đo Arnstein trong 2 năm tới, do Hội LHPN quận và phường phối hợp thực hiện.

  4. Hỗ trợ kinh tế và tạo nguồn lực cho phụ nữ khó khăn: Xây dựng quỹ hỗ trợ phụ nữ khó khăn tham gia cuộc vận động, phối hợp với các tổ chức xã hội để cung cấp các gói hỗ trợ thiết thực như bảo hiểm y tế, học bổng, nhà tình thương. Mục tiêu hỗ trợ ít nhất 50 phụ nữ trong vòng 1 năm, do Hội LHPN phường chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ Hội Liên hiệp Phụ nữ các cấp: Nghiên cứu giúp hiểu rõ thực trạng, các yếu tố ảnh hưởng và giải pháp nâng cao sự tham gia của phụ nữ, từ đó xây dựng kế hoạch hoạt động hiệu quả hơn.

  2. Nhà quản lý chính quyền địa phương: Tài liệu cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích để điều chỉnh chính sách, tăng cường phối hợp với các tổ chức xã hội nhằm thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng, đặc biệt là phụ nữ.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý công, phát triển cộng đồng: Luận văn là nguồn tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu kết hợp định lượng và định tính, cũng như ứng dụng các lý thuyết về sự tham gia cộng đồng trong thực tiễn.

  4. Các tổ chức phi chính phủ và tổ chức xã hội: Giúp hiểu rõ nhu cầu, khó khăn và động lực của phụ nữ trong các hoạt động xã hội, từ đó thiết kế các chương trình hỗ trợ phù hợp và hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao sự tham gia của phụ nữ vào cuộc vận động “5 không 3 sạch” còn thấp?
    Nguyên nhân chính là do trình độ học vấn thấp, thiếu thông tin đầy đủ về chương trình, nội dung chưa phù hợp và thời gian hạn chế. Ví dụ, 60% phụ nữ không tham gia vì nhận thức hạn chế và 47,5% do không có thời gian.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến sự tham gia của phụ nữ?
    Bao gồm trình độ học vấn, điều kiện kinh tế gia đình, khả năng tiếp cận thông tin, vai trò gia đình và giới, cũng như sự hỗ trợ từ tổ chức Hội LHPN và chính quyền địa phương.

  3. Làm thế nào để nâng cao nhận thức của phụ nữ về cuộc vận động?
    Cần đa dạng hóa hình thức tuyên truyền như sử dụng mạng xã hội, tổ chức hội thảo, phát tờ rơi, kết hợp với các buổi tập huấn thực tế để phụ nữ dễ tiếp cận và hiểu rõ hơn về các tiêu chí.

  4. Vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ trong cuộc vận động là gì?
    Hội LHPN là đầu mối tổ chức, tuyên truyền, vận động và hỗ trợ phụ nữ tham gia, đồng thời phối hợp với các ban ngành để giám sát và đánh giá kết quả thực hiện.

  5. Có những giải pháp nào để phụ nữ tham gia chủ động hơn?
    Khuyến khích phụ nữ tham gia vào quá trình bàn bạc, ra quyết định và giám sát, tổ chức các diễn đàn trao đổi ý kiến, đồng thời hỗ trợ kinh tế và tạo điều kiện thuận lợi về thời gian và nội dung hoạt động.

Kết luận

  • Phụ nữ tại Phường 5, Quận 3 có mức độ tham gia cuộc vận động “5 không 3 sạch” còn thấp, chủ yếu do hạn chế về nhận thức, thời gian và nội dung chưa phù hợp.
  • Trình độ học vấn và khả năng tiếp cận thông tin là những yếu tố tác động trực tiếp đến sự tham gia của phụ nữ.
  • Vai trò của Hội LHPN phường là then chốt trong việc tuyên truyền, vận động và hỗ trợ phụ nữ tham gia hiệu quả.
  • Cần thiết kế các giải pháp đa dạng, linh hoạt và hỗ trợ kinh tế để nâng cao sự tham gia chủ động và quyền lực của phụ nữ trong các hoạt động xã hội.
  • Nghiên cứu đề xuất các bước tiếp theo gồm tăng cường truyền thông, điều chỉnh nội dung, nâng cao quyền tham gia và xây dựng quỹ hỗ trợ trong vòng 1-2 năm tới.

Hành động ngay hôm nay để góp phần xây dựng cộng đồng phụ nữ năng động, chủ động và phát triển bền vững!