## Tổng quan nghiên cứu

Du lịch cộng đồng là một lĩnh vực phát triển nhanh chóng, đặc biệt tại các vùng miền núi và nông thôn, nơi có tài nguyên thiên nhiên và văn hóa phong phú nhưng chưa được khai thác hiệu quả. Tỉnh Khánh Hòa, với hơn 7,2 triệu lượt khách lưu trú năm 2019, trong đó khách quốc tế chiếm 3,6 triệu lượt, đã trở thành điểm đến du lịch quan trọng của Việt Nam. Tuy nhiên, huyện Khánh Vĩnh, một khu vực miền núi của tỉnh, vẫn còn nhiều tiềm năng du lịch cộng đồng chưa được khai thác. Nghiên cứu này tập trung vào thực trạng và triển vọng phát triển du lịch cộng đồng tại huyện Khánh Vĩnh trong giai đoạn 2018-2019, với mục tiêu đề xuất các giải pháp phát triển bền vững, bảo tồn giá trị văn hóa và nâng cao đời sống cộng đồng địa phương. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các xã Khánh Phú, Giang Ly, khu du lịch Yang Bay và thị trấn Khánh Vĩnh. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các chính sách phát triển du lịch cộng đồng, góp phần thúc đẩy kinh tế xã hội địa phương và bảo vệ môi trường tự nhiên.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình phát triển du lịch cộng đồng (Community Based Tourism - CBT), nhấn mạnh vai trò chủ đạo của cộng đồng địa phương trong quản lý và phát triển du lịch. Lý thuyết của Peter E. Murphy về du lịch cộng đồng như một phương pháp tiếp cận sinh thái và cộng đồng được áp dụng để phân tích sự tham gia và lợi ích của người dân địa phương. Ngoài ra, mô hình của Etsuko Okazaki về sự tham gia của cộng đồng trong lập kế hoạch và quản lý du lịch cũng được sử dụng để đánh giá mức độ tham gia và hiệu quả phát triển. Các khái niệm chính bao gồm: quyền sở hữu tài nguyên du lịch của cộng đồng, sự chia sẻ lợi ích công bằng, bảo tồn văn hóa và môi trường, và phát triển bền vững.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập tài liệu thứ cấp và khảo sát thực địa. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo ngành, tài liệu nghiên cứu trong và ngoài nước, số liệu thống kê của địa phương. Khảo sát thực địa được tiến hành tại các xã Khánh Phú, Giang Ly, khu du lịch Yang Bay và thị trấn Khánh Vĩnh với cỡ mẫu khoảng 200 người dân và khách du lịch, sử dụng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Phương pháp điều tra xã hội học được áp dụng để đánh giá nhận thức, mức độ tham gia và khả năng phát triển du lịch cộng đồng. Phân tích số liệu sử dụng thống kê mô tả và phân tích SWOT để xác định điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong phát triển du lịch cộng đồng tại huyện Khánh Vĩnh. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 6/2018 đến tháng 12/2019.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

1. **Thực trạng phát triển du lịch cộng đồng còn hạn chế:** Khoảng 60% người dân địa phương chưa tham gia hoặc chưa nhận thức đầy đủ về du lịch cộng đồng. Các hoạt động du lịch chủ yếu tập trung ở khu vực thị trấn và một số điểm du lịch như Yang Bay, chưa lan rộng đến các xã vùng sâu.

2. **Nguồn lực và cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ:** Chỉ khoảng 40% cơ sở vật chất phục vụ du lịch đạt chuẩn, hệ thống giao thông và dịch vụ hỗ trợ còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến khả năng thu hút khách du lịch.

3. **Văn hóa truyền thống và tài nguyên thiên nhiên là lợi thế lớn:** Huyện Khánh Vĩnh sở hữu đa dạng các giá trị văn hóa của các dân tộc Raglai, Ê đê, Cơ ho, cùng với cảnh quan thiên nhiên như thác Yang Bay, thác Tà Gụ, tạo nên tiềm năng phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng.

4. **Mức độ hợp tác và liên kết còn yếu:** Các doanh nghiệp du lịch và cộng đồng địa phương chưa có sự phối hợp chặt chẽ, dẫn đến việc khai thác tài nguyên chưa hiệu quả và chưa phát huy tối đa lợi ích kinh tế cho cộng đồng.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của thực trạng trên xuất phát từ hạn chế về nhận thức và năng lực quản lý của cộng đồng, thiếu sự hỗ trợ từ chính quyền và các tổ chức liên quan. So với các mô hình du lịch cộng đồng thành công như tại Bản Lác (Mai Châu) hay Koh Yao Noi (Thái Lan), huyện Khánh Vĩnh cần tăng cường đào tạo nhân lực, phát triển cơ sở hạ tầng và xây dựng các sản phẩm du lịch đặc trưng. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố mức độ tham gia của người dân và bảng SWOT phân tích các yếu tố ảnh hưởng. Việc phát triển du lịch cộng đồng không chỉ giúp bảo tồn văn hóa mà còn góp phần nâng cao thu nhập, giảm nghèo và phát triển kinh tế bền vững cho địa phương.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức cộng đồng:** Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng du lịch, quản lý và bảo tồn văn hóa cho người dân địa phương nhằm nâng cao năng lực tham gia và quản lý du lịch cộng đồng. Mục tiêu đạt 70% người dân được đào tạo đến năm 2025. Chủ thể thực hiện: UBND huyện phối hợp với các trường đại học và tổ chức phi chính phủ.

2. **Phát triển cơ sở hạ tầng du lịch:** Đầu tư nâng cấp hệ thống giao thông, cơ sở lưu trú và dịch vụ hỗ trợ du lịch tại các xã trọng điểm. Mục tiêu hoàn thành các dự án hạ tầng chính trong vòng 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: chính quyền địa phương và các nhà đầu tư.

3. **Xây dựng sản phẩm du lịch đặc trưng:** Khai thác các giá trị văn hóa dân tộc và tài nguyên thiên nhiên để phát triển các tour du lịch sinh thái, văn hóa và trải nghiệm cộng đồng. Mục tiêu tăng 30% số lượng sản phẩm du lịch đặc trưng đến năm 2025. Chủ thể thực hiện: cộng đồng địa phương, doanh nghiệp du lịch.

4. **Thúc đẩy liên kết vùng và hợp tác đa bên:** Thiết lập mạng lưới liên kết giữa cộng đồng, doanh nghiệp, chính quyền và các tổ chức hỗ trợ để phát triển du lịch cộng đồng bền vững. Mục tiêu xây dựng ít nhất 3 mô hình liên kết hiệu quả trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Sở Du lịch tỉnh, UBND huyện, các doanh nghiệp.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. **Chính quyền địa phương và các cơ quan quản lý du lịch:** Nhận diện thực trạng, tiềm năng và các giải pháp phát triển du lịch cộng đồng phù hợp với đặc điểm địa phương để xây dựng chính sách và kế hoạch phát triển.

2. **Doanh nghiệp du lịch và nhà đầu tư:** Hiểu rõ về tiềm năng và thách thức trong phát triển du lịch cộng đồng tại Khánh Vĩnh, từ đó có chiến lược đầu tư và hợp tác hiệu quả.

3. **Các tổ chức phi chính phủ và tổ chức phát triển:** Sử dụng luận văn làm cơ sở để triển khai các chương trình hỗ trợ đào tạo, bảo tồn văn hóa và phát triển bền vững du lịch cộng đồng.

4. **Học viên, nghiên cứu sinh và nhà khoa học:** Tham khảo để nghiên cứu sâu hơn về du lịch cộng đồng, phát triển bền vững và các mô hình quản lý du lịch tại các vùng miền núi Việt Nam.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Du lịch cộng đồng là gì?**  
Du lịch cộng đồng là loại hình du lịch do cộng đồng địa phương quản lý và hưởng lợi, dựa trên các giá trị văn hóa và tài nguyên thiên nhiên của địa phương, nhằm phát triển bền vững và nâng cao đời sống người dân.

2. **Tại sao phát triển du lịch cộng đồng lại quan trọng ở Khánh Vĩnh?**  
Khánh Vĩnh có tài nguyên thiên nhiên và văn hóa phong phú nhưng chưa được khai thác hiệu quả. Phát triển du lịch cộng đồng giúp bảo tồn văn hóa, tạo việc làm và tăng thu nhập cho người dân địa phương.

3. **Những khó khăn chính trong phát triển du lịch cộng đồng ở Khánh Vĩnh là gì?**  
Khó khăn bao gồm nhận thức hạn chế của cộng đồng, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, thiếu sự liên kết giữa các bên và nguồn lực quản lý còn yếu.

4. **Làm thế nào để cộng đồng địa phương tham gia hiệu quả vào du lịch cộng đồng?**  
Cần tổ chức đào tạo nâng cao năng lực, tạo điều kiện cho cộng đồng tham gia quản lý, xây dựng sản phẩm du lịch đặc trưng và đảm bảo chia sẻ lợi ích công bằng.

5. **Du lịch cộng đồng có tác động gì đến bảo tồn văn hóa và môi trường?**  
Du lịch cộng đồng giúp bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống và tài nguyên thiên nhiên thông qua việc nâng cao nhận thức và tạo nguồn thu cho các hoạt động bảo vệ môi trường và văn hóa.

## Kết luận

- Nghiên cứu đã làm rõ thực trạng phát triển du lịch cộng đồng tại huyện Khánh Vĩnh còn nhiều hạn chế nhưng có tiềm năng lớn về tài nguyên thiên nhiên và văn hóa.  
- Các giải pháp đề xuất tập trung vào đào tạo nhân lực, phát triển cơ sở hạ tầng, xây dựng sản phẩm đặc trưng và tăng cường liên kết vùng.  
- Phát triển du lịch cộng đồng góp phần bảo tồn văn hóa, nâng cao đời sống người dân và phát triển kinh tế bền vững địa phương.  
- Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các chính sách phát triển du lịch cộng đồng tại Khánh Hòa và các vùng miền núi tương tự.  
- Khuyến khích các bên liên quan hành động ngay để triển khai các giải pháp, hướng tới mục tiêu phát triển du lịch cộng đồng bền vững đến năm 2025 và những năm tiếp theo.