Luận văn thạc sĩ về pháp luật doanh nghiệp xã hội và thực tiễn thi hành tại tỉnh Lạng Sơn

• Tác giả: Hà Thị Bích Liên
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Yến
• Trường học: Trường Đại Học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Luật Kinh Tế
• Đề tài: Nghiên Cứu Pháp Luật Doanh Nghiệp Xã Hội Và Thực Tiễn Tại Lạng Sơn
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ Luật Học
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CÁC TỪ VIET TAT
• LỜI CẢM ƠN
• 1. KHÁI QUAT VE DOANH NGHIỆP XÃ HOI VÀ PHAP LUAT VE DOANH NGHIẸP XA HOI
• 1.1. Khải quát về ñoanh ughiép xã hội.
• 1.1.1. Khải nệm door nghập sốhột
• 1.1.2. Đặc dm pháp lý của doanh nghiệp xahột
• 1.1.3. Phân bật doanh nghập xã hỗi với một số loại hnh tổ chức khác.
• 1.1.4. Tai td của doanh nghập xd hội
• 1.2. Khái quát pháp tật vd doauh nghiệp xã hội
• 1.2.1. Quá tình hình thành và phát riễn của pháp luật doanh nghiệp xã hội ð Tiết Nam
• 1.2.2. Khải niệm pháp luật về doanh nghiệp xã hội
• 1.2.3. Đặc đễm pháp hut vé doanh nghudp xã hội
• 1.2.4. Ýngĩa của việc điều chỉnh bằng pháp luật đốt vớt đomnh nghập xã hồi
• 1.2.5. Nội ding pháp luật về doanh nghiệp xã hội
• 1.3. Kinh ughigm cũa một
• 1.3.1. Kmhinghiệm của Vương Qiắc Anh
• 1.3.2. Kinhnghadm của Hoa Kp
• 1.3.3. Kinh nghận cũa Hàn Qude
• 2. CHƯƠNG 2. THỰC TRANG PHÁP LUAT VỀ DOANH NGHIẸP XA HỌI VA 'THỰC TIEN THI HANH TẠI TINHLANG SƠN.
• 2.1. Thực trạng pháp lật doanh ughigp xã hội hiệu way.
• 2.1.1. Thực trạng các any đụ về đặc trơng pháp If của doanh nghập xã hội
• 2.1.2. Thực trạng các any inh về hind thức php và quân trị doanh nghưập xã hội
• 2.1.3. Thực trang các guy dinh cũa pháp luật về thành lập, tổ chức lai chẳm dh hoạt đồng cũa doanh nghiệp xã hôi
• 2.1.4. Thực trang ay inh về quyễn ngiữa vụ của doanh nghập xã hội.
• 2.1.5. Thực trang chính sách pháp luật về ine đã, HỖ to dt với doanh nghưập xãhội
• 2.1.6. Thực trang quy dink về qui, giám sát hoạt đồng cũa doanh nghưập xd hội
• 2.2. Thực tu thi hành pháp huật về đomnh nghiệp xã hội tí Lang Son.
• 2.2.1. Khái quát vỗ nh hình Kin tý - xã hội và a phát mẫn cia doanh nghiệp xã hội ta tinh Lang Sơn
• 2.2.2. Thực tién thực hiện guy Anh pháp luật vé doanh nghiệp xã hồi trên đa bản tinh Lang Sơn
• 2.2.3. Ngyên nhân cũa thực trang trên
• 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ MỘT SỐ KIEN NGHỊ NHAM HOÀN THIỆN NANG CAO HIỆU QUA THỰC THI PHÁP LUẬT VỀ DOANH NGHIỆP XÃ HOI
• 3.1. Định hướng hoàu thiện pháp Hội về đoanh uglủi
• 3.1.1. Xây đụng khung pháp luật điều chinh hoạt đông cita doanh nghiệp xã hỗi
• 3.1.2. Hoàn thiên quy đnh chỉ hết về chỉnh sách hỗ trợ vàn đi phát miễn chia Nhà nước đãt với doanh nghập xã hổi
• 3.1.3. Méréngpham vi hoạt động cũa doanh nghiệp xã hội
• 3.2. Giải pháp Hoàn thiện sả ning cao hiện qua thực thi pháp luật về doauk nghiệp xã Hội
• 3.2.1. Các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện pháp luật về doanh nghiép xã héi
• 3.2.2. Các giã pháp cụ thd nhằm nông cao hiệu quả thi hành pháp luật về doanh nghiệp xã hãi
• KẾT LUẬN.
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.
• PHAN MỞ DAU
• 1. Tính cấp thiét cia đề ti
• 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề
• 3. Mục iêu nghiên cứu của đề tài
• 4. Dai tuợng và phạm vi nghiên cứu
• 5. Phuong pháp nghiên ci
• 6. Kết cấu chia đề tài.

I. Khái quát về doanh nghiệp xã hội

Doanh nghiệp xã hội (DNXH) là mô hình kinh doanh mới xuất hiện tại Việt Nam từ năm 2014, theo Luật Doanh nghiệp. DNXH có những đặc điểm riêng biệt, bao gồm mục tiêu chính là giải quyết các vấn đề xã hội, môi trường, trong khi lợi nhuận chỉ là phương tiện hỗ trợ cho các mục tiêu xã hội. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD), DNXH không bị giới hạn bởi hình thức pháp lý, mà chủ yếu dựa trên mục tiêu hoạt động. Cụ thể, DNXH phải được đăng ký theo quy định của pháp luật, có ít nhất 1% lợi nhuận hàng năm dành cho các hoạt động xã hội. Định nghĩa này giúp phân biệt DNXH với các doanh nghiệp truyền thống và nhấn mạnh vai trò của chúng trong việc cung cấp dịch vụ công và việc làm cho cộng đồng. Qua đó, DNXH không chỉ giúp phát triển kinh tế mà còn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, đặc biệt là những nhóm yếu thế trong xã hội.

II. Tình hình nghiên cứu liên quan đến doanh nghiệp xã hội

Nghiên cứu về DNXH tại Việt Nam còn hạn chế, với chỉ một số ít công trình nghiên cứu sâu sắc. Các bài viết và luận văn thường chỉ tập trung vào khía cạnh lý thuyết hoặc thực tiễn mà chưa có sự tổng hợp đầy đủ. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng DNXH có tiềm năng lớn trong việc giải quyết các vấn đề xã hội, nhưng vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc thực hiện các quy định pháp luật. Đặc biệt, sự thiếu hụt khung pháp lý rõ ràng và đồng bộ đã làm giảm hiệu quả hoạt động của DNXH. Các tổ chức nghiên cứu như CSIP đã chỉ ra rằng cần có những chính sách hỗ trợ cụ thể để khuyến khích sự phát triển của DNXH, từ đó tạo ra môi trường thuận lợi cho các hoạt động kinh doanh xã hội. Việc nghiên cứu sâu hơn về DNXH sẽ giúp nâng cao nhận thức và tạo điều kiện cho mô hình này phát triển mạnh mẽ hơn trong tương lai.

III. Thực trạng pháp luật về doanh nghiệp xã hội tại Lạng Sơn

Thực trạng pháp luật về DNXH tại Lạng Sơn cho thấy nhiều khó khăn trong việc áp dụng các quy định hiện hành. Các doanh nghiệp xã hội tại đây chủ yếu hoạt động trong các lĩnh vực như giáo dục, môi trường, nhưng chưa phát huy hết tiềm năng. Việc thực thi các quy định pháp luật còn yếu kém, dẫn đến sự thiếu minh bạch và sự không đồng bộ trong quản lý. Nhiều doanh nghiệp xã hội gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn lực và hỗ trợ từ nhà nước. Đặc biệt, sự hiểu biết về DNXH còn hạn chế trong cộng đồng, dẫn đến việc khó khăn trong việc thu hút sự tham gia của các cá nhân và tổ chức. Để khắc phục tình trạng này, cần có sự thay đổi trong cách tiếp cận và quản lý DNXH, từ đó tạo ra một môi trường thuận lợi hơn cho sự phát triển bền vững của các doanh nghiệp xã hội tại Lạng Sơn.

IV. Định hướng và kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về doanh nghiệp xã hội

Để nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật về DNXH, cần thiết phải xây dựng một khung pháp lý rõ ràng và đồng bộ. Cụ thể, cần hoàn thiện các quy định liên quan đến việc thành lập, tổ chức và hoạt động của DNXH, đồng thời tăng cường các chính sách hỗ trợ từ phía nhà nước. Các giải pháp cụ thể bao gồm việc tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo nhằm nâng cao nhận thức về DNXH cho cộng đồng và các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cần phát triển các mô hình DNXH mẫu để tạo động lực cho các tổ chức khác tham gia. Việc xây dựng một môi trường pháp lý thuận lợi sẽ không chỉ giúp DNXH phát triển mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế xã hội tại Lạng Sơn.

V. Kết luận

Nghiên cứu về DNXH và thực tiễn tại Lạng Sơn cho thấy mô hình này có tiềm năng lớn trong việc giải quyết các vấn đề xã hội. Tuy nhiên, để phát huy hiệu quả, cần có sự hoàn thiện về pháp luật và chính sách hỗ trợ. DNXH không chỉ là một mô hình kinh doanh mà còn là một phần quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững của xã hội. Việc nghiên cứu và áp dụng hiệu quả các quy định pháp luật sẽ giúp DNXH phát triển mạnh mẽ hơn, từ đó góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân và phát triển kinh tế địa phương.

Tổng quan nghiên cứu

Doanh nghiệp xã hội (DNXH) là mô hình kinh doanh mới được pháp luật Việt Nam chính thức công nhận từ Luật Doanh nghiệp năm 2014, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc phát triển kinh tế xã hội bền vững. Theo quy định tại Điều 10 Luật Doanh nghiệp 2014, DNXH phải đáp ứng các tiêu chí như đăng ký thành lập theo quy định pháp luật, hoạt động nhằm giải quyết các vấn đề xã hội, môi trường vì lợi ích cộng đồng, và sử dụng ít nhất 51% lợi nhuận hàng năm để tái đầu tư cho mục tiêu xã hội. Tại tỉnh Lạng Sơn, DNXH đang trong giai đoạn hình thành và phát triển, tuy nhiên còn nhiều khó khăn trong việc thực thi pháp luật và quản lý hoạt động.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ cơ sở pháp lý, thực trạng thi hành pháp luật về DNXH tại Lạng Sơn trong giai đoạn 2015-2020, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện khung pháp lý và nâng cao hiệu quả hoạt động của DNXH trên địa bàn. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ phát triển mô hình DNXH, góp phần giải quyết các vấn đề xã hội như nghèo đói, thất nghiệp, bảo vệ môi trường, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương bền vững.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các quy định pháp luật về DNXH và thực tiễn thi hành tại tỉnh Lạng Sơn, với dữ liệu thu thập từ các doanh nghiệp xã hội, cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức liên quan. Nghiên cứu sử dụng các chỉ số như tỷ lệ DNXH hoạt động hiệu quả, mức độ tuân thủ pháp luật, tỷ lệ lợi nhuận tái đầu tư cho mục tiêu xã hội để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: Thứ nhất là lý thuyết về doanh nghiệp xã hội, nhấn mạnh đặc điểm lai giữa doanh nghiệp kinh doanh và tổ chức phi lợi nhuận, với mục tiêu xã hội là trọng tâm xuyên suốt hoạt động. Thứ hai là lý thuyết pháp luật kinh tế, tập trung vào vai trò của pháp luật trong điều chỉnh hoạt động kinh doanh, bảo đảm quyền lợi và nghĩa vụ của các chủ thể, đồng thời tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm:

• Doanh nghiệp xã hội (DNXH): Doanh nghiệp hoạt động kinh doanh nhưng ưu tiên mục tiêu giải quyết các vấn đề xã hội, môi trường, sử dụng lợi nhuận chủ yếu cho mục tiêu này.
• Pháp luật doanh nghiệp: Hệ thống các quy phạm pháp luật điều chỉnh việc thành lập, tổ chức, hoạt động và giải thể doanh nghiệp.
• Hiệu quả thi hành pháp luật: Mức độ thực hiện đúng, đầy đủ các quy định pháp luật của các chủ thể liên quan.
• Quản trị doanh nghiệp xã hội: Cơ cấu tổ chức, phân công trách nhiệm và kiểm soát hoạt động nhằm đảm bảo DNXH thực hiện đúng mục tiêu xã hội đã cam kết.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng.

• Nguồn dữ liệu: Bao gồm dữ liệu thứ cấp từ Luật Doanh nghiệp 2014, Nghị định 96/2015/NĐ-CP, các văn bản hướng dẫn thi hành, báo cáo của các cơ quan quản lý tỉnh Lạng Sơn, cùng các nghiên cứu, bài viết chuyên ngành về DNXH. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát, phỏng vấn sâu với đại diện DNXH, cán bộ quản lý nhà nước và các chuyên gia pháp lý tại Lạng Sơn.
• Phương pháp phân tích: Phân tích nội dung văn bản pháp luật, so sánh chính sách pháp lý của Việt Nam với kinh nghiệm quốc tế (Anh, Mỹ, Hàn Quốc), phân tích thống kê số liệu khảo sát, đánh giá thực trạng và hiệu quả thi hành pháp luật.
• Cỡ mẫu: Khoảng 30 DNXH tại Lạng Sơn và 15 cán bộ quản lý, chuyên gia pháp lý được phỏng vấn.
• Timeline nghiên cứu: Từ năm 2019 đến 2020, tập trung phân tích giai đoạn thi hành pháp luật DNXH từ 2015 đến 2020, đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2021-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ DNXH hoạt động hiệu quả tại Lạng Sơn còn thấp: Khoảng 40% DNXH được khảo sát hoạt động ổn định, trong khi 60% còn gặp khó khăn về vốn, quản trị và thị trường.
2. Việc tuân thủ quy định pháp luật chưa đồng đều: Chỉ khoảng 55% DNXH thực hiện đầy đủ báo cáo theo quy định, 45% còn chậm trễ hoặc chưa báo cáo đúng hạn.
3. Lợi nhuận tái đầu tư cho mục tiêu xã hội đạt trung bình 52%, gần sát mức 51% theo quy định, nhưng vẫn có DNXH chưa đáp ứng yêu cầu này.
4. Cơ chế giám sát và hỗ trợ từ chính quyền địa phương còn hạn chế: Chỉ 30% DNXH nhận được hỗ trợ về chính sách, tài chính hoặc đào tạo từ các cơ quan nhà nước.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của thực trạng trên là do khung pháp lý về DNXH còn thiếu đồng bộ, chưa có quy định chi tiết về ưu đãi thuế, hỗ trợ vốn và cơ chế giám sát hiệu quả. So sánh với kinh nghiệm của Vương quốc Anh, Mỹ và Hàn Quốc, các quốc gia này đều có chính sách ưu đãi rõ ràng, hệ thống hỗ trợ tài chính và đào tạo chuyên biệt cho DNXH, giúp DNXH phát triển bền vững và đóng góp tích cực cho xã hội.

Việc DNXH tại Lạng Sơn chưa thực hiện tốt báo cáo và cam kết mục tiêu xã hội phản ánh sự thiếu minh bạch và năng lực quản trị còn hạn chế. Biểu đồ phân bố tỷ lệ DNXH tuân thủ pháp luật và mức độ tái đầu tư lợi nhuận sẽ minh họa rõ nét sự phân hóa này.

Kết quả nghiên cứu cho thấy cần thiết phải hoàn thiện pháp luật, tăng cường công tác quản lý, đồng thời nâng cao nhận thức và năng lực cho DNXH để phát huy vai trò trong phát triển kinh tế xã hội địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện khung pháp luật về DNXH: Xây dựng luật chuyên biệt hoặc bổ sung các quy định chi tiết về ưu đãi thuế, hỗ trợ vốn, cơ chế giám sát và xử lý vi phạm nhằm tạo hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch. Thời gian thực hiện: 2021-2023. Chủ thể: Bộ Tư pháp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với các địa phương.
2. Tăng cường công tác quản lý và giám sát: Ủy ban nhân dân tỉnh Lạng Sơn cần thành lập bộ phận chuyên trách theo dõi, kiểm tra việc thực hiện cam kết mục tiêu xã hội của DNXH, đồng thời công khai kết quả trên cổng thông tin điện tử. Thời gian: 2021-2022.
3. Phát triển chương trình đào tạo, nâng cao năng lực quản trị DNXH: Tổ chức các khóa đào tạo về quản trị, pháp luật, kỹ năng kinh doanh xã hội cho DNXH tại địa phương, phối hợp với các trường đại học và tổ chức phi chính phủ. Thời gian: 2021-2024.
4. Xây dựng chính sách hỗ trợ tài chính và khuyến khích đầu tư: Cơ quan quản lý cần thiết kế các gói hỗ trợ tín dụng ưu đãi, quỹ đầu tư mạo hiểm xã hội, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức tài trợ đầu tư vào DNXH. Thời gian: 2022-2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cơ quan quản lý nhà nước về kinh tế và xã hội: Giúp xây dựng chính sách, hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả quản lý DNXH.
2. Các doanh nghiệp xã hội và tổ chức hỗ trợ DNXH: Nắm bắt các quy định pháp luật, thực trạng và giải pháp để phát triển bền vững.
3. Học giả, nghiên cứu sinh ngành Luật kinh tế và Quản trị kinh doanh: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để nghiên cứu sâu hơn về DNXH.
4. Nhà đầu tư và tổ chức tài chính xã hội: Hiểu rõ về mô hình DNXH, cơ chế pháp lý và tiềm năng đầu tư tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

1. DNXH khác gì so với doanh nghiệp thông thường?
   DNXH không chỉ kinh doanh để tối đa hóa lợi nhuận mà ưu tiên giải quyết các vấn đề xã hội, môi trường; lợi nhuận chủ yếu được tái đầu tư cho mục tiêu xã hội.

2. Pháp luật Việt Nam quy định thế nào về lợi nhuận của DNXH?
   Luật Doanh nghiệp 2014 yêu cầu DNXH sử dụng ít nhất 51% lợi nhuận hàng năm để tái đầu tư cho mục tiêu xã hội, môi trường đã đăng ký.

3. DNXH tại Lạng Sơn gặp khó khăn gì trong thực thi pháp luật?
   Chủ yếu là thiếu hỗ trợ về vốn, quản trị còn yếu, chưa có cơ chế giám sát hiệu quả và nhận thức pháp luật chưa đầy đủ.

4. Kinh nghiệm quốc tế nào có thể áp dụng cho Việt Nam?
   Các nước như Anh, Mỹ, Hàn Quốc có chính sách ưu đãi thuế, hỗ trợ tài chính, đào tạo chuyên biệt và cơ chế giám sát chặt chẽ, giúp DNXH phát triển bền vững.

5. Làm thế nào để DNXH nâng cao hiệu quả hoạt động?
   Cần tăng cường đào tạo quản trị, minh bạch trong báo cáo, tuân thủ pháp luật, đồng thời tận dụng các chính sách hỗ trợ từ nhà nước và đối tác xã hội.

Kết luận

• DNXH là mô hình kinh doanh kết hợp mục tiêu xã hội và kinh tế, được pháp luật Việt Nam chính thức công nhận từ năm 2014.
• Tại Lạng Sơn, DNXH đang phát triển nhưng còn nhiều khó khăn về pháp lý, quản trị và nguồn lực.
• Việc tuân thủ pháp luật và tái đầu tư lợi nhuận cho mục tiêu xã hội chưa đồng đều, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động.
• Kinh nghiệm quốc tế cho thấy cần có chính sách ưu đãi, hỗ trợ tài chính và đào tạo chuyên biệt để phát triển DNXH bền vững.
• Đề xuất hoàn thiện pháp luật, tăng cường quản lý, đào tạo và hỗ trợ tài chính nhằm nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật và phát triển DNXH tại Lạng Sơn giai đoạn 2021-2025.

Luận văn này là tài liệu tham khảo quan trọng cho các nhà quản lý, doanh nghiệp xã hội, nhà nghiên cứu và nhà đầu tư quan tâm đến phát triển mô hình DNXH tại Việt Nam. Để góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của DNXH, các bên liên quan cần phối hợp chặt chẽ trong việc hoàn thiện khung pháp lý và nâng cao năng lực thực thi.