Tổng quan nghiên cứu

Từ đầu năm 2020, đại dịch Covid-19 do virus SARS-CoV-2 gây ra đã trở thành thách thức toàn cầu với hơn 42 triệu ca mắc và hơn 1 triệu ca tử vong tính đến tháng 10/2020. Tại Việt Nam, dịch bệnh trải qua nhiều giai đoạn phức tạp với hơn 1.160 ca mắc mới trong ngày 25/10/2020, tổng số ca tử vong là 35. Sinh viên ngành Y, đặc biệt tại Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, đóng vai trò quan trọng trong công tác phòng chống dịch do tính chất di chuyển và tiếp xúc đa dạng của nhóm đối tượng này. Nghiên cứu nhằm đánh giá kiến thức, thái độ và thực hành (KAP) về phòng, chống dịch Covid-19 của sinh viên khoa Y, đồng thời phân tích các yếu tố liên quan ảnh hưởng đến KAP trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp từ tháng 4 đến tháng 9 năm 2020 tại Hà Nội. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao hiệu quả truyền thông, đào tạo và huy động nguồn lực sinh viên y khoa tham gia phòng chống dịch, góp phần kiểm soát dịch bệnh và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu sử dụng mô hình thay đổi hành vi Precede-Proceed của Lawrence W. Green làm cơ sở lý thuyết chính. Mô hình này tập trung vào các yếu tố cá nhân (tuổi, giới tính, khóa học, tôn giáo), yếu tố tạo điều kiện (nơi ở, phương tiện đi học, nghề nghiệp của bố mẹ), và yếu tố tăng cường (hướng dẫn của cán bộ y tế, quy định pháp luật, truyền thông, bạn bè, người thân) ảnh hưởng đến kiến thức, thái độ và thực hành phòng chống dịch Covid-19. Các khái niệm chuyên ngành được áp dụng bao gồm: bệnh truyền nhiễm nhóm A, virus SARS-CoV-2, các biện pháp dự phòng lây nhiễm, và các chỉ thị, quyết định của Bộ Y tế và Chính phủ Việt Nam về phòng chống dịch.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp mô tả cắt ngang có phân tích, thực hiện từ tháng 4 đến tháng 9 năm 2020 tại Khoa Y, Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội. Cỡ mẫu được tính toán dựa trên công thức ước tính tỷ lệ với p=0,5, sai số 5%, độ tin cậy 95%, cho ra cỡ mẫu tối thiểu 384, cộng thêm 10% dự phòng, tổng số 424 sinh viên từ 4 khóa học (YK21 đến YK24) được chọn theo phương pháp thuận tiện. Dữ liệu được thu thập bằng bộ câu hỏi tự điền gồm 5 phần: thông tin chung, kiến thức, thái độ, thực hành và nhu cầu truyền thông về phòng chống Covid-19. Phân tích số liệu sử dụng phần mềm SPSS 16.0 với các phương pháp thống kê mô tả, tính tỷ suất chênh (OR), khoảng tin cậy 95% và kiểm định ý nghĩa p để xác định mối liên quan giữa các yếu tố với KAP.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Kiến thức về Covid-19: Khoảng 85% sinh viên có kiến thức đạt về nguyên nhân, đường lây truyền và biện pháp phòng chống Covid-19, trong đó 90% biết virus lây qua đường hô hấp và 95% nhận thức chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Tỷ lệ sinh viên năm cuối có kiến thức đạt cao hơn 15% so với sinh viên năm nhất.

  2. Thái độ phòng chống dịch: 88% sinh viên thể hiện thái độ tích cực, đồng thuận với các khuyến cáo của Bộ Y tế như đeo khẩu trang, giữ khoảng cách và khai báo y tế. Nữ sinh viên có thái độ tích cực hơn nam giới khoảng 10%.

  3. Thực hành phòng chống dịch: 80% sinh viên thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng dịch như đeo khẩu trang, rửa tay thường xuyên và tuân thủ cách ly xã hội. Tỷ lệ thực hành đạt ở sinh viên năm cuối cao hơn 12% so với sinh viên năm nhất.

  4. Yếu tố liên quan: Nơi ở hiện tại và phương tiện tiếp cận thông tin có mối liên quan có ý nghĩa thống kê với kiến thức và thực hành (p < 0,05). Sinh viên ở ký túc xá và sử dụng internet làm phương tiện tiếp cận thông tin có tỷ lệ kiến thức và thực hành đạt cao hơn 20% so với nhóm khác.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sinh viên khoa Y tại Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội có mức độ kiến thức, thái độ và thực hành phòng chống Covid-19 tương đối cao, phù hợp với các nghiên cứu tương tự tại Trung Quốc và Malaysia, nơi tỷ lệ kiến thức đạt lần lượt là 82% và 80,5%. Sự khác biệt về kiến thức và thực hành giữa các khóa học phản ánh quá trình tích lũy kinh nghiệm và đào tạo chuyên sâu hơn ở các năm học cao hơn. Mối liên quan giữa nơi ở và phương tiện tiếp cận thông tin với KAP nhấn mạnh vai trò của môi trường sống và truyền thông trong việc nâng cao nhận thức và hành vi phòng dịch. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột so sánh tỷ lệ kiến thức, thái độ và thực hành theo năm học và nơi ở, cũng như bảng phân tích mối liên quan các yếu tố với KAP.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo chuyên sâu: Tổ chức các khóa tập huấn, hội thảo nâng cao kiến thức và kỹ năng phòng chống dịch cho sinh viên, đặc biệt sinh viên năm đầu, nhằm nâng cao tỷ lệ kiến thức đạt lên trên 90% trong vòng 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Khoa Y và Bộ môn Y tế công cộng.

  2. Phát triển kênh truyền thông đa dạng: Đẩy mạnh sử dụng các nền tảng trực tuyến, mạng xã hội và ứng dụng di động để cung cấp thông tin chính xác, kịp thời về Covid-19, hướng tới tăng cường tiếp cận thông tin cho 100% sinh viên trong 3 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Ban truyền thông nhà trường phối hợp với Bộ Y tế.

  3. Tăng cường giám sát và hỗ trợ thực hành: Thiết lập hệ thống giám sát việc thực hiện các biện pháp phòng dịch tại ký túc xá và khu vực sinh sống của sinh viên, đồng thời cung cấp vật tư y tế cần thiết như khẩu trang, dung dịch sát khuẩn, nhằm nâng tỷ lệ thực hành đạt lên 90% trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý ký túc xá và Ban chấp hành Đoàn Thanh niên.

  4. Khuyến khích sinh viên tham gia tình nguyện: Xây dựng chương trình tình nguyện hỗ trợ công tác phòng chống dịch tại cộng đồng, bệnh viện, với mục tiêu huy động ít nhất 30% sinh viên khoa Y tham gia trong năm học tới. Chủ thể thực hiện: Khoa Y và Hội sinh viên trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Sinh viên ngành Y và các ngành sức khỏe: Nghiên cứu cung cấp thông tin thực tiễn về KAP phòng chống dịch Covid-19, giúp sinh viên nâng cao nhận thức và thực hành đúng đắn trong học tập và công tác.

  2. Giảng viên và nhà quản lý giáo dục y khoa: Tài liệu tham khảo để xây dựng chương trình đào tạo, truyền thông và các hoạt động hỗ trợ sinh viên trong phòng chống dịch bệnh.

  3. Cán bộ y tế công cộng và chuyên gia truyền thông sức khỏe: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm về các yếu tố ảnh hưởng đến KAP của nhóm sinh viên y khoa, hỗ trợ thiết kế các chiến dịch truyền thông hiệu quả.

  4. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý giáo dục: Tham khảo để xây dựng chính sách, quy định và kế hoạch huy động nguồn lực sinh viên y khoa tham gia phòng chống dịch trong các tình huống khẩn cấp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Sinh viên khoa Y có kiến thức về Covid-19 như thế nào?
    Khoảng 85% sinh viên có kiến thức đạt về nguyên nhân, đường lây và biện pháp phòng chống Covid-19, thể hiện sự hiểu biết tốt về dịch bệnh.

  2. Thái độ của sinh viên đối với các biện pháp phòng chống dịch ra sao?
    88% sinh viên thể hiện thái độ tích cực, đồng thuận với các khuyến cáo như đeo khẩu trang, giữ khoảng cách và khai báo y tế, góp phần tạo môi trường học tập an toàn.

  3. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến thực hành phòng chống dịch của sinh viên?
    Nơi ở hiện tại và phương tiện tiếp cận thông tin có ảnh hưởng đáng kể; sinh viên ở ký túc xá và sử dụng internet có thực hành tốt hơn.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả phòng chống dịch trong sinh viên?
    Tăng cường đào tạo, phát triển truyền thông đa kênh, giám sát thực hành và khuyến khích tham gia tình nguyện là các giải pháp thiết thực.

  5. Nghiên cứu có thể áp dụng cho các nhóm đối tượng khác không?
    Có, kết quả và phương pháp nghiên cứu có thể tham khảo để đánh giá KAP phòng chống dịch trong các nhóm sinh viên khác hoặc cộng đồng rộng hơn.

Kết luận

  • Sinh viên khoa Y Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội có kiến thức, thái độ và thực hành phòng chống Covid-19 ở mức độ tốt, với tỷ lệ đạt lần lượt khoảng 85%, 88% và 80%.
  • Các yếu tố như năm học, nơi ở và phương tiện tiếp cận thông tin có ảnh hưởng đáng kể đến KAP của sinh viên.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các chương trình đào tạo, truyền thông và huy động sinh viên tham gia phòng chống dịch hiệu quả.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hơn nữa nhận thức và hành vi phòng dịch trong sinh viên trong vòng 6 tháng tới.
  • Khuyến khích các nhà quản lý giáo dục, cán bộ y tế và sinh viên ngành Y tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu để góp phần kiểm soát dịch bệnh Covid-19 và các dịch bệnh truyền nhiễm khác trong tương lai.

Hãy hành động ngay hôm nay để nâng cao kiến thức và thực hành phòng chống dịch, góp phần bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng!