I. Tổng Quan Nghiên Cứu Ý Định Sử Dụng Sách Điện Tử Ebook
Nghiên cứu ý định sử dụng sách điện tử (Ebook) đang trở nên ngày càng quan trọng trong bối cảnh chuyển đổi số và sự phát triển của công nghệ. Sinh viên Đại học Thương Mại là một nhóm đối tượng quan trọng cần được nghiên cứu vì họ là những người tiếp xúc sớm với công nghệ và có nhu cầu học tập, nghiên cứu cao. Việc hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng sách điện tử của sinh viên sẽ giúp các nhà xuất bản, thư viện và nhà trường đưa ra các giải pháp phù hợp để khuyến khích và hỗ trợ việc học tập hiệu quả. Theo số liệu của Bộ Thông tin và Truyền thông, tỷ lệ người đọc sách thường xuyên tại Việt Nam còn thấp, trong khi tỷ lệ sử dụng Internet lại cao, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của sách điện tử. Nghiên cứu này sẽ tập trung vào việc xác định các yếu tố tác động đến quyết định lựa chọn sách điện tử của sinh viên Đại học Thương Mại.
1.1. Tầm quan trọng của sách điện tử trong giáo dục hiện đại
Sách điện tử ngày càng đóng vai trò quan trọng trong học tập trực tuyến và giáo dục hiện đại. Với sự tiện lợi, khả năng truy cập mọi lúc mọi nơi và chi phí thấp hơn so với sách giấy, sách điện tử trở thành lựa chọn hấp dẫn cho sinh viên. Bên cạnh đó, sách điện tử còn cung cấp nhiều tính năng hỗ trợ học tập như tìm kiếm nhanh, ghi chú, đánh dấu và tương tác đa phương tiện. Việc nghiên cứu hành vi sử dụng sách điện tử giúp tối ưu hóa trải nghiệm người dùng và nâng cao hiệu quả học tập. Theo một nghiên cứu của hãng Global English Editing năm 2021, doanh thu sách điện tử trên toàn thế giới đã tăng 8% so với năm 2019, đạt quy mô khoảng 5,4 tỷ USD và tốc độ tăng trưởng kép đạt tới 26,3% từ nay cho đến 2030.
1.2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu về ý định sử dụng
Mục tiêu của nghiên cứu này là xác định và phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng sách điện tử của sinh viên Đại học Thương Mại. Các câu hỏi nghiên cứu chính bao gồm: Những yếu tố nào có tác động đáng kể đến ý định sử dụng sách điện tử của sinh viên? Mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố là như thế nào? Các giải pháp nào có thể được đề xuất để khuyến khích việc sử dụng sách điện tử trong cộng đồng sinh viên? Nghiên cứu cũng hướng đến việc xây dựng một mô hình nghiên cứu và kiểm định các thang đo liên quan đến ý định sử dụng sách điện tử. Nghiên cứu hướng đến mục tiêu đề xuất các giải pháp giúp các nhà xuất bản, trường Đại học thu hút được độc giả sử dụng sách điện tử.
II. Phân Tích Chi Tiết Các Yếu Tố Tác Động Đến Ý Định
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng sách điện tử của sinh viên, bao gồm tính hữu ích cảm nhận, tính dễ sử dụng cảm nhận, chuẩn chủ quan, thái độ, kiểm soát hành vi nhận thức, giá trị cảm nhận, sự tiện lợi và khả năng tiếp cận. Mô hình chấp nhận công nghệ (TAM) và Thuyết hành vi có kế hoạch (TPB) thường được sử dụng để giải thích hành vi sử dụng công nghệ. Tuy nhiên, mỗi bối cảnh cụ thể có thể có những yếu tố đặc thù. Ví dụ, nghiên cứu của C.Yeo (2018) tại Malaysia tập trung vào sự thuận tiện, tính hữu ích, tính truyền thông và ý thức bảo vệ môi trường, cho thấy sự thuận tiện và tính truyền thông có ảnh hưởng đáng kể. Nghiên cứu này sẽ xem xét các yếu tố trên trong bối cảnh sinh viên Đại học Thương Mại.
2.1. Ảnh hưởng của tính hữu ích và tính dễ sử dụng cảm nhận
Tính hữu ích cảm nhận và tính dễ sử dụng cảm nhận là hai yếu tố quan trọng trong mô hình TAM. Tính hữu ích cảm nhận đề cập đến mức độ mà sinh viên tin rằng việc sử dụng sách điện tử sẽ cải thiện hiệu suất học tập của họ. Tính dễ sử dụng cảm nhận đề cập đến mức độ mà sinh viên tin rằng việc sử dụng sách điện tử là dễ dàng và không đòi hỏi nhiều nỗ lực. Khi sinh viên cảm thấy sách điện tử hữu ích và dễ sử dụng, họ có nhiều khả năng hình thành ý định sử dụng tích cực. Nghiên cứu của Wen-Chia Tsai (2012) cho thấy “Cảm nhận tính hữu ích” là biến có ảnh hưởng trực tiếp lớn nhất đến thái độ sử dụng.
2.2. Tác động của chuẩn chủ quan và thái độ cá nhân
Chuẩn chủ quan đề cập đến áp lực xã hội mà sinh viên cảm nhận từ bạn bè, gia đình và giảng viên về việc sử dụng sách điện tử. Thái độ đề cập đến đánh giá chung của sinh viên về việc sử dụng sách điện tử. Nếu sinh viên cảm thấy rằng những người xung quanh họ khuyến khích việc sử dụng sách điện tử và họ có thái độ tích cực về sách điện tử, họ có nhiều khả năng hình thành ý định sử dụng. Nghiên cứu cần xem xét liệu sinh viên có chịu ảnh hưởng bởi những người xung quanh trong việc lựa chọn sách điện tử hay không.
2.3. Vai trò của kiểm soát hành vi nhận thức và các yếu tố khác
Kiểm soát hành vi nhận thức đề cập đến mức độ mà sinh viên tin rằng họ có khả năng kiểm soát việc sử dụng sách điện tử. Các yếu tố khác như giá trị cảm nhận, sự tiện lợi và khả năng tiếp cận cũng có thể ảnh hưởng đến ý định sử dụng. Nếu sinh viên cảm thấy rằng họ có đủ kỹ năng và nguồn lực để sử dụng sách điện tử một cách hiệu quả, và họ nhận thấy sách điện tử mang lại nhiều lợi ích so với sách giấy, họ có nhiều khả năng hình thành ý định sử dụng. Nghiên cứu cần xem xét liệu các yếu tố như chi phí, tính bảo mật, và bản quyền có ảnh hưởng đến quyết định của sinh viên hay không.
III. Phương Pháp Nghiên Cứu Ý Định Sử Dụng Sách Điện Tử Ebook
Nghiên cứu này sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng để thu thập và phân tích dữ liệu về ý định sử dụng sách điện tử của sinh viên Đại học Thương Mại. Phương pháp nghiên cứu bao gồm khảo sát các công trình nghiên cứu trước đó, thiết kế bản nghiên cứu thử, nghiên cứu chính thức và xử lý dữ liệu. Bảng hỏi được thiết kế dựa trên các thang đo đã được kiểm chứng trong các nghiên cứu trước đây, với các câu hỏi đo lường các yếu tố như tính hữu ích cảm nhận, tính dễ sử dụng cảm nhận, chuẩn chủ quan, thái độ, kiểm soát hành vi nhận thức, giá trị cảm nhận, sự tiện lợi và khả năng tiếp cận. Dữ liệu thu thập được sẽ được phân tích bằng phần mềm SPSS để xác định các yếu tố có ảnh hưởng đáng kể đến ý định sử dụng sách điện tử.
3.1. Thiết kế và quy trình thu thập dữ liệu khảo sát sinh viên
Quá trình thu thập dữ liệu bao gồm việc phát bảng hỏi trực tuyến cho sinh viên các khóa tại Đại học Thương Mại. Mẫu nghiên cứu được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện, với mục tiêu thu thập ít nhất 300 mẫu hợp lệ. Bảng hỏi được thiết kế sao cho dễ hiểu, ngắn gọn và bao gồm cả các câu hỏi mở để thu thập thông tin định tính bổ sung. Các biện pháp đảm bảo tính bảo mật và ẩn danh của người tham gia được thực hiện để khuyến khích họ cung cấp thông tin trung thực. Nghiên cứu của nhóm sử dụng phương pháp lấy mẫu thuận tiện thu về được 352 mẫu hợp lệ.
3.2. Phương pháp phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS
Dữ liệu thu thập được sẽ được nhập vào phần mềm SPSS để phân tích. Các phương pháp phân tích thống kê được sử dụng bao gồm phân tích thống kê mô tả (tần số, phần trăm, trung bình, độ lệch chuẩn), đánh giá độ tin cậy của thang đo bằng hệ số Cronbach's Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích tương quan Pearson và phân tích hồi quy tuyến tính. Phân tích hồi quy tuyến tính được sử dụng để xác định mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến ý định sử dụng sách điện tử. Nghiên cứu của nhóm sử dụng phần mềm SPSS 26 để xử lý các dữ liệu.
IV. Kết Quả Nghiên Cứu Thảo Luận Về Ý Định Sử Dụng
Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp thông tin chi tiết về các yếu tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng sách điện tử của sinh viên Đại học Thương Mại. Các yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất sẽ được xác định, cùng với mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố. Kết quả cũng sẽ cho thấy sự khác biệt trong ý định sử dụng giữa các nhóm sinh viên khác nhau (ví dụ: theo năm học, khoa, giới tính). Thảo luận về kết quả sẽ so sánh với các nghiên cứu trước đây để xác định điểm tương đồng và khác biệt, đồng thời giải thích các kết quả một cách sâu sắc và toàn diện. Kết quả còn cho thấy tính dễ sử dụng không ảnh hưởng đến ý định sử dụng.
4.1. Tổng quan về kết quả phân tích định lượng ý định sử dụng
Kết quả phân tích định lượng sẽ trình bày các số liệu thống kê mô tả về mẫu nghiên cứu, bao gồm thông tin về độ tuổi, giới tính, năm học, khoa và thói quen đọc sách của sinh viên. Các hệ số Cronbach's Alpha và kết quả phân tích nhân tố sẽ được trình bày để đánh giá độ tin cậy và tính hợp lệ của các thang đo. Ma trận tương quan Pearson sẽ cho thấy mối quan hệ giữa các yếu tố. Kết quả phân tích hồi quy tuyến tính sẽ trình bày các hệ số hồi quy, giá trị p và R-squared để đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến ý định sử dụng sách điện tử.
4.2. Thảo luận và so sánh với các nghiên cứu trước về Ebook
Thảo luận về kết quả sẽ tập trung vào việc giải thích các kết quả một cách logic và có căn cứ, dựa trên các lý thuyết và mô hình đã được đề cập trong phần tổng quan. So sánh với các nghiên cứu trước đây sẽ giúp xác định điểm tương đồng và khác biệt, đồng thời làm rõ đóng góp của nghiên cứu này vào lĩnh vực nghiên cứu về ý định sử dụng sách điện tử. Các hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu trong tương lai cũng sẽ được đề cập.
V. Đề Xuất Giải Pháp Khuyến Khích Ý Định Dùng Sách Ebook
Dựa trên kết quả nghiên cứu, các giải pháp cụ thể sẽ được đề xuất để khuyến khích sinh viên Đại học Thương Mại sử dụng sách điện tử nhiều hơn. Các giải pháp này có thể bao gồm việc cải thiện tính dễ sử dụng và tính hữu ích của sách điện tử, tăng cường marketing sách điện tử và quảng bá lợi ích của sách điện tử, cung cấp tài liệu học tập miễn phí hoặc giảm giá cho sinh viên, xây dựng thư viện điện tử phong phú và đa dạng, và tạo ra môi trường học tập khuyến khích việc sử dụng sách điện tử. Qua đó, bài nghiên cứu cũng đưa một số đề xuất cho nhà trường, thư viện, Nhà nước và các nhà xuất bản để đưa ra các giải pháp kích thích độc giả tiếp cận và sử dụng sách điện tử.
5.1. Giải pháp cho nhà trường thư viện và nhà xuất bản sách
Nhà trường có thể tổ chức các buổi hội thảo, workshop hướng dẫn sinh viên cách sử dụng sách điện tử hiệu quả, tích hợp sách điện tử vào chương trình giảng dạy và khuyến khích giảng viên sử dụng sách điện tử trong bài giảng. Thư viện có thể mở rộng thư viện điện tử, cung cấp nhiều lựa chọn sách điện tử đa dạng và phù hợp với nhu cầu của sinh viên, và tạo ra không gian đọc sách điện tử thoải mái và tiện nghi. Nhà xuất bản có thể cải thiện chất lượng sách điện tử, cung cấp nhiều định dạng sách điện tử khác nhau (PDF, EPUB), giảm giá sách điện tử cho sinh viên và tăng cường marketing sách điện tử trên các kênh truyền thông trực tuyến. Nghiên cứu cho thấy “Giá cả” có tác động mạnh nhất (ß=0,379), tiếp theo là “Thuận tiện” (ß=0,299), “Uy tín” (ß=0,208) đến ý định sử dụng sách điện tử.
5.2. Giải pháp về chính sách và hạ tầng công nghệ
Nhà nước có thể xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển thị trường sách điện tử, tạo điều kiện cho các nhà xuất bản và thư viện số hóa sách, và tăng cường khả năng tiếp cận Internet cho sinh viên ở vùng sâu vùng xa. Đầu tư vào hạ tầng công nghệ (mạng Internet, thiết bị đọc sách điện tử) cũng là một yếu tố quan trọng để khuyến khích việc sử dụng sách điện tử. Quan trọng hơn, các giải pháp về bản quyền sách điện tử cũng cần được chú trọng để đảm bảo quyền lợi cho các tác giả.
VI. Kết Luận Hướng Nghiên Cứu Ý Định Sử Dụng Ebook
Nghiên cứu này cung cấp cái nhìn sâu sắc về các yếu tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng sách điện tử của sinh viên Đại học Thương Mại. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để đưa ra các giải pháp hiệu quả nhằm khuyến khích sinh viên sử dụng sách điện tử nhiều hơn, từ đó nâng cao hiệu quả học tập và nghiên cứu. Hướng nghiên cứu trong tương lai có thể tập trung vào việc mở rộng phạm vi nghiên cứu sang các trường đại học khác, nghiên cứu các yếu tố tâm lý và xã hội ảnh hưởng đến ý định sử dụng, và đánh giá hiệu quả của các giải pháp đã được đề xuất. Cần nghiên cứu kỹ càng các nhân tố có thể ảnh hưởng đến ý định sử dụng sách điện tử của sinh viên, tạo điều kiện thuận lợi và môi trường phù hợp để sinh viên có thể dễ dàng tiếp cận và đạt được hiệu quả khi sử dụng sách điện tử trong học tập và giải trí, khuyến khích các bạn sinh viên đến với loại hình sách điện tử này nhiều hơn.
6.1. Tổng kết các kết quả chính và ý nghĩa thực tiễn
Tổng kết lại các kết quả chính của nghiên cứu, nhấn mạnh tầm quan trọng của các yếu tố tính hữu ích cảm nhận, tính dễ sử dụng cảm nhận, chuẩn chủ quan, thái độ, kiểm soát hành vi nhận thức, giá trị cảm nhận, sự tiện lợi và khả năng tiếp cận. Nêu bật ý nghĩa thực tiễn của nghiên cứu đối với các nhà xuất bản, thư viện, nhà trường và nhà nước trong việc xây dựng chính sách và giải pháp khuyến khích sinh viên sử dụng sách điện tử. Nghiên cứu giúp cho các nhà sản xuất, nhà trường có cái nhìn khách quan về xu hướng mua và sử dụng sách điện tử của sinh viên trường Đại học Thương Mại và những yếu tố tác động đến nó. Từ đó, nhà xuất bản, các doanh nghiệp, nhà trường sẽ đưa ra những phương án phù hợp để quảng bá, tạo điều kiện cho sách sách điện tử có thể tiếp cận dễ dàng đến sinh viên Thương Mại nói riêng và sinh viên cả nước nói chung.
6.2. Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo về ý định sử dụng
Thừa nhận các hạn chế của nghiên cứu, chẳng hạn như phương pháp chọn mẫu thuận tiện, phạm vi nghiên cứu hạn hẹp (chỉ tập trung vào sinh viên Đại học Thương Mại), và việc sử dụng thang đo đã được kiểm chứng trong các nghiên cứu trước đây (có thể không hoàn toàn phù hợp với bối cảnh Việt Nam). Đề xuất các hướng nghiên cứu trong tương lai, chẳng hạn như mở rộng phạm vi nghiên cứu sang các trường đại học khác, sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp (định tính và định lượng), nghiên cứu các yếu tố tâm lý và xã hội ảnh hưởng đến ý định sử dụng, và đánh giá hiệu quả của các giải pháp đã được đề xuất.
