Nghĩa vụ và Cam kết trong Luật Gia đình: Khám Phá Khái Niệm và Ứng Dụng

• Tác giả: Gillian Douglas
• Trường học: University of Melbourne
• Chuyên ngành: Luật Gia đình
• Đề tài: Nghĩa vụ và Cam kết trong Luật Gia đình
• Loại tài liệu: sách
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Oxford

• Preface
• 1. CHƯƠNG 1: THE TIES THAT BIND?
• 1.1. Care and Caring
• 1.1.1. An ‘Ethic of Care’
• 1.1.2. Meanings of ‘Care’
• 1.2. Obligation as Duty
• 1.2.1. Obligation as Remedy
• 1.2.2. The Nature of Family Obligation
• 1.3. Obligation as a Social Norm
• 1.4. The Concept of Commitment
• 1.4.1. Commitment in Legal Discourse
• 1.4.2. Commitment in Family Law Policy
• 1.4.3. Commitment as a Social Concept
• 1.5. The Rationale for Obligations Upon Family Members
• 1.5.1. Relationship-generated Loss and Gain
• 1.6. Obligation or Commitment
• 2. CHƯƠNG 2: FAMILY CHANGE AND INDIVIDUAL COMMITMENT
• 2.1. Family Changes
• 2.2. Birth and Family Size
• 2.3. The Ending of Relationships
• 2.4. Lone-parent Families
• 2.5. Economic Activity
• 2.6. From the Family to the Individual
• 2.6.1. Form, Role and Gender
• 2.6.2. Capitalism and Family Function
• 2.6.3. Individualism and Individualisation
• 2.7. Change and Commitment

I. Tổng Quan Nghĩa Vụ Cam Kết Trong Luật Gia Đình Hiện Nay

Luật Gia đình đặt ra một sự căng thẳng cơ bản: vừa tìm cách áp đặt các nghĩa vụ ràng buộc lên các cá nhân dựa trên mối quan hệ tình cảm hoặc huyết thống, vừa phải tôn trọng bản chất tự nguyện của các mối quan hệ này. Nghiên cứu này tiếp cận vấn đề một cách toàn diện, kết hợp lịch sử, xã hội học, chính sách xã hội, luật pháp và lý thuyết pháp lý để phân tích khái niệm nghĩa vụ trong Luật Gia đình. Nghiên cứu xem xét những khó khăn mà luật pháp gặp phải trong việc chuyển đổi các khái niệm lý thuyết và ý thức hệ thành cơ sở cho các hành động và trách nhiệm pháp lý có hiệu lực. Ý tưởng về cam kết ngày càng được coi là nguyên tắc tổ chức chính để công nhận các mối quan hệ gia đình, thường là để bác bỏ những tuyên bố rằng các mối quan hệ gia đình đang suy yếu. Tuy nhiên, ý nghĩa và phạm vi của khái niệm này vẫn chưa được khám phá đầy đủ. Nghiên cứu này nhằm theo dõi cách hiểu về cam kết và mức độ nó được sử dụng như một cơ sở hợp lý để áp đặt các nghĩa vụ pháp lý cốt lõi, vốn hỗ trợ việc chăm sóc và nuôi dưỡng trong gia đình.

1.1. Nguồn gốc và sự phát triển của nghĩa vụ gia đình

Việc nghiên cứu tập trung vào giai đoạn phát triển ban đầu của luật gia đình hiện đại. Giai đoạn này chứng kiến sự chuyển dịch từ việc giải quyết các vấn đề gia đình thông qua luật giáo hội và luật tài sản sang một hệ thống luật thế tục riêng biệt, chuyên biệt về gia đình. Việc nghiên cứu một vụ kiện pháp lý đặc biệt liên quan đến "khôi phục quyền kết hôn" đã tạo ra một góc nhìn sâu sắc về việc luật pháp được sử dụng để cưỡng ép thực hiện các nghĩa vụ phi tài chính của hôn nhân. Từ đó, dẫn đến việc xem xét cách thức và phạm vi mà luật pháp được sử dụng để xác định bản chất và nội dung của các nghĩa vụ gia đình nói chung.

1.2. Mối liên hệ giữa cảm nhận nghĩa vụ và thừa kế

Nghiên cứu về thái độ của mọi người đối với luật thừa kế cho thấy rằng "cảm nhận về nghĩa vụ" đóng vai trò quan trọng trong việc xác định quan điểm của họ về những gì là "đúng" và "công bằng" trong việc phân chia tài sản thừa kế. Mặc dù đã có những thay đổi lớn về xã hội trong việc hình thành gia đình và thái độ đối với sự thân mật và các mối quan hệ từ những năm 1970, mọi người vẫn có xu hướng khá truyền thống khi nói đến các vấn đề thừa kế. Gia đình thừa kế của họ - gia đình mà họ coi là những người có quyền đòi hỏi hợp pháp đối với tài sản của họ - thường là gia đình hạt nhân hẹp bao gồm bạn đời (bao gồm cả bạn đời sống chung) và con cái, với con cái "ruột" (tức là con cái di truyền) được ưu tiên hơn con riêng.

II. Thách Thức Giải Quyết Nghĩa Vụ Khi Quan Hệ Hôn Nhân Rạn Nứt

Một trong những thách thức lớn nhất trong Luật Gia đình là làm thế nào để duy trì và thực thi các nghĩa vụ khi các mối quan hệ tan vỡ. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các nghĩa vụ cấp dưỡng, chăm sóc con cái và chia tài sản chung. Sự thay đổi trong quan niệm về cam kết, từ một gánh nặng sang sự tận tâm cá nhân, phản ánh quan điểm tự do về các mối quan hệ thân mật, nơi cá nhân có quyền tự do "tiến lên" nếu không đạt được sự hài lòng về mặt cảm xúc. Tuy nhiên, quan điểm này có thể gây ra những hậu quả bất lợi cho những người phụ thuộc vào mối quan hệ, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em. Do đó, cần có một sự cân bằng giữa việc tôn trọng quyền tự chủ cá nhân và bảo vệ quyền lợi của những người dễ bị tổn thương.

2.1. Thay đổi quan niệm về cam kết trong hôn nhân

Khái niệm cam kết đã trải qua sự thay đổi đáng kể trong cả diễn ngôn phổ biến và pháp lý về gia đình và các mối quan hệ. Ý nghĩa của nó đã chuyển từ một thuật ngữ chủ yếu đồng nghĩa với gánh nặng (và nghĩa vụ) sang một thuật ngữ thể hiện sự cống hiến và trung thành với một người hoặc một mối quan hệ. Sự thay đổi này phản ánh quan điểm tự do về các mối quan hệ thân mật là tồn tại để cung cấp sự thỏa mãn cảm xúc cho cá nhân tự chủ, người nên được tự do "tiến lên" khỏi chúng nếu họ không mang lại sự hài lòng đó. Nghiên cứu này cho thấy sự thay đổi ý nghĩa này là một sự phản ánh quan điểm tự do về các mối quan hệ thân mật là tồn tại để cung cấp sự thỏa mãn cảm xúc cho cá nhân tự chủ, người nên được tự do "tiến lên" khỏi chúng nếu họ không mang lại sự hài lòng đó. Quan điểm này thường mang tính chất giới tính và phản ánh lập trường gia trưởng truyền thống của luật pháp trong việc điều chỉnh và kiểm soát các mối quan hệ gia đình.

2.2. Ảnh hưởng của chủ nghĩa cá nhân lên nghĩa vụ gia đình

Khi "bản sắc" ngày càng trở nên quan trọng hơn về mặt nhân cách xã hội, văn hóa và chính trị, thì khái niệm về bản sắc quan hệ - ai được kết nối với ai - đã trở thành trọng tâm của phần lớn năng lượng của các học giả luật gia đình, những người đã kiểm tra và ủng hộ trường hợp công nhận pháp lý của một phạm vi các mối quan hệ gia đình rộng hơn loại hình gia đình hạt nhân hẹp này. Tuy nhiên, ít sự chú ý hơn đôi khi được trả cho việc xem xét những hậu quả pháp lý của việc công nhận như vậy là gì, thường là vì động lực để công nhận được thúc đẩy bởi một lời kêu gọi, hoặc một giả định, rằng điều này sẽ mang lại sự bình đẳng với các mối quan hệ gia đình đã được công nhận. Tuy nhiên, chúng ta đều biết từ những hiểu biết sâu sắc về mặt xã hội pháp lý và thực nghiệm về hoạt động của luật gia đình rằng cách luật được áp dụng trong thực tế có thể khác xa so với cách nó xuất hiện trên bề mặt. Và chúng ta cũng biết rằng luật được truyền đạt thông qua một diễn ngôn thấm nhuần những hệ tư tưởng, thái độ và giá trị cơ bản cần được giải nén và đánh giá.

III. Hướng Dẫn Chi Tiết Nghĩa Vụ Vợ Chồng Quyền và Trách Nhiệm

Luật Hôn nhân và Gia đình quy định rõ ràng các nghĩa vụ vợ chồng, bao gồm chung sống, yêu thương, chăm sóc, giúp đỡ lẫn nhau, cùng nhau xây dựng gia đình hạnh phúc. Vợ chồng có quyền bình đẳng trong gia đình, có trách nhiệm cùng nhau quyết định các vấn đề quan trọng. Ngoài ra, pháp luật còn quy định về nghĩa vụ tài sản của vợ chồng, bao gồm tài sản chung và tài sản riêng. Khi ly hôn, việc chia tài sản phải đảm bảo quyền lợi chính đáng của cả hai bên, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em.

3.1. Nghĩa vụ chung sống và hỗ trợ lẫn nhau của vợ chồng

Các nghĩa vụ tích cực cốt lõi của việc chăm sóc liên quan đến nghĩa vụ của vợ/chồng phải chung sống và duy trì người vợ/chồng kia. Các nghĩa vụ tiêu cực của hôn nhân có thể được coi là bao gồm nghĩa vụ không ngoại tình và nghĩa vụ không hành động tàn ác (hoặc hiện nay, một cách lỏng lẻo, "không hợp lý"). Sự phân biệt giữa các nghĩa vụ tích cực và tiêu cực được thảo luận thêm trong Chương 1. Trọng tâm của các nghiên cứu điển hình được thảo luận trong cuốn sách này chỉ là về các nghĩa vụ tích cực. Điều này là do, ngoài việc ngoại tình, theo định nghĩa, chỉ có thể áp dụng cho hôn nhân (hoặc, nếu nó được định nghĩa như vậy, mặc dù điều này không phải là trường hợp ở Vương quốc Anh, đối với một mối quan hệ đối tác dân sự), thì những nghĩa vụ tiêu cực như vậy không giới hạn ở những người trong các mối quan hệ "gia đình" được pháp luật công nhận.

3.2. Nghĩa vụ tôn trọng và bảo vệ quyền lợi của nhau

Việc hành động tàn ác đối với một đối tác thân mật hoặc đối với một đứa trẻ có thể là một hành vi phạm tội hình sự bất kể, và một người vợ/chồng cư xử theo cách mà người kia không thể mong đợi một cách hợp lý để sống chung với người đó có thể liên quan đến các hành vi phạm tội hình sự (ví dụ: hành vi bạo lực) hoặc các hành vi khác có thể kiểm soát được bằng luật dân sự áp dụng cho những người không phải là thành viên gia đình (ví dụ: quấy rối), hoặc các hành vi sẽ được coi là chống đối xã hội bất kể mối quan hệ (ví dụ: say xỉn, bỏ bê cá nhân). Nghiên cứu đã chọn không giải quyết vấn đề ngoại tình và nghĩa vụ chung thủy, để tránh bị lạc hướng vào một cuộc thảo luận khác về các căn cứ ly hôn, điều này đặt ra các vấn đề riêng biệt với các khái niệm về nghĩa vụ hoặc cam kết.

IV. Phương Pháp Nghĩa Vụ Cha Mẹ Với Con Cái Theo Luật Mới Nhất

Luật Gia đình đặt ra nghĩa vụ cha mẹ đối với con cái, bao gồm nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục và bảo vệ con. Cha mẹ có trách nhiệm tạo điều kiện tốt nhất cho sự phát triển toàn diện của con cái. Sau khi ly hôn, cha mẹ vẫn phải thực hiện nghĩa vụ này, đảm bảo quyền lợi của con cái được bảo vệ. Việc xác định quyền nuôi con và nghĩa vụ cấp dưỡng là những vấn đề quan trọng cần được giải quyết một cách công bằng và hợp lý.

4.1. Quyền và nghĩa vụ của cha mẹ sau ly hôn

Chương 6 tập trung vào cách luật pháp đã được sử dụng để phân bổ các quyền và nghĩa vụ liên quan đến việc nuôi dạy con cái cả trong và sau khi mối quan hệ cha mẹ kết thúc. Một động lực để khuyến khích vai trò bình đẳng hơn cho cả cha và mẹ đã nhận được sự công nhận đặc biệt trong Đạo luật Trẻ em và Gia đình năm 2014. Những chương này tìm cách xây dựng một bức tranh về cách luật pháp đã đạt đến trạng thái hiện tại của nó và phản ánh sự tương tác của nó với những thay đổi xã hội lớn đã diễn ra trong thời hiện đại và hậu hiện đại.

4.2. Cấp dưỡng sau ly hôn Nghĩa vụ và thực tiễn thi hành

Chương 5 xem xét luật điều chỉnh việc cấp dưỡng cho con cái và những thay đổi diễn ra trong chính sách giữa việc tập trung vào vai trò của nhà nước hoặc lĩnh vực tư nhân trong việc cung cấp tài chính cho trẻ em. Đỉnh cao của sự can thiệp của nhà nước vào nghĩa vụ của cha mẹ trong việc hỗ trợ con cái là việc thành lập chương trình hỗ trợ trẻ em vào năm 1991.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Giải Quyết Tranh Chấp Về Tài Sản Chung Khi Ly Hôn

Việc giải quyết tranh chấp gia đình, đặc biệt là tranh chấp về tài sản chung khi ly hôn, là một vấn đề phức tạp. Các bên có thể lựa chọn giải quyết thông qua hòa giải gia đình, hoặc yêu cầu tòa án giải quyết. Luật pháp quy định rõ ràng về nguyên tắc chia tài sản, đảm bảo sự công bằng và hợp lý. Việc thỏa thuận tiền hôn nhân cũng có thể giúp các cặp đôi xác định rõ quyền và nghĩa vụ tài sản trước khi kết hôn, tránh những tranh chấp không đáng có sau này.

5.1. Vai trò của thỏa thuận tiền hôn nhân

Các bên trước khi kết hôn có thể lựa chọn lập thỏa thuận tiền hôn nhân để xác định rõ quyền và nghĩa vụ tài sản. Thỏa thuận tiền hôn nhân giúp bảo vệ quyền lợi của mỗi bên trong trường hợp ly hôn xảy ra. Khi có tranh chấp, thỏa thuận có giá trị pháp lý được tòa án xem xét. Nên có tư vấn luật sư để bảo đảm tính pháp lý của thỏa thuận.

5.2. Thủ tục hòa giải và giải quyết tranh chấp tại tòa án

Khi có tranh chấp gia đình, hòa giải là một trong những cách giúp các bên tự thỏa thuận giải quyết. Nếu hòa giải không thành, các bên có thể yêu cầu tòa án giải quyết. Tòa án sẽ xem xét toàn diện các chứng cứ và quy định của pháp luật để đưa ra phán quyết công bằng.

VI. Triển Vọng Xu Hướng Phát Triển Của Nghĩa Vụ Trong Luật Gia Đình

Luật Gia đình đang ngày càng chú trọng đến việc bảo vệ quyền lợi gia đình, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em. Các quy định về ngăn chặn bạo lực gia đình, bảo vệ trẻ em khỏi bị xâm hại, và hỗ trợ các gia đình có hoàn cảnh khó khăn ngày càng được hoàn thiện. Trong tương lai, Luật Gia đình cần tiếp tục phát triển theo hướng linh hoạt hơn, phù hợp với sự thay đổi của xã hội, đồng thời vẫn đảm bảo các giá trị truyền thống tốt đẹp của gia đình Việt Nam.

6.1. Tăng cường bảo vệ quyền lợi của phụ nữ và trẻ em

Các quy định về ngăn chặn bạo lực gia đình, bảo vệ trẻ em khỏi bị xâm hại, và hỗ trợ các gia đình có hoàn cảnh khó khăn ngày càng được hoàn thiện. Pháp luật hướng đến việc bảo vệ quyền lợi chính đáng của phụ nữ và trẻ em, tạo điều kiện để họ phát triển toàn diện trong môi trường gia đình.

6.2. Thúc đẩy sự linh hoạt trong các quy định pháp luật

Trong tương lai, Luật Gia đình cần tiếp tục phát triển theo hướng linh hoạt hơn, phù hợp với sự thay đổi của xã hội. Đồng thời, cần đảm bảo các giá trị truyền thống tốt đẹp của gia đình Việt Nam. Bên cạnh đó, luật cũng cần điều chỉnh những vấn đề mới phát sinh, như ly thân, hôn nhân đồng giới để đảm bảo tính công bằng trong xã hội.