Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Cam Ranh, tỉnh Khánh Hòa, công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng (ĐTXD) đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng hạ tầng và thúc đẩy phát triển đô thị. Cam Ranh, với vị trí chiến lược là cửa ngõ phía Nam tỉnh Khánh Hòa, sở hữu hệ thống giao thông đa dạng gồm quốc lộ 1A, quốc lộ 27B, tuyến đường sắt Bắc - Nam, cảng biển và sân bay quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương và phát triển kinh tế vùng. Từ năm 2015 đến 2019, nhiều dự án xây dựng công trình dân dụng, công nghiệp và hạ tầng kỹ thuật đã được triển khai tại đây, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cải thiện đời sống người dân.

Tuy nhiên, thực trạng công tác quản lý dự án ĐTXD tại Ban Quản lý Dự án các Công trình Xây dựng (Ban QLDA các CTXD) Cam Ranh còn tồn tại nhiều hạn chế như chậm tiến độ, chi phí vượt kế hoạch và chất lượng công trình chưa đồng đều. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng công tác quản lý dự án ĐTXD tại Ban QLDA các CTXD Cam Ranh trong giai đoạn 2015-2019, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý dự án, đảm bảo tiến độ, chất lượng và tiết kiệm chi phí. Nghiên cứu có phạm vi tập trung tại Ban QLDA các CTXD Cam Ranh, với ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao năng lực quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý dự án đầu tư xây dựng và mô hình quản lý chất lượng dự án. Lý thuyết quản lý dự án đầu tư xây dựng nhấn mạnh các đặc điểm như tính duy nhất, phức tạp và không lặp lại của mỗi dự án, đồng thời đề cập đến các chức năng quản lý gồm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm soát nhằm đạt được mục tiêu dự án về chất lượng, tiến độ và chi phí. Mô hình quản lý chất lượng dự án tập trung vào việc kiểm soát chất lượng xuyên suốt các giai đoạn từ khảo sát, thiết kế, thi công đến nghiệm thu, bảo hành công trình.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng bao gồm: dự án đầu tư xây dựng công trình, quản lý dự án đầu tư xây dựng, tổng mức đầu tư, tiến độ thi công, quản lý chi phí, giải phóng mặt bằng, và các văn bản pháp luật liên quan như Luật Xây dựng số 50/2014/QH13 và Luật Đầu tư công số 39/2019/QH14. Ngoài ra, nghiên cứu còn tham khảo các quy định về đấu thầu, giám sát thi công và quản lý chất lượng theo Nghị định số 10/2021/NĐ-CP và các Thông tư hướng dẫn của Bộ Xây dựng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng nhằm đánh giá toàn diện thực trạng công tác quản lý dự án ĐTXD tại Ban QLDA các CTXD Cam Ranh. Nguồn dữ liệu chính bao gồm các báo cáo, hồ sơ dự án, số liệu tiến độ, chi phí và chất lượng công trình từ năm 2015 đến 2019 do Ban QLDA cung cấp. Cỡ mẫu nghiên cứu gồm 15 dự án tiêu biểu được lựa chọn theo phương pháp chọn mẫu phi xác suất nhằm phản ánh đa dạng các loại hình dự án và quy mô đầu tư.

Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm tổng hợp, phân tích so sánh và đánh giá chuyên gia. Các số liệu về tiến độ, chi phí và chất lượng được phân tích thống kê để xác định mức độ hoàn thành so với kế hoạch. Đồng thời, phương pháp điều tra, phỏng vấn chuyên sâu với cán bộ quản lý dự án và các bên liên quan được thực hiện để thu thập ý kiến về các khó khăn, tồn tại và đề xuất giải pháp. Timeline nghiên cứu kéo dài trong 12 tháng, từ tháng 1/2020 đến tháng 12/2020, đảm bảo thu thập và xử lý dữ liệu đầy đủ, chính xác.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý tiến độ dự án: Khoảng 30% số dự án được khảo sát tại Ban QLDA các CTXD Cam Ranh trong giai đoạn 2015-2019 bị chậm tiến độ so với kế hoạch đề ra. Nguyên nhân chủ yếu do vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng, chiếm tới 75% các trường hợp chậm tiến độ. Một số dự án kéo dài thêm từ 6 đến 12 tháng so với dự kiến.

  2. Quản lý chi phí đầu tư: Có khoảng 25% dự án vượt tổng mức đầu tư được phê duyệt, với mức vượt trung bình khoảng 10-15%. Nguyên nhân bao gồm chi phí phát sinh do điều chỉnh thiết kế, tăng giá vật liệu xây dựng và thiếu kiểm soát chặt chẽ trong quá trình thi công.

  3. Chất lượng công trình: Đa số công trình hoàn thành đạt yêu cầu kỹ thuật theo tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN), tuy nhiên vẫn còn khoảng 10% công trình có tồn tại về chất lượng như nứt tường, thấm dột, chưa được xử lý triệt để trong giai đoạn bảo hành.

  4. Công tác đấu thầu và lựa chọn nhà thầu: Ban QLDA áp dụng đa dạng các hình thức đấu thầu, trong đó đấu thầu rộng rãi chiếm 60%, đấu thầu hạn chế 25%, còn lại là chỉ định thầu và mua sắm trực tiếp. Việc lựa chọn nhà thầu chưa đồng đều về năng lực, dẫn đến hiệu quả thi công và quản lý chất lượng có sự khác biệt rõ rệt giữa các dự án.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của việc chậm tiến độ và vượt chi phí là do công tác giải phóng mặt bằng còn nhiều khó khăn, thủ tục hành chính phức tạp và thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa các bên liên quan. So với một số nghiên cứu trong ngành xây dựng tại các địa phương khác, tỷ lệ chậm tiến độ tại Cam Ranh tương đối cao, phản ánh những thách thức đặc thù về địa phương và năng lực quản lý dự án.

Chất lượng công trình nhìn chung được đảm bảo nhờ sự tuân thủ các quy chuẩn kỹ thuật và giám sát thi công chặt chẽ, tuy nhiên vẫn cần nâng cao hơn nữa công tác nghiệm thu và bảo hành để khắc phục các tồn tại sau khi bàn giao. Việc lựa chọn nhà thầu còn mang tính hình thức ở một số dự án, chưa thực sự đảm bảo năng lực và kinh nghiệm, ảnh hưởng đến hiệu quả thi công và chất lượng công trình.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ dự án chậm tiến độ theo năm, bảng so sánh chi phí dự toán và chi phí thực tế của các dự án, cũng như biểu đồ tròn phân bố hình thức đấu thầu được áp dụng. Những kết quả này cho thấy cần có sự cải tiến đồng bộ trong công tác quản lý dự án, từ giai đoạn chuẩn bị đến kết thúc dự án nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư xây dựng tại địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy trình giải phóng mặt bằng: Ban QLDA phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng địa phương để rút ngắn thời gian giải phóng mặt bằng, áp dụng các biện pháp tuyên truyền, vận động người dân và xử lý kịp thời các vướng mắc pháp lý. Mục tiêu giảm thiểu thời gian giải phóng mặt bằng xuống dưới 6 tháng cho các dự án mới, thực hiện trong vòng 1 năm tới.

  2. Tăng cường quản lý chi phí: Áp dụng hệ thống quản lý chi phí dự án hiện đại, thường xuyên cập nhật và kiểm soát chặt chẽ các khoản phát sinh. Đào tạo cán bộ quản lý dự án về kỹ năng lập và kiểm soát dự toán, nhằm giảm thiểu vượt chi phí xuống dưới 5% tổng mức đầu tư trong vòng 2 năm.

  3. Nâng cao chất lượng công trình: Tăng cường công tác giám sát thi công và nghiệm thu, đặc biệt trong giai đoạn bảo hành công trình. Xây dựng quy trình kiểm tra chất lượng sau bàn giao, xử lý triệt để các tồn tại kỹ thuật trong vòng 6 tháng sau khi nghiệm thu.

  4. Cải tiến công tác đấu thầu và lựa chọn nhà thầu: Ban QLDA cần xây dựng tiêu chí đánh giá năng lực nhà thầu rõ ràng, minh bạch và áp dụng nghiêm ngặt trong quá trình lựa chọn. Khuyến khích áp dụng đấu thầu rộng rãi để nâng cao cạnh tranh, đảm bảo lựa chọn nhà thầu có năng lực phù hợp với yêu cầu dự án. Thực hiện trong vòng 1 năm tới.

  5. Đào tạo và nâng cao năng lực cán bộ quản lý dự án: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý dự án, pháp luật xây dựng và kỹ năng mềm cho đội ngũ cán bộ Ban QLDA. Mục tiêu nâng cao trình độ chuyên môn và năng lực quản lý, góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý dự án trong 2 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án xây dựng: Luận văn cung cấp cái nhìn toàn diện về thực trạng và giải pháp quản lý dự án ĐTXD, giúp cán bộ nâng cao năng lực quản lý, kiểm soát tiến độ, chi phí và chất lượng công trình.

  2. Chủ đầu tư và Ban QLDA các công trình xây dựng: Tài liệu giúp chủ đầu tư hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả dự án, từ đó áp dụng các giải pháp quản lý phù hợp nhằm tối ưu hóa nguồn lực và nâng cao hiệu quả đầu tư.

  3. Các nhà thầu xây dựng và tư vấn: Thông qua phân tích các hình thức đấu thầu và quản lý thi công, nhà thầu và tư vấn có thể cải thiện quy trình làm việc, nâng cao chất lượng dịch vụ và đáp ứng tốt hơn yêu cầu của chủ đầu tư.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý xây dựng: Luận văn là nguồn tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết, pháp luật và thực tiễn quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Việt Nam, đặc biệt là trong bối cảnh phát triển đô thị tại các địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý dự án đầu tư xây dựng là gì?
    Quản lý dự án đầu tư xây dựng là quá trình áp dụng các lý thuyết, phương pháp và kỹ thuật để lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm soát các hoạt động đầu tư xây dựng nhằm đạt được mục tiêu về chất lượng, tiến độ và chi phí của dự án.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý dự án tại Cam Ranh là gì?
    Khó khăn lớn nhất là công tác giải phóng mặt bằng kéo dài, thủ tục hành chính phức tạp, thiếu sự phối hợp giữa các bên liên quan, dẫn đến chậm tiến độ và phát sinh chi phí vượt kế hoạch.

  3. Làm thế nào để nâng cao chất lượng công trình xây dựng?
    Cần tăng cường giám sát thi công, tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn kỹ thuật, thực hiện nghiệm thu chặt chẽ và xử lý kịp thời các tồn tại trong giai đoạn bảo hành công trình.

  4. Các hình thức đấu thầu phổ biến hiện nay?
    Bao gồm đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế, chỉ định thầu và mua sắm trực tiếp. Đấu thầu rộng rãi được khuyến khích nhằm tăng tính cạnh tranh và minh bạch trong lựa chọn nhà thầu.

  5. Vai trò của Ban QLDA trong quản lý dự án là gì?
    Ban QLDA là đầu mối tổ chức, điều phối các hoạt động quản lý dự án, từ lập kế hoạch, giám sát thi công đến nghiệm thu và bàn giao công trình, đảm bảo dự án thực hiện đúng mục tiêu về chất lượng, tiến độ và chi phí.

Kết luận

  • Đã làm rõ thực trạng công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban QLDA các CTXD Cam Ranh, với khoảng 30% dự án chậm tiến độ và 25% vượt chi phí đầu tư.
  • Phân tích cơ sở lý luận, pháp luật và kinh nghiệm thực tiễn trong quản lý dự án xây dựng, làm nền tảng cho đề xuất giải pháp.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện công tác quản lý dự án, tập trung vào giải phóng mặt bằng, quản lý chi phí, nâng cao chất lượng công trình và cải tiến công tác đấu thầu.
  • Khuyến nghị đào tạo nâng cao năng lực cán bộ quản lý dự án để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác quản lý đầu tư xây dựng.
  • Tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và áp dụng các công nghệ quản lý dự án hiện đại nhằm nâng cao hiệu quả quản lý trong các giai đoạn tiếp theo.

Hành động ngay hôm nay để áp dụng các giải pháp quản lý dự án hiệu quả, góp phần phát triển bền vững hạ tầng và kinh tế địa phương.