Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường ngày càng phát triển, cạnh tranh trở thành quy luật khách quan và là yếu tố quyết định sự tồn tại, phát triển của doanh nghiệp. Ngành xây dựng và bất động sản tại Việt Nam, đặc biệt tại Hà Nội, đã chứng kiến sự phát triển vượt bậc với hàng loạt khu đô thị lớn như Ciputra, Royal City, Vinshomes Ocean Park, tạo nên môi trường cạnh tranh khốc liệt giữa các doanh nghiệp. Tổng Công ty Đầu tư Phát triển Hạ tầng Đô thị UDIC là một trong những doanh nghiệp nhà nước lâu năm, có uy tín và thương hiệu vững mạnh trên thị trường Hà Nội. Tuy nhiên, UDIC đang đối mặt với nhiều thách thức như bộ máy cồng kềnh, lề lối làm việc truyền thống, tính năng động thấp, ảnh hưởng đến kết quả sản xuất kinh doanh.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của UDIC trong giai đoạn 2016-2018, phân tích các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh đến năm 2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động đầu tư kinh doanh bất động sản và thi công xây dựng công trình trên địa bàn Hà Nội. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp UDIC nâng cao vị thế trên thị trường, tăng trưởng bền vững và thích ứng với xu thế cạnh tranh ngày càng gay gắt trong ngành xây dựng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết nền tảng về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh của Michael E. Porter, trong đó nổi bật là mô hình năm lực lượng cạnh tranh (đối thủ hiện tại, đối thủ tiềm ẩn, sản phẩm thay thế, khách hàng, nhà cung cấp) và ba chiến lược cạnh tranh tổng quát: chi phí thấp, khác biệt hóa và tập trung. Ngoài ra, các khái niệm về năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp được hệ thống hóa qua các quan điểm của các học giả như Vũ Tự Lâm, Trần Sửu, Nguyễn Hữu Thắng, nhấn mạnh khả năng tạo và duy trì lợi thế cạnh tranh thông qua năng suất, chất lượng, thị phần và phát triển bền vững.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Năng lực cạnh tranh doanh nghiệp: Khả năng tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững, chiếm lĩnh thị phần và phát triển bền vững.
  • Lợi thế cạnh tranh: Bao gồm lợi thế về chi phí và lợi thế về sự khác biệt hóa sản phẩm/dịch vụ.
  • Năm lực lượng cạnh tranh của Porter: Đánh giá mức độ cạnh tranh trong ngành và ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh doanh nghiệp.
  • Phối thức thị trường: Bao gồm các yếu tố như chất lượng sản phẩm, chủng loại, giá cả, chính sách phân phối và hỗ trợ bán hàng.
  • Nguồn lực doanh nghiệp: Nhân lực, tài chính, công nghệ, thiết bị và năng lực quản lý.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp bao gồm báo cáo kết quả sản xuất kinh doanh, bảng cân đối kế toán, báo cáo ngành xây dựng và các tài liệu liên quan của UDIC giai đoạn 2016-2018. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát bằng phiếu điều tra và phỏng vấn sâu với các chuyên gia, lãnh đạo doanh nghiệp, cán bộ quản lý tại các đơn vị chủ đầu tư và các công ty xây dựng trên địa bàn Hà Nội.

Phương pháp phân tích bao gồm:

  • Phân tích tài liệu để hệ thống hóa lý thuyết và cơ sở thực tiễn.
  • Phân tích số liệu thống kê về kết quả kinh doanh, thị phần, năng lực tài chính, máy móc thiết bị.
  • Phân tích định tính qua phỏng vấn chuyên gia để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và nguyên nhân tồn tại.
  • So sánh đối chiếu với các doanh nghiệp cùng ngành để xác định vị thế cạnh tranh của UDIC.

Cỡ mẫu khảo sát gồm các chuyên gia và lãnh đạo từ các đơn vị liên quan, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả. Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2016-2018 với đề xuất giải pháp đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Kết quả sản xuất kinh doanh tăng trưởng nhưng không đồng đều:

    • Sản lượng của UDIC tăng từ 2.002 tỷ đồng năm 2016 lên 2.620 tỷ đồng năm 2018, tương đương mức tăng 30,8% trong 3 năm.
    • Doanh thu tăng từ 2.489 tỷ đồng lên 3.109 tỷ đồng, tăng 24,9%. Tuy nhiên, doanh thu từ đấu thầu thi công xây lắp có xu hướng giảm nhẹ (-1,25% năm 2017 so với 2016).
  2. Tỷ lệ trúng thầu giảm dần:

    • Tỷ lệ trúng thầu giảm từ 70,9% năm 2016 xuống còn 68,4% năm 2018. Giá trị trúng thầu cũng giảm nhẹ, phản ánh sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trong ngành.
  3. Thị phần bất động sản còn hạn chế:

    • Diện tích sàn nhà ở thương mại do UDIC xây dựng chỉ chiếm khoảng 1% tổng diện tích sàn trên thị trường Hà Nội, cho thấy tiềm năng phát triển còn lớn.
  4. Năng lực tài chính và lợi nhuận thuộc nhóm tốt:

    • Lợi nhuận sau thuế tăng từ 213 tỷ đồng năm 2016 lên 785 tỷ đồng năm 2018, tăng gần 3,7 lần.
    • So sánh với các doanh nghiệp cùng quy mô trên địa bàn Hà Nội, UDIC có doanh thu và lợi nhuận thuộc nhóm dẫn đầu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của sự tăng trưởng không đồng đều và tỷ lệ trúng thầu giảm có thể do sự chuyển dịch cơ cấu dự án từ vốn nhà nước sang vốn tư nhân, làm tăng tính cạnh tranh và yêu cầu cao hơn về năng lực thi công. Mặc dù UDIC có lợi thế về uy tín, thương hiệu và tiềm lực tài chính, nhưng bộ máy quản lý còn cồng kềnh, lề lối làm việc truyền thống và năng lực marketing chưa phát huy tối đa, dẫn đến hiệu quả khai thác thị trường chưa cao.

So với các nghiên cứu trước đây về năng lực cạnh tranh trong ngành xây dựng, UDIC có lợi thế về quy mô và kinh nghiệm nhưng cần cải tiến công nghệ, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và đổi mới chiến lược marketing để gia tăng thị phần. Việc định vị thương hiệu chưa rõ ràng và chưa phổ biến rộng rãi trong toàn bộ cán bộ nhân viên cũng ảnh hưởng đến động lực phát triển.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận, tỷ lệ trúng thầu và bảng so sánh năng lực tài chính với các doanh nghiệp cùng ngành để minh họa rõ nét hơn về vị thế cạnh tranh của UDIC.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tinh gọn bộ máy quản lý, nâng cao hiệu quả điều hành

    • Thực hiện tái cấu trúc tổ chức theo hướng tinh gọn, giảm bớt các khâu trung gian, tăng cường phân quyền và trách nhiệm.
    • Mục tiêu: giảm chi phí quản lý ít nhất 10% trong vòng 2 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo UDIC phối hợp với phòng Tổ chức - Hành chính.
  2. Đầu tư nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và công nghệ thi công

    • Tăng cường đào tạo kỹ năng quản lý dự án, kỹ thuật thi công hiện đại, áp dụng công nghệ mới trong xây dựng.
    • Mục tiêu: nâng tỷ lệ công nhân lành nghề lên trên 80% và áp dụng công nghệ thi công tiên tiến trong 3 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Nhân sự và Phòng Kỹ thuật.
  3. Xây dựng chiến lược marketing và thương hiệu rõ ràng, đồng bộ

    • Xây dựng bản tuyên bố sứ mệnh, tầm nhìn, giá trị cốt lõi, đồng thời triển khai truyền thông nội bộ và bên ngoài để nâng cao nhận thức và uy tín thương hiệu.
    • Mục tiêu: tăng nhận diện thương hiệu UDIC trên thị trường lên 30% trong 2 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Marketing và Ban lãnh đạo.
  4. Mở rộng thị trường và đa dạng hóa sản phẩm

    • Tăng cường phát triển các dự án bất động sản tại các khu vực tiềm năng, đồng thời mở rộng thi công xây lắp sang các lĩnh vực mới như công nghiệp, hạ tầng giao thông.
    • Mục tiêu: tăng thị phần bất động sản lên 3% vào năm 2025.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Kinh doanh và Phòng Phát triển dự án.
  5. Tăng cường hợp tác liên doanh, liên kết với các đối tác chiến lược

    • Phát huy các công ty liên doanh, hợp tác với các nhà thầu trong và ngoài nước để nâng cao năng lực thi công và mở rộng quy mô hoạt động.
    • Mục tiêu: tăng số lượng dự án liên doanh lên 20% trong 3 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Tổng giám đốc và Phòng Đầu tư.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý Tổng công ty UDIC

    • Hỗ trợ đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh, từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.
  2. Các doanh nghiệp xây dựng và bất động sản tại Việt Nam

    • Tham khảo các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh, áp dụng mô hình quản lý và chiến lược phát triển trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt.
  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị Kinh doanh, Xây dựng

    • Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về năng lực cạnh tranh trong ngành xây dựng, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu tiếp theo.
  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp

    • Tham khảo để xây dựng chính sách hỗ trợ, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp xây dựng phát triển bền vững, góp phần phát triển kinh tế địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Năng lực cạnh tranh của UDIC được đánh giá dựa trên những tiêu chí nào?
    Năng lực cạnh tranh được đánh giá qua vị thế cạnh tranh (thị phần, uy tín thương hiệu), phối thức thị trường (chất lượng sản phẩm, giá cả, phân phối), nguồn lực doanh nghiệp (nhân lực, tài chính, công nghệ) và kết quả kinh doanh giai đoạn 2016-2018.

  2. Tại sao tỷ lệ trúng thầu của UDIC giảm trong giai đoạn nghiên cứu?
    Do sự chuyển dịch cơ cấu dự án từ vốn nhà nước sang vốn tư nhân, tăng tính cạnh tranh và yêu cầu cao hơn về năng lực thi công, khiến UDIC phải cạnh tranh khốc liệt hơn với các nhà thầu khác.

  3. Giải pháp nào được ưu tiên để nâng cao năng lực cạnh tranh của UDIC?
    Tinh gọn bộ máy quản lý, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và công nghệ thi công, xây dựng chiến lược marketing đồng bộ, mở rộng thị trường và tăng cường hợp tác liên doanh là các giải pháp ưu tiên.

  4. UDIC có lợi thế cạnh tranh nào so với các doanh nghiệp cùng ngành?
    UDIC có lợi thế về uy tín thương hiệu lâu năm, tiềm lực tài chính mạnh, kinh nghiệm thi công nhiều dự án lớn và mạng lưới liên doanh rộng khắp, giúp duy trì vị thế trên thị trường.

  5. Làm thế nào để UDIC tăng thị phần bất động sản tại Hà Nội?
    UDIC cần tập trung phát triển các dự án chất lượng cao, đồng bộ hạ tầng, nâng cao dịch vụ khách hàng, đồng thời đẩy mạnh truyền thông thương hiệu và mở rộng hợp tác với các đối tác chiến lược.

Kết luận

  • Đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của UDIC giai đoạn 2016-2018 cho thấy sự tăng trưởng ổn định về doanh thu và lợi nhuận, nhưng thị phần và tỷ lệ trúng thầu có xu hướng giảm nhẹ.
  • Các yếu tố nội tại như bộ máy quản lý cồng kềnh, năng lực marketing chưa phát huy tối đa và sự cạnh tranh gay gắt từ các doanh nghiệp khác là những thách thức chính.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm tinh gọn tổ chức, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đổi mới công nghệ, xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường.
  • Các giải pháp được kỳ vọng sẽ giúp UDIC nâng cao năng lực cạnh tranh, tăng thị phần và phát triển bền vững đến năm 2025.
  • Khuyến nghị UDIC triển khai các bước hành động cụ thể, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật tình hình thị trường để điều chỉnh chiến lược phù hợp.

Hành động ngay hôm nay để UDIC trở thành doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực đầu tư phát triển hạ tầng đô thị và xây dựng tại Việt Nam!