Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2011-2016, tỉnh Hưng Yên đã thu hút được hơn 110 dự án đầu tư mới với tổng vốn đăng ký lên tới khoảng 8.931 tỷ đồng và 122,78 triệu USD, góp phần giải quyết việc làm cho khoảng 150.000 lao động. Ban Quản lý dự án Hạ tầng kỹ thuật thành phố Hưng Yên (BQLDA HTKT) chịu trách nhiệm quản lý chất lượng các công trình dân dụng và công nghiệp trong giai đoạn thi công, đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình. Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn nhiều công trình chưa đạt yêu cầu về chất lượng, gây lãng phí nguồn vốn và ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng công trình xây dựng trong giai đoạn thi công các dự án do BQLDA HTKT thành phố Hưng Yên quản lý, thông qua việc phân tích thực trạng, đánh giá các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp phù hợp. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án xây dựng dân dụng và công nghiệp trên địa bàn thành phố Hưng Yên trong giai đoạn 2011-2016, với ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư, đảm bảo an toàn và phát triển bền vững hạ tầng kỹ thuật đô thị.

Việc nghiên cứu không chỉ góp phần hoàn thiện cơ sở lý luận về quản lý chất lượng công trình xây dựng mà còn mang lại giá trị thực tiễn trong việc cải thiện công tác quản lý dự án, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Hưng Yên nói riêng và khu vực đồng bằng sông Hồng nói chung.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý chất lượng tổng thể (TQM) và mô hình quản lý dự án theo chuẩn quốc tế (PMBOK). Lý thuyết TQM nhấn mạnh việc kiểm soát chất lượng xuyên suốt quá trình thi công, từ khâu khảo sát, thiết kế đến nghiệm thu, nhằm đảm bảo sự phù hợp với tiêu chuẩn kỹ thuật và yêu cầu hợp đồng. Mô hình PMBOK cung cấp các quy trình quản lý dự án bao gồm lập kế hoạch, thực hiện, giám sát và kiểm soát tiến độ, chi phí, chất lượng và rủi ro.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm:

  • Chất lượng công trình xây dựng (CLCT): Đảm bảo công năng, an toàn và độ bền của công trình khi đưa vào sử dụng.
  • Quản lý chất lượng công trình xây dựng (QLCL CTXD): Tổ chức, kiểm soát và giám sát các hoạt động nhằm đảm bảo chất lượng công trình theo yêu cầu.
  • Tiến độ thi công: Thời gian thực hiện các công việc xây dựng theo kế hoạch đã được phê duyệt.
  • Nhà thầu thi công và tư vấn giám sát: Các bên chịu trách nhiệm trực tiếp trong việc thi công và kiểm soát chất lượng công trình.
  • Hệ thống pháp luật về xây dựng: Bao gồm Luật Xây dựng 2014, Luật Đấu thầu 2013, Nghị định 59/2015/NĐ-CP và Nghị định 46/2015/NĐ-CP, quy định rõ trách nhiệm và quy trình quản lý chất lượng công trình.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Nguồn dữ liệu chính bao gồm:

  • Báo cáo thực trạng quản lý chất lượng công trình của BQLDA HTKT thành phố Hưng Yên giai đoạn 2011-2016.
  • Số liệu thống kê về vốn đầu tư, tiến độ và chất lượng các dự án xây dựng trên địa bàn.
  • Tài liệu pháp luật và các văn bản quy phạm liên quan đến quản lý dự án và chất lượng xây dựng.
  • Phỏng vấn chuyên gia, cán bộ quản lý dự án và nhà thầu thi công để thu thập ý kiến thực tiễn.

Cỡ mẫu nghiên cứu gồm 22 cán bộ nhân viên BQLDA HTKT và đại diện các nhà thầu, tư vấn giám sát. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu phi xác suất theo tiêu chí chuyên môn và kinh nghiệm thực tế. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm và phân tích nội dung phỏng vấn. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2016 đến 2017, đảm bảo thu thập đầy đủ thông tin phục vụ cho việc đánh giá và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình quản lý chất lượng công trình còn nhiều hạn chế: Trong giai đoạn 2011-2016, mặc dù BQLDA HTKT đã quản lý và hoàn thành nhiều dự án với tổng vốn đầu tư xây dựng cơ bản khoảng 10.036 tỷ đồng, vẫn có khoảng 20% công trình không đạt yêu cầu chất lượng. Ví dụ, dự án trụ sở làm việc HĐND và UBND thành phố Hưng Yên bị chậm tiến độ, nền nhà sụt lún và gạch lát nền bong tróc; dự án kiên cố hóa trường học có hiện tượng tường nứt, ngấm nước trần và cửa cong vênh.

  2. Năng lực và trách nhiệm của các bên tham gia còn yếu: Đội ngũ cán bộ quản lý dự án và tư vấn giám sát thiếu chuyên môn sâu và chưa thực hiện nghiêm túc nhiệm vụ giám sát. Khoảng 30% nhà thầu thi công chưa bố trí đủ cán bộ kỹ thuật và chỉ huy công trình theo quy định, nhân lực thi công mang tính thời vụ, thiếu đào tạo bài bản. Việc lựa chọn nhà thầu còn sơ sài, dẫn đến phải thay thế nhà thầu trong quá trình thi công.

  3. Quản lý vật liệu và biện pháp thi công chưa chặt chẽ: Một số vật liệu không được kiểm định đúng quy trình, chứng chỉ vật liệu bị mua bán không minh bạch. Biện pháp thi công trong hồ sơ dự thầu mang tính hình thức, chưa sát thực tế, ảnh hưởng đến chất lượng công trình. Việc lập kế hoạch tiến độ và kiểm soát tiến độ còn mang tính hình thức, không sát với thực tế dự án.

  4. Ảnh hưởng của các yếu tố khách quan: Thời tiết khắc nghiệt, địa chất phức tạp làm chậm tiến độ và ảnh hưởng đến chất lượng công trình. Ví dụ, nhiều công trình phải thay đổi thiết kế nền móng do khảo sát địa chất không chính xác, gây tốn kém và kéo dài thời gian thi công.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc chưa tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật về quản lý chất lượng xây dựng, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan và năng lực chuyên môn chưa đáp ứng yêu cầu. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng đô thị tại các tỉnh lân cận, tình trạng này tương đồng nhưng mức độ ảnh hưởng tại Hưng Yên có phần nghiêm trọng hơn do tốc độ phát triển hạ tầng nhanh và nguồn lực quản lý còn hạn chế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ công trình đạt và không đạt chất lượng theo từng năm, bảng so sánh năng lực cán bộ và nhà thầu qua các tiêu chí chuyên môn, cũng như biểu đồ đường thể hiện tiến độ thực tế so với kế hoạch của các dự án tiêu biểu. Những kết quả này nhấn mạnh sự cần thiết phải nâng cao năng lực quản lý, hoàn thiện quy trình kiểm soát chất lượng và tăng cường giám sát thi công.

Việc cải thiện công tác quản lý chất lượng không chỉ giúp giảm thiểu lãng phí vốn đầu tư mà còn nâng cao uy tín của BQLDA HTKT, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững cho thành phố Hưng Yên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện mô hình tổ chức và cơ cấu Ban Quản lý dự án: Đề xuất xây dựng mô hình tổ chức chuyên nghiệp, phân công rõ ràng trách nhiệm từng bộ phận, tăng cường đội ngũ cán bộ kỹ thuật có trình độ cao. Thời gian thực hiện trong vòng 1 năm, do UBND thành phố và Ban Giám đốc BQLDA HTKT chủ trì.

  2. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ và nhà thầu: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý chất lượng, kỹ thuật thi công và pháp luật xây dựng cho cán bộ quản lý dự án và nhà thầu. Mục tiêu tăng tỷ lệ cán bộ đạt chuẩn năng lực lên trên 90% trong 2 năm tới, do Ban Tổ chức - Hành chính phối hợp với các trường đào tạo thực hiện.

  3. Hoàn thiện quy trình quản lý chất lượng thi công: Xây dựng và áp dụng quy trình kiểm soát chất lượng vật liệu đầu vào, giám sát thi công chặt chẽ, nghiệm thu đúng quy định. Áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO trong 18 tháng, do Ban Kỹ thuật và Ban Quản lý dự án phối hợp triển khai.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý dự án: Xây dựng hệ thống phần mềm quản lý tiến độ, chất lượng và hồ sơ dự án để theo dõi, giám sát kịp thời các vấn đề phát sinh. Thời gian triển khai trong 2 năm, do Ban Kế hoạch - Kỹ thuật phối hợp với đơn vị công nghệ thông tin thực hiện.

  5. Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm: Thiết lập cơ chế kiểm tra định kỳ và đột xuất, xử lý nghiêm các vi phạm về chất lượng và tiến độ thi công. Chủ động phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước để nâng cao hiệu quả công tác này trong vòng 1 năm, do Ban Giám đốc BQLDA HTKT và các cơ quan chức năng thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án xây dựng: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chất lượng công trình, giúp nâng cao năng lực quản lý, lập kế hoạch và giám sát thi công hiệu quả.

  2. Nhà thầu thi công và tư vấn giám sát: Các đơn vị này có thể áp dụng các giải pháp đề xuất để cải thiện quy trình thi công, kiểm soát chất lượng vật liệu và nâng cao trách nhiệm trong quá trình thi công.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng: Tài liệu giúp các cơ quan hoàn thiện chính sách, quy định và hướng dẫn thực hiện quản lý chất lượng công trình xây dựng, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành xây dựng: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu chuyên sâu về quản lý dự án xây dựng, quản lý chất lượng và phát triển hạ tầng kỹ thuật đô thị.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chất lượng công trình xây dựng gồm những nội dung chính nào?
    Quản lý chất lượng bao gồm kiểm soát chất lượng vật liệu đầu vào, giám sát thi công, nghiệm thu công trình và bảo trì sau khi đưa vào sử dụng. Ví dụ, Nghị định 46/2015/NĐ-CP quy định rõ trách nhiệm của chủ đầu tư, nhà thầu và tư vấn giám sát trong từng giai đoạn.

  2. Nguyên nhân chính dẫn đến công trình xây dựng không đạt chất lượng là gì?
    Nguyên nhân chủ yếu là do năng lực quản lý yếu kém, thiếu giám sát chặt chẽ, lựa chọn nhà thầu không đủ năng lực, và việc thi công không tuân thủ quy trình kỹ thuật. Thực tế tại Hưng Yên cho thấy nhiều công trình bị nứt, lún do sai sót trong thiết kế và thi công.

  3. Làm thế nào để nâng cao năng lực đội ngũ quản lý dự án?
    Cần tổ chức đào tạo chuyên môn, cập nhật kiến thức pháp luật và kỹ thuật mới, đồng thời xây dựng hệ thống đánh giá năng lực và khen thưởng phù hợp. Việc này giúp cán bộ quản lý dự án chủ động xử lý các tình huống phát sinh.

  4. Vai trò của công nghệ thông tin trong quản lý dự án xây dựng là gì?
    Công nghệ giúp theo dõi tiến độ, chất lượng và tài chính dự án một cách chính xác, kịp thời phát hiện sai sót và điều chỉnh. Ví dụ, phần mềm quản lý dự án giúp tổng hợp dữ liệu, báo cáo tự động và tăng cường minh bạch trong quản lý.

  5. Chính sách pháp luật nào hỗ trợ quản lý chất lượng công trình xây dựng?
    Luật Xây dựng 2014, Luật Đấu thầu 2013, Nghị định 59/2015/NĐ-CP và Nghị định 46/2015/NĐ-CP là các văn bản pháp lý quan trọng quy định trách nhiệm và quy trình quản lý chất lượng, giám sát và nghiệm thu công trình.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực trạng quản lý chất lượng công trình xây dựng dân dụng và công nghiệp tại thành phố Hưng Yên trong giai đoạn 2011-2016.
  • Phân tích chỉ ra nhiều hạn chế về năng lực quản lý, giám sát thi công và lựa chọn nhà thầu, ảnh hưởng đến chất lượng và tiến độ công trình.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện mô hình tổ chức, nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện quy trình quản lý chất lượng và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Các giải pháp được thiết kế phù hợp với điều kiện thực tế, có thể triển khai trong vòng 1-2 năm nhằm nâng cao hiệu quả quản lý dự án.
  • Khuyến nghị các cơ quan quản lý, nhà thầu và cán bộ dự án phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp, góp phần phát triển bền vững hạ tầng kỹ thuật thành phố Hưng Yên.

Hành động tiếp theo là triển khai các đề xuất trong thực tiễn quản lý dự án, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và áp dụng các mô hình quản lý tiên tiến nhằm nâng cao chất lượng công trình xây dựng trên toàn tỉnh.