## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế xã hội theo xu hướng toàn cầu hóa, ngành xây dựng tại Việt Nam được xem là ngành kinh tế mũi nhọn, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển hạ tầng kỹ thuật và nâng cao chất lượng đời sống. Theo ước tính, công tác lập dự toán xây dựng công trình là một trong những bước then chốt giúp xác định chi phí đầu tư, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả và kế hoạch phân bổ vốn đầu tư. Tuy nhiên, thực tế cho thấy công tác lập dự toán tại nhiều đơn vị, trong đó có Xí nghiệp Cầu Lớn – Hầm thuộc Công ty Cổ phần Tư vấn Thiết kế Giao thông vận tải phía Nam (TEDI SOUTH), còn tồn tại nhiều hạn chế như tính thiếu, tính thừa, áp sai mã hiệu công tác và cập nhật giá không đúng thời điểm.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hệ thống lại cơ sở lý luận về công tác lập dự toán xây dựng công trình, phân tích và đánh giá thực trạng công tác lập hồ sơ dự toán tại Xí nghiệp Cầu Lớn – Hầm TEDI SOUTH, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng công tác này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn lập dự toán xây dựng công trình tại Xí nghiệp trong giai đoạn hiện tại, với dữ liệu thu thập từ năm 2020 đến 2022 tại TP. Hồ Chí Minh.

Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn lớn trong việc giúp chủ đầu tư và các bên liên quan có cơ sở tin cậy để phân bổ vốn đầu tư hợp lý, đồng thời nâng cao uy tín và năng lực cạnh tranh của TEDI SOUTH trên thị trường tư vấn thiết kế xây dựng công trình giao thông.

---

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

- **Lý thuyết dự toán xây dựng công trình**: Định nghĩa dự toán là chi phí cần thiết để xây dựng công trình, được xác định dựa trên khối lượng tính toán từ thiết kế kỹ thuật, định mức và giá xây dựng. Nội dung dự toán bao gồm chi phí xây dựng, thiết bị, quản lý dự án, tư vấn đầu tư, chi phí khác và dự phòng.

- **Mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng**: Bao gồm các giai đoạn chuẩn bị, thực hiện và kết thúc dự án, trong đó công tác lập dự toán thuộc giai đoạn thực hiện dự án, đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát chi phí và tiến độ.

- **Khái niệm định mức dự toán xây dựng**: Định mức dự toán thể hiện mức hao phí vật liệu, nhân công, máy thi công để hoàn thành một đơn vị khối lượng công tác xây dựng, làm cơ sở lập đơn giá xây dựng công trình.

- **Nguyên tắc lập dự toán xây dựng**: Dự toán phải được tính đúng, tính đủ, phù hợp với yêu cầu thiết kế, điều kiện thi công và mặt bằng giá thị trường.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm: dự toán xây dựng, định mức dự toán, giá xây dựng công trình, chi phí trực tiếp và gián tiếp, thu nhập chịu thuế tính trước.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Dữ liệu được thu thập từ hồ sơ dự toán, báo cáo tài chính, và các tài liệu liên quan tại Xí nghiệp Cầu Lớn – Hầm TEDI SOUTH trong giai đoạn 2020-2022. Ngoài ra, các văn bản pháp luật như Thông tư 11/2021/TT-BXD, Nghị định 10/2021/NĐ-CP và Luật Đầu tư 61/2020/QH14 được sử dụng làm cơ sở pháp lý.

- **Phương pháp phân tích**: Kết hợp phân tích tổng hợp, so sánh số liệu thực tế với định mức dự toán, đánh giá các sai sót trong lập hồ sơ dự toán. Phân tích định lượng dựa trên số liệu chi phí, tỷ lệ sai sót và hiệu quả công tác lập dự toán.

- **Timeline nghiên cứu**: Quá trình nghiên cứu kéo dài trong 12 tháng, từ tháng 8/2021 đến tháng 8/2022, bao gồm thu thập dữ liệu, phân tích thực trạng, đề xuất giải pháp và hoàn thiện luận văn.

---

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Phát hiện 1**: Tỷ lệ sai sót trong lập hồ sơ dự toán tại Xí nghiệp Cầu Lớn – Hầm chiếm khoảng 15%, chủ yếu do tính thiếu, tính thừa và bỏ sót các đầu mục công việc trong bảng tiên lượng so với hồ sơ thiết kế.

- **Phát hiện 2**: Việc áp dụng mã hiệu công tác và cập nhật giá vật liệu chưa đồng bộ, dẫn đến sai lệch chi phí dự toán khoảng 8-10% so với giá thị trường tại thời điểm lập dự toán.

- **Phát hiện 3**: Công tác kiểm tra, kiểm soát chất lượng hồ sơ dự toán chưa được thực hiện nghiêm ngặt, chỉ khoảng 60% hồ sơ được rà soát kỹ lưỡng trước khi trình duyệt.

- **Phát hiện 4**: Hệ thống lưu trữ và quản lý hồ sơ dự toán còn lạc hậu, gây khó khăn trong việc tra cứu và đối chiếu thông tin, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác lập dự toán.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các sai sót là do thiếu sự đồng bộ trong quy trình lập dự toán, năng lực chuyên môn của một số nhân viên chưa đáp ứng yêu cầu, và việc áp dụng các văn bản pháp luật, thông tư chưa kịp thời. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, tỷ lệ sai sót này tương đối cao, cho thấy cần có sự cải tiến rõ rệt.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ sai sót theo từng loại lỗi và bảng so sánh chi phí dự toán với giá thị trường để minh họa mức độ chênh lệch. Việc nâng cao chất lượng lập hồ sơ dự toán không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro tài chính mà còn tăng cường uy tín của TEDI SOUTH trong lĩnh vực tư vấn thiết kế xây dựng.

---

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Hoàn thiện quy trình lập dự toán**: Xây dựng và chuẩn hóa quy trình lập hồ sơ dự toán, đảm bảo các bước kiểm tra, rà soát được thực hiện đầy đủ, nhằm giảm tỷ lệ sai sót xuống dưới 5% trong vòng 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý Xí nghiệp.

- **Nâng cao năng lực chuyên môn**: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về lập dự toán, cập nhật kiến thức pháp luật và kỹ thuật mới cho nhân viên, hướng tới 100% nhân viên đạt chuẩn năng lực trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng nhân sự phối hợp với các chuyên gia đào tạo.

- **Đẩy mạnh công tác kiểm tra, kiểm soát chất lượng**: Thiết lập hệ thống kiểm tra chéo hồ sơ dự toán, áp dụng phần mềm quản lý chất lượng để theo dõi tiến độ và chất lượng hồ sơ, mục tiêu tăng tỷ lệ kiểm tra lên 90% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban kiểm soát chất lượng.

- **Hoàn thiện hệ thống lưu trữ, quản lý hồ sơ**: Áp dụng hệ thống quản lý hồ sơ điện tử hiện đại, đảm bảo truy cập nhanh chóng và bảo mật thông tin, giảm thời gian tìm kiếm hồ sơ xuống dưới 10 phút. Chủ thể thực hiện: Phòng công nghệ thông tin.

---

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Chủ đầu tư và nhà quản lý dự án**: Nắm bắt được quy trình và các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng dự toán, giúp lập kế hoạch vốn chính xác và hiệu quả hơn.

- **Nhân viên lập dự toán và kỹ sư xây dựng**: Cập nhật kiến thức chuyên môn, nâng cao kỹ năng lập hồ sơ dự toán, giảm thiểu sai sót trong công tác chuyên môn.

- **Các đơn vị tư vấn thiết kế xây dựng**: Tham khảo các giải pháp nâng cao chất lượng công tác lập dự toán, áp dụng vào thực tiễn để tăng tính cạnh tranh và uy tín.

- **Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng**: Hiểu rõ các khó khăn, tồn tại trong công tác lập dự toán tại doanh nghiệp, từ đó hoàn thiện chính sách, quy định phù hợp.

---

## Câu hỏi thường gặp

1. **Dự toán xây dựng công trình là gì?**  
Dự toán xây dựng là chi phí cần thiết để thực hiện công trình, được xác định dựa trên khối lượng thiết kế, định mức và giá xây dựng. Ví dụ, dự toán giúp chủ đầu tư dự trù kinh phí chính xác trước khi thi công.

2. **Tại sao công tác lập dự toán lại quan trọng?**  
Dự toán là cơ sở để phân bổ vốn, lựa chọn nhà thầu và kiểm soát chi phí trong suốt quá trình xây dựng, giúp tránh lãng phí và sai sót tài chính.

3. **Những sai sót phổ biến trong lập hồ sơ dự toán là gì?**  
Sai sót thường gặp gồm tính thiếu, tính thừa khối lượng công việc, áp dụng sai mã hiệu công tác và cập nhật giá vật liệu không đúng thời điểm.

4. **Làm thế nào để nâng cao chất lượng công tác lập dự toán?**  
Cần hoàn thiện quy trình, đào tạo nhân lực, tăng cường kiểm tra chất lượng và áp dụng công nghệ quản lý hồ sơ hiện đại.

5. **Phạm vi nghiên cứu của luận văn này là gì?**  
Nghiên cứu tập trung vào công tác lập dự toán xây dựng công trình tại Xí nghiệp Cầu Lớn – Hầm TEDI SOUTH trong giai đoạn hiện tại, nhằm cải thiện chất lượng hồ sơ dự toán.

---

## Kết luận

- Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp luật liên quan đến công tác lập dự toán xây dựng công trình.  
- Phân tích thực trạng tại Xí nghiệp Cầu Lớn – Hầm TEDI SOUTH cho thấy còn nhiều tồn tại, sai sót trong lập hồ sơ dự toán.  
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng công tác lập dự toán, bao gồm hoàn thiện quy trình, đào tạo nhân lực, kiểm soát chất lượng và quản lý hồ sơ.  
- Nghiên cứu góp phần giúp chủ đầu tư và các bên liên quan có cơ sở tin cậy để phân bổ vốn đầu tư hợp lý, nâng cao hiệu quả dự án.  
- Các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất và đánh giá hiệu quả trong vòng 12 tháng tới, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các đơn vị khác trong ngành xây dựng.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng công tác lập dự toán, góp phần phát triển bền vững ngành xây dựng Việt Nam.