Tổng quan nghiên cứu

Đào tạo nghề cho lao động nông thôn là một trong những giải pháp quan trọng nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Tại khu dân cư vượt lũ huyện Cờ Đỏ, thành phố Cần Thơ, đời sống người dân còn nhiều khó khăn, tỷ lệ thất nghiệp cao, dẫn đến các vấn đề xã hội phức tạp. Theo thống kê từ năm 2011 đến nay, nghề may gia dụng là ngành nghề được nhiều lao động nông thôn lựa chọn học với tỷ lệ giải quyết việc làm sau đào tạo đạt khoảng 61%, cao hơn so với các nghề khác. Tuy nhiên, chất lượng đào tạo nghề hiện tại còn thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế, khiến nhiều học viên sau đào tạo không duy trì được việc làm ổn định do thu nhập thấp và thiếu kỹ năng phù hợp với môi trường công nghiệp.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xác định thực trạng chất lượng đào tạo nghề may gia dụng cho lao động nông thôn tại khu dân cư vượt lũ huyện Cờ Đỏ, đồng thời đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng đào tạo nhằm giúp người lao động có việc làm ổn định và cải thiện đời sống. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 105 học viên, 15 giáo viên, 15 cán bộ quản lý và 30 doanh nghiệp liên quan đến đào tạo nghề may gia dụng tại khu dân cư vượt lũ huyện Cờ Đỏ trong giai đoạn từ năm 2011 đến 2018. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao hiệu quả đào tạo nghề, góp phần giảm nghèo và phát triển kinh tế địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về chất lượng đào tạo nghề, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý chất lượng đào tạo nghề: Theo Harvey L và Knight PT, chất lượng đào tạo nghề được xem là giá trị gia tăng sau quá trình đào tạo, thể hiện qua kiến thức, kỹ năng, thái độ và phẩm chất của người học, đồng thời phản ánh sự hài lòng của học viên và sự phù hợp với yêu cầu thị trường lao động.

  • Mô hình đảm bảo chất lượng đào tạo nghề: Petros Kefalas và cộng sự chỉ ra các yếu tố đảm bảo chất lượng gồm chương trình học tập hiệu quả, đội ngũ giáo viên chuyên nghiệp, cơ sở vật chất hiện đại, phản hồi từ học viên và sự phối hợp với các bên liên quan, đặc biệt là doanh nghiệp.

  • Khái niệm đào tạo nghề cho lao động nông thôn: Đào tạo nghề cho lao động nông thôn là quá trình trang bị kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp nhằm giúp người học có khả năng tìm kiếm việc làm hoặc tự tạo việc làm sau đào tạo, phù hợp với đặc điểm tâm lý và điều kiện sống của lao động nông thôn.

  • Khái niệm khu dân cư vượt lũ: Là khu dân cư nông thôn được xây dựng đê bao chống lũ, san lấp mặt bằng và phân lô nền nhà cho nhiều hộ gia đình cư trú tập trung, có điều kiện tự nhiên đặc thù ảnh hưởng đến hoạt động đào tạo và việc làm.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn với các bước cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu từ 105 học viên học nghề may gia dụng, 15 giáo viên, 15 cán bộ quản lý đào tạo nghề và 30 doanh nghiệp tại khu dân cư vượt lũ huyện Cờ Đỏ, TP. Cần Thơ.

  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Sử dụng phỏng vấn sâu, khảo sát bằng bảng hỏi, quan sát trực tiếp hoạt động dạy và học nghề, cùng với phân tích tài liệu pháp luật và các văn bản liên quan.

  • Phương pháp phân tích: Áp dụng phần mềm SPSS để xử lý số liệu khảo sát, sử dụng các phép thống kê mô tả như phần trăm, giá trị trung bình, tương quan để đánh giá thực trạng và hiệu quả đào tạo nghề.

  • Thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ năm 2016 đến 2018, bao gồm khảo sát thực trạng, đề xuất biện pháp và thực nghiệm sư phạm nhằm đánh giá hiệu quả các giải pháp đề xuất.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng học viên và nhu cầu đào tạo: Đối tượng học nghề chủ yếu là lao động trung niên, trình độ học vấn phổ thông thấp, với khoảng 70% học viên có trình độ trung học cơ sở trở xuống. Nhu cầu học nghề may gia dụng rất lớn do nghề phù hợp với điều kiện sống và khả năng lao động tại khu dân cư vượt lũ. Tuy nhiên, khoảng 55% học viên chưa được tư vấn đầy đủ về cơ hội việc làm sau đào tạo.

  2. Chất lượng đào tạo và đội ngũ giáo viên: Đội ngũ giáo viên chủ yếu là thợ may lành nghề tại địa phương, chiếm khoảng 80%, nhưng chỉ có khoảng 20% được đào tạo bài bản về sư phạm. Cơ sở vật chất, thiết bị thực hành như máy may còn lạc hậu và thiếu hụt, ảnh hưởng đến hiệu quả đào tạo.

  3. Kết quả việc làm sau đào tạo: Tỷ lệ có việc làm sau đào tạo đạt khoảng 61%, tuy nhiên tỷ lệ duy trì việc làm ổn định chỉ khoảng 40%. Thu nhập trung bình của người lao động sau đào tạo thấp, khiến nhiều người bỏ nghề sau một thời gian làm việc.

  4. Mối liên kết giữa các bên liên quan: Chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền địa phương, cơ sở đào tạo và doanh nghiệp trong việc tạo việc làm cho người lao động sau đào tạo. Khoảng 70% doanh nghiệp đánh giá người lao động sau đào tạo chưa đáp ứng được yêu cầu công việc về kỹ năng và tác phong công nghiệp.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính dẫn đến chất lượng đào tạo nghề may gia dụng tại khu dân cư vượt lũ huyện Cờ Đỏ còn hạn chế là do chương trình đào tạo chưa phù hợp với đặc điểm người học và yêu cầu doanh nghiệp, đội ngũ giáo viên thiếu chuyên môn sư phạm và thiết bị thực hành chưa đáp ứng. Kết quả khảo sát cho thấy sự thiếu tư vấn nghề nghiệp trước khi học làm giảm động lực và hiệu quả học tập của người lao động. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc thiếu sự liên kết giữa nhà trường, doanh nghiệp và chính quyền là điểm nghẽn phổ biến ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo nghề.

Biểu đồ thể hiện tỷ lệ việc làm sau đào tạo và mức độ hài lòng về thu nhập của người lao động cho thấy sự chênh lệch rõ rệt giữa mong đợi và thực tế, phản ánh nhu cầu cấp thiết phải đổi mới chương trình và phương pháp đào tạo. Bảng phân tích đánh giá của doanh nghiệp về năng lực người lao động sau đào tạo cũng minh chứng cho sự cần thiết tăng cường đào tạo kỹ năng mềm và tác phong công nghiệp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường quản lý và điều phối đào tạo nghề: Xây dựng cơ chế quản lý chặt chẽ, phối hợp giữa các cấp chính quyền, cơ sở đào tạo và doanh nghiệp nhằm đảm bảo chất lượng và hiệu quả đào tạo. Thời gian thực hiện trong 1-2 năm, do UBND huyện Cờ Đỏ chủ trì phối hợp với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội.

  2. Nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên: Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên dạy nghề may gia dụng, đồng thời tuyển dụng thêm giáo viên có trình độ chuyên môn cao. Mục tiêu đạt 100% giáo viên được đào tạo bài bản trong vòng 2 năm, do Trung tâm đào tạo nghề huyện Cờ Đỏ thực hiện.

  3. Cải tiến chương trình và phương pháp đào tạo: Xây dựng chương trình đào tạo phù hợp với đặc điểm người học và yêu cầu doanh nghiệp, áp dụng phương pháp tích hợp lý thuyết và thực hành, tăng cường kỹ năng mềm và tác phong công nghiệp. Thời gian triển khai trong 1 năm, do cơ sở đào tạo phối hợp với doanh nghiệp xây dựng.

  4. Tăng cường kết nối với doanh nghiệp: Thiết lập mạng lưới liên kết giữa cơ sở đào tạo và doanh nghiệp để tạo điều kiện thực tập, tuyển dụng và hỗ trợ việc làm cho học viên sau đào tạo. Mục tiêu tăng tỷ lệ giải quyết việc làm lên 75% trong 2 năm, do Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện phối hợp với các doanh nghiệp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý đào tạo nghề: Nhận diện các vấn đề thực tiễn và giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo nghề, từ đó xây dựng chính sách và kế hoạch phù hợp.

  2. Giáo viên và nhân viên đào tạo nghề: Áp dụng các biện pháp nâng cao năng lực giảng dạy, cải tiến chương trình và phương pháp đào tạo để nâng cao hiệu quả đào tạo.

  3. Doanh nghiệp sử dụng lao động: Hiểu rõ nhu cầu và yêu cầu về kỹ năng lao động, từ đó phối hợp hiệu quả với các cơ sở đào tạo trong việc tuyển dụng và đào tạo lại lao động.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành giáo dục học, quản lý giáo dục: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực nghiệm để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan đến đào tạo nghề và phát triển nguồn nhân lực.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao nghề may gia dụng được lựa chọn nhiều tại khu dân cư vượt lũ?
    Nghề may gia dụng phù hợp với điều kiện lao động và sinh hoạt của người dân nông thôn, không đòi hỏi vốn đầu tư lớn và có khả năng tạo việc làm ngay tại địa phương.

  2. Chất lượng đào tạo nghề hiện nay gặp những khó khăn gì?
    Chương trình đào tạo chưa phù hợp, đội ngũ giáo viên thiếu chuyên môn sư phạm, thiết bị thực hành lạc hậu và thiếu sự liên kết giữa cơ sở đào tạo với doanh nghiệp.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn?
    Cần tăng cường quản lý, nâng cao năng lực giáo viên, cải tiến chương trình đào tạo và xây dựng mối liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp để tạo việc làm sau đào tạo.

  4. Tỷ lệ giải quyết việc làm sau đào tạo hiện nay là bao nhiêu?
    Khoảng 61% học viên nghề may gia dụng có việc làm sau đào tạo, nhưng tỷ lệ duy trì việc làm ổn định chỉ khoảng 40%.

  5. Vai trò của doanh nghiệp trong đào tạo nghề là gì?
    Doanh nghiệp cung cấp yêu cầu kỹ năng thực tế, hỗ trợ thực tập, đánh giá chất lượng đào tạo và tạo cơ hội việc làm cho người lao động sau đào tạo.

Kết luận

  • Chất lượng đào tạo nghề may gia dụng tại khu dân cư vượt lũ huyện Cờ Đỏ còn nhiều hạn chế do chương trình đào tạo chưa phù hợp, đội ngũ giáo viên thiếu chuyên môn và thiết bị thực hành chưa đáp ứng.
  • Tỷ lệ giải quyết việc làm sau đào tạo đạt khoảng 61%, nhưng tỷ lệ duy trì việc làm ổn định thấp, ảnh hưởng đến hiệu quả đào tạo.
  • Thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, cơ sở đào tạo và doanh nghiệp là nguyên nhân chính gây khó khăn trong việc tạo việc làm cho lao động sau đào tạo.
  • Đề xuất các nhóm biện pháp gồm tăng cường quản lý, nâng cao năng lực giáo viên, cải tiến chương trình đào tạo và tăng cường kết nối với doanh nghiệp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghề.
  • Tiếp tục thực nghiệm và nhân rộng các biện pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới để nâng cao hiệu quả đào tạo nghề, góp phần phát triển kinh tế xã hội địa phương.

Hành động ngay hôm nay để cải thiện chất lượng đào tạo nghề may gia dụng, giúp lao động nông thôn tại khu dân cư vượt lũ huyện Cờ Đỏ có cuộc sống ổn định và phát triển bền vững.