I. Tổng Quan Nghiên Cứu về Thâm Hụt Ngân Sách Nợ Công
Nghiên cứu về mối quan hệ giữa thâm hụt ngân sách và nợ công ngày càng trở nên quan trọng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động. Khủng hoảng tài chính năm 2008 và khủng hoảng nợ công ở Châu Âu đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý hiệu quả ngân sách chính phủ và nợ quốc gia. Nhiều nghiên cứu đã được thực hiện để khám phá mối tương quan này, tuy nhiên, vẫn còn thiếu các nghiên cứu chuyên sâu về khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Do đó, nghiên cứu này nhằm mục đích cung cấp bằng chứng thực nghiệm về mối quan hệ này trong khu vực, đóng góp vào sự hiểu biết chung và hỗ trợ các nhà hoạch định chính sách tài khóa.
1.1. Lý do chọn đề tài và sự cấp thiết của nghiên cứu
Trong bối cảnh nền kinh tế thế giới phát triển mạnh mẽ và có nhiều chuyển biến khó lường, điển hình là khủng hoảng tài chính năm 2008 và khủng hoảng nợ công ở Hy Lạp đang lan sang một số nước Châu Âu thì thâm hụt ngân sách và nợ công trở thành vấn đề nóng được các nhà lãnh đạo các quốc gia trên thế giới đặc biệt quan tâm. Bên cạnh đó nghiên cứu, về thâm hụt ngân sách, nợ công cũng như mối quan hệ giữa thâm hụt ngân sách và nợ công đã thu hút được nhiều sự quan tâm của các nhà kinh tế trong và ngoài nước.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu và phạm vi dữ liệu thu thập
Mục tiêu nghiên cứu nhằm tìm ra mối quan hệ giữa thâm hụt ngân sách và nợ công trong dài hạn và ngắn hạn của một số quốc gia ở Châu Á – Thái Bình Dương. Phạm vi thu thập dữ liệu: nghiên cứu tập trung 9 quốc gia có đầy đủ dữ liệu trong tất cả các quốc gia khu vực Châu Á – Thái Bình Dương dựa trên phân loại vùng lãnh thổ và vị trí địa lý của Ngân hàng Thế giới trong giai đoạn 2000 - 2014.
II. Phương Pháp Tiếp Cận Hiệu Quả Nghiên Cứu Thực Nghiệm
Nghiên cứu này áp dụng phương pháp nghiên cứu thực nghiệm, kết hợp giữa phân tích lý thuyết và bằng chứng thực tế. Cách tiếp cận này cho phép kiểm định tính bền vững của thâm hụt ngân sách và nợ công tại một số quốc gia Châu Á - Thái Bình Dương. Ngoài ra, nghiên cứu còn so sánh hai cách tiếp cận chính: tiếp cận gián tiếp thông qua biến thu và chi ngân sách chính phủ, và tiếp cận trực tiếp thông qua biến thâm hụt ngân sách và nợ công. Việc sử dụng cả hai cách tiếp cận giúp đối chiếu chéo kết quả và tăng độ tin cậy cho nghiên cứu.
2.1. Các phương pháp kiểm định trực tiếp và gián tiếp
Ở luận văn này ngoài việc góp bằng chứng thực nghiệm về tính bền vững của thâm hụt ngân sách và nợ công tại một số quốc gia Châu Á – Thái Bình Dương là khu vực thiếu hụt nghiên cứu về vấn đề này, tác giả còn kiểm định cả hai cách tiếp cận. Cách tiếp cận gián tiếp kiểm định mối quan hệ giữa thâm hụt ngân sách và nợ công thông qua biến thu ngân sách và chi tiêu chính phủ; và cách tiếp cận trực tiếp kiểm định mối quan hệ của thâm hụt ngân sách và nợ công trực tiếp qua biến thâm hụt ngân sách và nợ công.
2.2. Sử dụng mô hình VECM Granger để phân tích tác động
Bài nghiên cứu sử dụng cả hai cách tiếp cận nhằm đối chiếu chéo kết quả và tăng độ tin cậy cho kết quả nghiên cứu. Bên cạnh đó, tác giả còn phân tích thêm tác động ngắn hạn và sự ổn định của điều chỉnh dài hạn bằng tiếp cận VECM Granger trên dữ liệu bảng.
III. Nợ Công Thâm Hụt Ngân Sách Tổng Quan Lý Thuyết Quan Trọng
Hiểu rõ bản chất lý thuyết của nợ công và thâm hụt ngân sách là nền tảng cho mọi nghiên cứu. Nợ công thường được định nghĩa là nghĩa vụ nợ của khu vực công, bao gồm chính phủ trung ương, chính quyền địa phương và các tổ chức độc lập được nhà nước bảo lãnh. Thâm hụt ngân sách xảy ra khi chi tiêu của chính phủ vượt quá thu nhập. Mối quan hệ nhân quả giữa hai yếu tố này là trọng tâm của nhiều cuộc tranh luận, với việc thâm hụt ngân sách thường được coi là nguyên nhân chính dẫn đến tăng nợ công.
3.1. Định nghĩa và phân loại nợ công theo chuẩn quốc tế
Theo Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), Nợ công theo nghĩa rộng, là nghĩa vụ nợ của khu vực công, bao gồm các nghĩa vụ của Chính phủ trung ương, các cấp chính quyền địa phương, ngân hàng trung ương và các tổ chức độc lập (nguồn vốn hoạt động do ngân sách nhà nước quyết định hay trên 50% vốn thuộc sở hữu nhà nước và trong trường hợp vỡ nợ, nhà nước phải trả nợ thay).
3.2. Các loại thâm hụt ngân sách và nguyên nhân chính
Thâm hụt ngân sách được chia thành hai loại: Thâm hụt cơ cấu và Thâm hụt chu kỳ. Nguyên nhân chính của thâm hụt ngân sách nhà nước gồm: Thất thu thuế nhà nước; và Quy mô chi tiêu của chính phủ quá lớn.
3.3. Mối liên hệ nhân quả giữa thâm hụt ngân sách và nợ công
Xét về bản chất kinh tế, nợ công xuất phát từ thâm hụt ngân sách, hay tổng chi tiêu của chính phủ nhiều hơn tổng thu của mình. Để làm giảm mức thâm hụt này, chính phủ phải tăng nguồn thu ngân sách, hoặc cắt giảm chi tiêu. Các khoản vay này sẽ làm gia tăng nợ công. Như vậy, có thể thấy nợ công là hệ quả trực tiếp của thâm hụt ngân sách.
IV. Ảnh Hưởng Thực Tế Tác Động Kinh Tế Vĩ Mô tại Châu Á
Thâm hụt ngân sách và nợ công có thể gây ra nhiều tác động đến kinh tế vĩ mô. Nợ công cao có thể dẫn đến tăng lãi suất, giảm đầu tư tư nhân và làm chậm tăng trưởng kinh tế. Ngoài ra, việc trả nợ có thể chiếm một phần lớn ngân sách chính phủ, hạn chế khả năng đầu tư vào các lĩnh vực quan trọng như giáo dục và y tế. Tuy nhiên, việc sử dụng nợ một cách hiệu quả để tài trợ cho các dự án đầu tư công có thể mang lại lợi ích kinh tế dài hạn. Nghiên cứu này xem xét các tác động này tại các quốc gia Châu Á - Thái Bình Dương.
4.1. Tác động đến tăng trưởng kinh tế và ổn định tài chính
Để đạt được tốc độ phát triển nhanh, chính phủ các nước thường sử dụng chính sách tài khoá mở rộng, tăng chi tiêu chính phủ, giảm thuế sẽ kích thích tổng cầu tăng, đẩy mạnh sản xuất, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, thực hiện chính sách tài khoá mở rộng đồng nghĩa với việc gia tăng thâm hụt ngân sách, chính phủ phải vay nợ để bù đắp thâm hụt.
4.2. Ảnh hưởng đến lạm phát và chính sách tiền tệ
Trong trường hợp thâm hụt ngân sách được tài trợ bằng vốn vay trong nước, khi đó một phần nguồn lực tài chính của nền kinh tế sẽ được chuyển dịch từ khu vực tư nhân sang khu vực nhà nước thông qua kênh trái phiếu chính phủ. Việc huy động này sẽ tác động đến thị trường vốn nói chung, làm tăng cầu tín dụng, đẩy lãi suất lên cao. Lãi suất tăng đến lượt nó làm tăng chi phí đầu tư, giảm nhu cầu đầu tư của nền kinh tế, có thể dẫn đến “hiệu ứng kéo lùi đầu tư”.
4.3. So sánh ảnh hưởng giữa các quốc gia Châu Á Thái Bình Dương
Nghiên cứu này tập trung vào 9 quốc gia thuộc khu vực Châu Á – Thái Bình Dương (AUS, HKG, IDN, JPN, MYS, NZL, SGP, THA, VIE) trong giai đoạn 2000-2014.
V. Phân Tích Dữ Liệu Kết Quả Nghiên Cứu tại Châu Á Thái Bình Dương
Phân tích dữ liệu cho thấy mối quan hệ giữa thâm hụt ngân sách và nợ công không đồng nhất giữa các quốc gia Châu Á - Thái Bình Dương. Một số quốc gia có mối quan hệ bền vững giữa hai yếu tố này, trong khi ở những quốc gia khác, nợ công có thể không bền vững. Các yếu tố như chất lượng quản lý nhà nước, chính sách tài khóa, và sự phát triển của thị trường tài chính có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ này. Nghiên cứu này cung cấp các bằng chứng cụ thể về mối quan hệ này tại các quốc gia được nghiên cứu.
5.1. Kết quả kiểm định tính dừng và đồng liên kết dữ liệu
Bài nghiên cứu sử dụng dữ liệu bảng, lần lượt kiểm định tính dừng và kiểm định đồng liên kết nhằm kiểm chứng tính phù hợp lựa chọn phương pháp ước lượng, thực hiện hồi quy dài hạn FMOLS và hồi quy GMM nhằm xem tác động ngắn hạn giữa các biến.
5.2. Phân tích hồi quy Granger và kết quả tác động ngắn hạn
Ở luận văn này ngoài việc góp bằng chứng thực nghiệm về tính bền vững của thâm hụt ngân sách và nợ công tại một số quốc gia Châu Á – Thái Bình Dương là khu vực thiếu hụt nghiên cứu về vấn đề này, tác giả còn kiểm định cả hai cách tiếp cận. Cách tiếp cận gián tiếp của tác giả kiểm định mối quan hệ giữa thâm hụt ngân sách và nợ công thông qua biến thu ngân sách và chi tiêu chính phủ; và cách tiếp cận trực tiếp của tác giả kiểm định mối quan hệ của thâm hụt ngân sách và nợ công trực tiếp qua biến thâm hụt ngân sách và nợ công.
VI. Giải Pháp Kiến Nghị Quản Lý Nợ Công Hiệu Quả Hơn
Dựa trên kết quả nghiên cứu, một số khuyến nghị về quản lý nợ công và ngân sách chính phủ được đưa ra. Các quốc gia cần tăng cường kỷ luật tài khóa, cải thiện hiệu quả chi tiêu công và đa dạng hóa nguồn thu ngân sách. Ngoài ra, cần tăng cường giám sát và minh bạch trong quản lý nợ công để đảm bảo tính bền vững của nợ quốc gia. Nghiên cứu này hy vọng sẽ đóng góp vào việc cải thiện chính sách tài khóa và quản lý nợ công tại các quốc gia Châu Á - Thái Bình Dương.
6.1. Gợi ý chính sách tài khóa để ổn định kinh tế vĩ mô
Nếu nghiên cứu thành công sẽ đưa ra một phương pháp phân tích định lượng trong việc xác định sự phụ thuộc lẫn nhau giữa thâm hụt ngân sách và nợ công. Ngoài ra bài nghiên cứu còn làm rõ mối quan hệ giữa thâm hụt ngân sách và nợ công, do đó có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các nhà hoạch định chính sách vĩ mô kiểm soát và quản lý thâm hụt ngân sách và nợ công.
6.2. Hướng nghiên cứu mở rộng và hạn chế của đề tài
Bài nghiên cứu đóng góp quan trọng vào các kết quả nghiên cứu thực nghiệm và một lần nữa kiểm định lại tính chuẩn xác của các nghiên cứu lý thuyết trước đây, củng cố những lý thuyết phù hợp với thực nghiệm khu vực trong giai đoạn nghiên cứu.
