Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển nông nghiệp bền vững và ứng dụng công nghệ cao đang trở thành xu hướng tất yếu, tỉnh Bạc Liêu với hơn 74% dân số sống ở nông thôn và diện tích đất nông nghiệp chiếm 79,24% diện tích tự nhiên, đóng vai trò quan trọng trong phát triển nông nghiệp vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Từ tháng 6 năm 2018 đến tháng 6 năm 2019, Đài Phát thanh - Truyền hình Bạc Liêu đã tổ chức sản xuất các chuyên mục nông nghiệp, bao gồm khuyến nông và khuyến ngư, nhằm truyền tải kiến thức khoa học kỹ thuật, chính sách phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đến người dân. Tuy nhiên, hiệu quả truyền thông và tổ chức sản xuất các chuyên mục này chưa được đánh giá một cách toàn diện và khoa học.

Mục tiêu nghiên cứu là làm rõ thực trạng tổ chức sản xuất các chuyên mục nông nghiệp của Đài Phát thanh - Truyền hình Bạc Liêu, đánh giá hiệu quả truyền thông, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác truyền thông về nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các chuyên mục khuyến nông, khuyến ngư phát sóng trên Đài trong khoảng thời gian một năm từ tháng 6/2018 đến tháng 6/2019. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ Đài PT-TH Bạc Liêu nâng cao chất lượng chương trình, góp phần thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ quan quản lý và đơn vị truyền thông trong việc tổ chức sản xuất các chuyên mục chuyên biệt về nông nghiệp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về truyền thông đại chúng, truyền hình chuyên biệt và tổ chức sản xuất chương trình truyền hình. Truyền hình được định nghĩa là loại hình báo chí hiện đại, sử dụng ngôn ngữ nghệ thuật đặc thù để truyền tải hình ảnh và âm thanh sống động, góp phần định hướng dư luận xã hội. Truyền hình chuyên biệt là hình thức truyền hình tập trung vào nội dung chuyên sâu, phục vụ nhóm đối tượng khán giả cụ thể, như chuyên mục nông nghiệp nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin của nông dân và các thành phần kinh tế liên quan.

Khái niệm tổ chức sản xuất được hiểu là quá trình sắp xếp, phối hợp nhân lực và phương tiện kỹ thuật để tạo ra sản phẩm truyền hình có chất lượng cao. Quy trình tổ chức sản xuất chuyên mục truyền hình bao gồm các bước từ khảo sát thực tế, xây dựng kịch bản, ghi hình, dựng phim, phát sóng đến theo dõi phản hồi, đảm bảo tính khoa học và hiệu quả trong sản xuất.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao: Sử dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất nông nghiệp nhằm tăng năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng sản phẩm.
  • Truyền hình chuyên biệt: Kênh truyền hình hoặc chuyên mục có nội dung tập trung vào lĩnh vực cụ thể, phục vụ nhóm đối tượng nhất định.
  • Tổ chức sản xuất chương trình truyền hình: Quá trình quản lý, điều phối các hoạt động sản xuất chương trình từ khâu lên ý tưởng đến phát sóng.
  • Hiệu quả truyền thông: Mức độ tác động của chương trình truyền hình đến nhận thức, hành vi của khán giả mục tiêu.
  • Quy trình sản xuất chương trình: Các bước công việc được chuẩn hóa nhằm đảm bảo chất lượng và tiến độ sản xuất.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa phân tích tài liệu thứ cấp, phân tích nội dung và phỏng vấn sâu.

  • Nguồn dữ liệu: Bao gồm các văn bản chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển nông nghiệp, tài liệu chuyên khảo về truyền hình và báo chí, báo cáo hoạt động của Đài PT-TH Bạc Liêu, cùng các bài viết, nghiên cứu liên quan đến nông nghiệp và truyền thông.
  • Phương pháp phân tích nội dung: Rà soát quy trình tổ chức sản xuất, nội dung và hình thức thể hiện các chuyên mục nông nghiệp trên sóng Đài PT-TH Bạc Liêu trong giai đoạn khảo sát. Đánh giá các ưu điểm, hạn chế và mức độ phù hợp với nhu cầu khán giả.
  • Phỏng vấn sâu: Thực hiện với các cán bộ quản lý, phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên và đại diện các đơn vị phối hợp để thu thập ý kiến chuyên môn, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Phỏng vấn khoảng 15-20 người chủ chốt trong Đài và các đối tác liên quan, được lựa chọn theo phương pháp phi xác suất nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm chức năng khác nhau.
  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát và thu thập dữ liệu từ tháng 6/2018 đến tháng 6/2019, phân tích và tổng hợp trong 6 tháng tiếp theo, hoàn thiện luận văn vào năm 2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng tổ chức sản xuất các chuyên mục nông nghiệp
    Đài PT-TH Bạc Liêu hiện có 28 chuyên mục truyền hình, trong đó chuyên mục khuyến nông và khuyến ngư phát sóng định kỳ 39-44 kỳ/tháng với thời lượng khoảng 15 phút mỗi kỳ. Quy trình sản xuất được thực hiện theo các bước chuẩn hóa từ xây dựng kịch bản đến phát sóng và theo dõi phản hồi. Tuy nhiên, tỷ lệ cơ giới hóa trong sản xuất chương trình còn thấp, thiết bị kỹ thuật chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến chất lượng hình ảnh và âm thanh.

  2. Hiệu quả truyền thông và mức độ tiếp nhận của khán giả
    Khoảng 80% khán giả mục tiêu là nông dân tại các vùng nông thôn Bạc Liêu đánh giá các chuyên mục nông nghiệp có nội dung gần gũi, thiết thực, giúp họ tiếp cận kiến thức khoa học kỹ thuật và chính sách mới. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% cho rằng hình thức thể hiện còn đơn điệu, chưa hấp dẫn, chưa tận dụng tối đa các công nghệ truyền hình hiện đại để thu hút người xem.

  3. Hạn chế trong phối hợp và nguồn lực
    Việc phối hợp giữa Đài và các đơn vị đối tác như Trung tâm Khuyến nông tỉnh còn chưa đồng bộ hoàn toàn, dẫn đến một số chuyên mục chưa phát huy hết hiệu quả. Nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao còn hạn chế, tỷ lệ biên tập viên, kỹ thuật viên có trình độ hạng II chỉ chiếm 3,3%, ảnh hưởng đến khả năng sáng tạo và đổi mới nội dung.

  4. Tác động của các chính sách và chủ trương phát triển nông nghiệp
    Các chuyên mục đã góp phần tích cực trong việc tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, hỗ trợ nâng cao nhận thức và kỹ năng cho nông dân. Tuy nhiên, mức độ tác động đến thay đổi hành vi sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn vẫn còn hạn chế do nhiều yếu tố khách quan như trình độ dân trí, điều kiện kinh tế và hạ tầng kỹ thuật.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy tổ chức sản xuất các chuyên mục nông nghiệp của Đài PT-TH Bạc Liêu đã đạt được những bước tiến quan trọng trong việc truyền tải thông tin đến người dân nông thôn. Việc áp dụng quy trình sản xuất bài bản giúp đảm bảo tính chuyên nghiệp và ổn định của chương trình. Tuy nhiên, hạn chế về thiết bị kỹ thuật và nguồn nhân lực chuyên môn cao làm giảm chất lượng hình thức thể hiện, ảnh hưởng đến sức hấp dẫn và hiệu quả truyền thông.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành truyền hình chuyên biệt, việc kết hợp hài hòa giữa nội dung và hình thức thể hiện là yếu tố quyết định thành công của chuyên mục. Các chuyên mục nông nghiệp của Đài cần tăng cường đổi mới hình thức, ứng dụng công nghệ mới như đồ họa, phóng sự thực địa, tương tác trực tuyến để nâng cao trải nghiệm người xem.

Ngoài ra, sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa Đài và các đơn vị chuyên môn, doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp sẽ giúp đa dạng hóa nội dung, tăng tính thực tiễn và khả năng ứng dụng của thông tin truyền tải. Việc nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ sản xuất cũng là yêu cầu cấp thiết để đáp ứng xu thế phát triển của truyền hình hiện đại.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tần suất phát sóng các chuyên mục, bảng phân bổ nguồn nhân lực theo trình độ, và biểu đồ đánh giá mức độ hài lòng của khán giả về nội dung và hình thức chuyên mục, giúp minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đổi mới quy trình sản xuất và nâng cao chất lượng hình thức thể hiện
    Áp dụng công nghệ sản xuất truyền hình hiện đại như kỹ thuật dựng phim số, đồ họa động, phóng sự thực địa đa phương tiện để tăng tính hấp dẫn và sinh động cho các chuyên mục nông nghiệp. Mục tiêu nâng tỷ lệ khán giả hài lòng về hình thức thể hiện lên trên 80% trong vòng 12 tháng. Đơn vị thực hiện: Phòng Chuyên đề phối hợp Phòng Kỹ thuật.

  2. Tăng cường đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chuyên môn cao
    Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao kỹ năng biên tập, sản xuất chương trình truyền hình chuyên biệt cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên và kỹ thuật viên. Mục tiêu đạt 30% nhân sự có trình độ hạng II trở lên trong 2 năm tới. Đơn vị thực hiện: Ban Giám đốc Đài phối hợp các trường đào tạo báo chí, truyền hình.

  3. Thắt chặt phối hợp với các đơn vị chuyên môn và doanh nghiệp nông nghiệp
    Xây dựng cơ chế hợp tác chặt chẽ với Trung tâm Khuyến nông, các doanh nghiệp và tổ chức nông nghiệp để đa dạng hóa nội dung, cập nhật thông tin chính xác, kịp thời và thực tiễn. Mục tiêu tăng số lượng chuyên mục phối hợp lên 50% trong năm tiếp theo. Đơn vị thực hiện: Phòng Chuyên đề và Ban Giám đốc Đài.

  4. Phát triển kênh tương tác và truyền thông đa phương tiện
    Mở rộng phát sóng các chuyên mục trên nền tảng số, mạng xã hội, website để tiếp cận đa dạng đối tượng khán giả, đặc biệt là thế hệ trẻ nông thôn. Tăng lượt tiếp cận và tương tác trực tuyến lên 40% trong 1 năm. Đơn vị thực hiện: Phòng Thông tin điện tử phối hợp Phòng Chuyên đề.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám đốc và cán bộ quản lý Đài Phát thanh - Truyền hình các tỉnh
    Giúp xây dựng kế hoạch tổ chức sản xuất các chuyên mục truyền hình chuyên biệt, nâng cao hiệu quả truyền thông về nông nghiệp và các lĩnh vực khác.

  2. Phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên truyền hình
    Cung cấp kiến thức về quy trình sản xuất chương trình chuyên biệt, kỹ năng đổi mới hình thức thể hiện và phối hợp sản xuất hiệu quả.

  3. Các cơ quan quản lý nhà nước về nông nghiệp và truyền thông
    Là tài liệu tham khảo để đánh giá hiệu quả truyền thông, xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển truyền hình chuyên biệt phục vụ phát triển nông nghiệp.

  4. Các nhà nghiên cứu, giảng viên và sinh viên ngành báo chí, truyền thông
    Hỗ trợ nghiên cứu chuyên sâu về truyền hình chuyên biệt, tổ chức sản xuất chương trình và vai trò truyền thông trong phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần tổ chức sản xuất chuyên mục nông nghiệp trên truyền hình?
    Chuyên mục nông nghiệp giúp truyền tải kiến thức khoa học kỹ thuật, chính sách phát triển đến nông dân, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và phát triển kinh tế nông thôn bền vững.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả truyền thông của chuyên mục nông nghiệp?
    Bao gồm nội dung phù hợp, hình thức thể hiện hấp dẫn, chất lượng kỹ thuật, sự phối hợp giữa các đơn vị và mức độ tiếp nhận của khán giả mục tiêu.

  3. Làm thế nào để nâng cao chất lượng hình thức thể hiện chuyên mục?
    Áp dụng công nghệ sản xuất hiện đại, đổi mới kịch bản, sử dụng phóng sự thực địa, đồ họa sinh động và tăng cường tương tác với khán giả.

  4. Vai trò của Đài PT-TH Bạc Liêu trong phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là gì?
    Đài là kênh truyền thông chủ lực, giúp phổ biến chính sách, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, tạo cầu nối giữa nhà quản lý, doanh nghiệp và nông dân.

  5. Làm sao để khắc phục hạn chế về nguồn nhân lực trong tổ chức sản xuất chuyên mục?
    Tăng cường đào tạo chuyên môn, thu hút nhân sự có trình độ cao, xây dựng môi trường làm việc sáng tạo và áp dụng quy trình sản xuất khoa học.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ thực trạng tổ chức sản xuất các chuyên mục nông nghiệp của Đài PT-TH Bạc Liêu, chỉ ra những ưu điểm và hạn chế trong quy trình, nội dung và hình thức thể hiện.
  • Nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của truyền hình chuyên biệt trong truyền thông phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tại địa phương.
  • Đề xuất các giải pháp đổi mới công nghệ sản xuất, nâng cao chất lượng nhân lực, tăng cường phối hợp liên ngành và phát triển truyền thông đa phương tiện.
  • Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng để cải tiến công tác tổ chức sản xuất chuyên mục truyền hình tại các Đài PT-TH khác, góp phần thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả sau 12-24 tháng và mở rộng nghiên cứu sang các lĩnh vực chuyên biệt khác.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng truyền thông nông nghiệp, góp phần phát triển kinh tế nông thôn bền vững!