Tổng quan nghiên cứu

Quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt là trong lĩnh vực y tế, đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo hiệu quả hoạt động và nâng cao chất lượng dịch vụ. Bệnh viện Châm cứu Trung ương, một bệnh viện chuyên khoa hạng I trực thuộc Bộ Y tế, đã trải qua giai đoạn phát triển mạnh mẽ từ năm 2018 đến 2020 với tổng số giường thực kê tăng từ 608 lên 645 và số lượt bệnh nhân khám bệnh đạt hàng chục nghìn lượt mỗi năm. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu về chuyên môn và kỹ thuật, công tác quản lý tài chính tại bệnh viện vẫn còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa lý luận về quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập, đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại Bệnh viện Châm cứu Trung ương trong giai đoạn 2018-2020, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào công tác quản lý tài chính tại bệnh viện trong khoảng thời gian ba năm, với trọng tâm là các hoạt động thu, chi, xây dựng phương án tự chủ và quy chế chi tiêu nội bộ.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập có thu, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống y tế công lập, đồng thời hỗ trợ các cơ quan quản lý nhà nước trong việc xây dựng chính sách tài chính phù hợp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý tài chính công và mô hình quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý tài chính công: Nhấn mạnh vai trò của quản lý tài chính trong việc phân phối và sử dụng nguồn lực công một cách hiệu quả, minh bạch và công bằng, đảm bảo các mục tiêu chính trị, kinh tế và xã hội.

  2. Mô hình quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp công lập: Tập trung vào các khái niệm về tự chủ tài chính, quản lý nguồn thu, quản lý chi tiêu, xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ và kiểm soát tài chính nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động.

Các khái niệm chính bao gồm: đơn vị sự nghiệp công lập, quản lý tài chính, tự chủ tài chính, nguồn thu sự nghiệp, quy chế chi tiêu nội bộ và hiệu quả quản lý tài chính.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Dữ liệu được thu thập từ báo cáo tài chính, báo cáo hoạt động chuyên môn của Bệnh viện Châm cứu Trung ương giai đoạn 2018-2020, các văn bản pháp luật liên quan như Nghị định 16/2015/NĐ-CP và Thông tư 107/2017/TT-BTC.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ số liệu tài chính và hoạt động của bệnh viện trong ba năm, với phương pháp chọn mẫu toàn diện nhằm đảm bảo tính đại diện và đầy đủ. Phân tích số liệu được thực hiện bằng kỹ thuật thống kê mô tả, tổng hợp, so sánh tỷ lệ phần trăm và biểu đồ minh họa.

Quá trình nghiên cứu được tiến hành theo timeline từ tháng 1/2018 đến tháng 12/2020, bao gồm thu thập dữ liệu, phân tích, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng nguồn thu và số lượt bệnh nhân: Tổng số bệnh nhân khám bệnh tăng từ khoảng 24.686 lượt năm 2018 lên mức tương tự trong các năm tiếp theo, với số giường thực kê tăng từ 608 lên 645. Nguồn thu của bệnh viện cũng tăng đáng kể, góp phần nâng cấp trang thiết bị và cơ sở vật chất.

  2. Hiệu quả sử dụng giường bệnh giảm nhẹ: Công suất sử dụng giường giảm từ 94,6% năm 2018 xuống còn 76% năm 2020, phản ánh sự thay đổi trong quản lý và tổ chức hoạt động điều trị nội trú.

  3. Quản lý chi tiêu còn nhiều hạn chế: Mặc dù bệnh viện đã xây dựng phương án tự chủ và quy chế chi tiêu nội bộ, việc kiểm soát chi tiêu chưa thực sự chặt chẽ, dẫn đến một số khoản chi chưa tối ưu, ảnh hưởng đến hiệu quả tài chính chung.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính còn hạn chế: Việc áp dụng các phần mềm quản lý tài chính và kế toán chưa đồng bộ, gây khó khăn trong việc tổng hợp và báo cáo số liệu kịp thời, chính xác.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ cả yếu tố chủ quan và khách quan. Về chủ quan, bệnh viện còn thiếu sự đồng bộ trong tổ chức bộ máy tài chính kế toán, nhân sự chưa được đào tạo chuyên sâu về quản lý tài chính hiện đại. Về khách quan, các quy định pháp luật về quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp công lập còn nhiều điểm chưa rõ ràng, gây khó khăn trong việc thực thi.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành y tế công lập, kết quả cho thấy Bệnh viện Châm cứu Trung ương có mức độ tự chủ tài chính tương đối cao nhưng vẫn cần cải thiện công tác quản lý chi tiêu và ứng dụng công nghệ thông tin. Việc minh bạch, công khai trong quản lý tài chính sẽ góp phần hạn chế tiêu cực, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng nguồn thu, bảng so sánh công suất sử dụng giường bệnh và biểu đồ phân bổ chi tiêu theo từng năm để minh họa rõ nét hơn các xu hướng và vấn đề tồn tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy chế chi tiêu nội bộ: Cần rà soát, cập nhật và ban hành quy chế chi tiêu phù hợp với thực tế hoạt động, đảm bảo tính chặt chẽ, minh bạch và khả thi. Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc bệnh viện, thời gian: trong 6 tháng tới.

  2. Tăng cường đào tạo nhân sự tài chính: Đào tạo chuyên sâu về quản lý tài chính công và ứng dụng công nghệ thông tin cho cán bộ phòng tài chính kế toán nhằm nâng cao năng lực quản lý. Chủ thể thực hiện: Phòng Tổ chức cán bộ phối hợp với phòng Tài chính kế toán, timeline: 12 tháng.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính: Triển khai hệ thống phần mềm quản lý tài chính hiện đại, đồng bộ, giúp tự động hóa quy trình thu chi, báo cáo và kiểm soát tài chính. Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc phối hợp phòng Công nghệ thông tin, timeline: 18 tháng.

  4. Tăng cường kiểm tra, giám sát tài chính: Thiết lập hệ thống kiểm tra nội bộ thường xuyên, phối hợp với các cơ quan kiểm toán để đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong quản lý tài chính. Chủ thể thực hiện: Ban kiểm soát nội bộ, thời gian: liên tục hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý bệnh viện công lập: Giúp hiểu rõ cơ chế quản lý tài chính, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý nguồn lực tài chính tại đơn vị mình.

  2. Nhân viên phòng tài chính kế toán các đơn vị sự nghiệp công lập: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về quy trình quản lý thu chi, xây dựng dự toán và kiểm soát tài chính.

  3. Các nhà hoạch định chính sách y tế và tài chính công: Là tài liệu tham khảo để xây dựng và hoàn thiện chính sách quản lý tài chính trong lĩnh vực y tế công lập.

  4. Giảng viên, sinh viên ngành quản lý kinh tế, tài chính công: Hỗ trợ nghiên cứu, giảng dạy và học tập về quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp công lập khác gì so với doanh nghiệp?
    Quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp công lập tập trung vào hiệu quả sử dụng nguồn lực công, đảm bảo mục tiêu xã hội và chính trị, trong khi doanh nghiệp hướng tới lợi nhuận. Ví dụ, bệnh viện công phải cân đối giữa chi phí và chất lượng dịch vụ công.

  2. Phương án tự chủ tài chính có ý nghĩa gì đối với bệnh viện?
    Phương án tự chủ giúp bệnh viện chủ động trong việc huy động và sử dụng nguồn lực tài chính, nâng cao hiệu quả hoạt động và giảm áp lực ngân sách nhà nước. Bệnh viện Châm cứu Trung ương đã áp dụng phương án này để tăng nguồn thu và cải thiện dịch vụ.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý tài chính tại bệnh viện là gì?
    Khó khăn gồm thiếu đồng bộ trong tổ chức bộ máy tài chính, hạn chế về nhân sự chuyên môn, và việc áp dụng công nghệ thông tin chưa hiệu quả, dẫn đến quản lý thu chi chưa tối ưu.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý chi tiêu tại bệnh viện?
    Cần xây dựng quy chế chi tiêu chặt chẽ, đào tạo nhân sự, áp dụng công nghệ thông tin và tăng cường kiểm tra, giám sát nội bộ để đảm bảo chi tiêu đúng mục đích và tiết kiệm.

  5. Vai trò của công nghệ thông tin trong quản lý tài chính bệnh viện?
    Công nghệ thông tin giúp tự động hóa quy trình thu chi, nâng cao độ chính xác và kịp thời trong báo cáo tài chính, từ đó hỗ trợ ra quyết định quản lý hiệu quả hơn.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp công lập, tập trung vào Bệnh viện Châm cứu Trung ương giai đoạn 2018-2020.
  • Đã phân tích chi tiết thực trạng quản lý tài chính, chỉ ra những điểm mạnh và hạn chế trong công tác thu chi, xây dựng phương án tự chủ và quy chế chi tiêu nội bộ.
  • Đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, bao gồm hoàn thiện quy chế chi tiêu, đào tạo nhân sự, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường kiểm tra giám sát.
  • Nghiên cứu có thể làm cơ sở tham khảo cho các đơn vị sự nghiệp công lập khác và các cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực y tế và tài chính công.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp trong các giai đoạn tiếp theo nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của bệnh viện.

Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại đơn vị mình, góp phần phát triển hệ thống y tế công lập ngày càng chuyên nghiệp và hiệu quả.