Tổng quan nghiên cứu

Huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị, với diện tích tự nhiên 1.150,86 km² và dân số khoảng 86,2 nghìn người (đến cuối năm 2016), là một huyện miền núi biên giới có đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội đa dạng và phức tạp. Đội ngũ Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã tại đây đóng vai trò then chốt trong việc tổ chức thực thi công vụ, góp phần giữ vững ổn định chính trị và phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Tuy nhiên, thực trạng năng lực thực thi công vụ của Chủ tịch UBND cấp xã còn nhiều hạn chế, như trình độ chuyên môn, kỹ năng quản lý và thái độ công vụ chưa đồng đều, chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới và hội nhập.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng năng lực thực thi công vụ của Chủ tịch UBND cấp xã trên địa bàn huyện Hướng Hóa giai đoạn 2014-2018, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước và cải cách hành chính. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 22 đơn vị hành chính cấp xã (20 xã và 2 thị trấn) trên địa bàn huyện. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện chính sách, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước ở cấp cơ sở, góp phần phát triển bền vững huyện miền núi đặc thù này.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về năng lực thực thi công vụ, quản lý nhà nước và hành chính công. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết năng lực thực thi công vụ: Năng lực được hiểu là sự kết hợp của kiến thức, kỹ năng và thái độ để thực hiện nhiệm vụ hiệu quả. Năng lực thực thi công vụ của Chủ tịch UBND cấp xã bao gồm kiến thức chuyên môn, kỹ năng lãnh đạo, quản lý, và thái độ trách nhiệm trong công việc.

  2. Lý thuyết quản lý nhà nước và cải cách hành chính: Tập trung vào vai trò của cán bộ công chức trong việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước, đảm bảo nguyên tắc công khai, minh bạch, hiệu quả và sự giám sát của nhân dân.

Các khái niệm chính bao gồm: năng lực thực thi công vụ, công vụ, Chủ tịch UBND cấp xã, tiêu chuẩn và tiêu chí đánh giá năng lực (kiến thức, kỹ năng, thái độ, kết quả thực thi công việc), các yếu tố ảnh hưởng (chủ quan và khách quan).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử để phân tích, đánh giá thực trạng năng lực thực thi công vụ. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể gồm:

  • Phân tích tài liệu thứ cấp: Tổng hợp các văn bản pháp luật, báo cáo, tài liệu nghiên cứu liên quan từ Bộ Nội vụ, Học viện Hành chính Quốc gia, UBND huyện Hướng Hóa và các công trình khoa học trong lĩnh vực quản lý công.

  • Phương pháp thống kê: Thu thập và xử lý số liệu thực trạng năng lực của 22 Chủ tịch UBND cấp xã giai đoạn 2014-2018, bao gồm trình độ học vấn, lý luận chính trị, chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng và thái độ thực thi công vụ.

  • Điều tra xã hội học: Phát phiếu khảo sát tháng 4/2019 với 222 phiếu phát ra, thu về 206 phiếu hợp lệ từ 3 nhóm đối tượng: 100 người dân, 100 công chức cấp xã và 22 Chủ tịch UBND cấp xã.

  • Phỏng vấn sâu: Thực hiện với 3 Chủ tịch UBND cấp xã và 2 công chức cấp xã nhằm làm rõ các vấn đề về năng lực thực thi công vụ.

  • Tổng kết kinh nghiệm thực tiễn: So sánh với các địa phương khác và các nghiên cứu trước đây để rút ra bài học và đề xuất giải pháp phù hợp.

Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ Chủ tịch UBND cấp xã trên địa bàn huyện (22 người), cùng với các nhóm công chức và người dân liên quan, đảm bảo tính đại diện và khách quan.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Trình độ kiến thức của Chủ tịch UBND cấp xã: 100% Chủ tịch UBND cấp xã tốt nghiệp trung học phổ thông; trình độ lý luận chính trị có xu hướng nâng cao, với 14% có trình độ cao cấp, 50% trung cấp và 36% sơ cấp. Tuy nhiên, trình độ quản lý nhà nước còn thấp, chỉ khoảng 30% được đào tạo bài bản về quản lý nhà nước, ảnh hưởng đến khả năng xử lý công việc phức tạp.

  2. Kỹ năng thực thi công vụ: Kỹ năng xây dựng và tổ chức thực hiện chương trình, kế hoạch đạt mức trung bình khá (khoảng 65% đánh giá tích cực từ công chức và người dân). Kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế, chỉ khoảng 40% Chủ tịch có khả năng sử dụng thành thạo tin học trong quản lý. Kỹ năng tổ chức họp, điều hành và ra nghị quyết được đánh giá ở mức 70%, trong khi kỹ năng tạo động lực và phân công giao việc còn yếu, chỉ đạt khoảng 55%.

  3. Thái độ và trách nhiệm công vụ: Đa số Chủ tịch UBND cấp xã có thái độ làm việc nghiêm túc, trách nhiệm cao (trên 80% đánh giá tích cực). Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số trường hợp thiếu tinh thần tiên phong, chưa gương mẫu trong thực thi nhiệm vụ, chiếm khoảng 10-15%.

  4. Kết quả thực thi công việc: Tổng thể, năng lực thực thi công vụ của Chủ tịch UBND cấp xã được đánh giá ở mức khá, với khoảng 75% nhiệm vụ được hoàn thành đúng tiến độ và đạt hiệu quả. Tuy nhiên, hiệu quả công tác quản lý ở các xã vùng sâu, vùng xa và dân tộc thiểu số thấp hơn khoảng 20% so với các xã trung tâm.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân hạn chế năng lực thực thi công vụ chủ yếu do trình độ quản lý nhà nước và kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin còn yếu, ảnh hưởng đến hiệu quả công việc. Đặc điểm địa bàn miền núi, biên giới với nhiều dân tộc thiểu số, địa hình phức tạp cũng tạo ra thách thức lớn trong công tác lãnh đạo, vận động nhân dân và xử lý các tình huống phát sinh.

So sánh với các nghiên cứu tại các huyện miền núi khác cho thấy tình trạng tương tự về trình độ và kỹ năng của Chủ tịch UBND cấp xã, nhưng huyện Hướng Hóa có tỷ lệ cán bộ dân tộc thiểu số cao (48%), điều này đòi hỏi các giải pháp đào tạo, bồi dưỡng phù hợp hơn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ thể hiện cơ cấu trình độ lý luận chính trị, chuyên môn, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin và đánh giá thái độ công vụ, giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ quản lý nhà nước và kỹ năng công nghệ thông tin cho Chủ tịch UBND cấp xã, đặc biệt ưu tiên các xã vùng sâu, vùng xa. Thời gian thực hiện trong 2 năm, do UBND huyện phối hợp với Học viện Hành chính Quốc gia tổ chức.

  2. Đổi mới công tác đánh giá năng lực và hiệu quả thực thi công vụ, xây dựng tiêu chí đánh giá khoa học, minh bạch, gắn với kết quả công việc và trách nhiệm cá nhân. Thực hiện hàng năm, do UBND huyện chủ trì.

  3. Nâng cao ý thức trách nhiệm và đạo đức công vụ thông qua các chương trình tuyên truyền, rèn luyện phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp. Thời gian liên tục, do các tổ chức Đảng và chính quyền địa phương thực hiện.

  4. Cải cách chính sách tiền lương và chế độ đãi ngộ, đảm bảo phù hợp với đặc thù công việc và điều kiện địa bàn, nhằm tạo động lực làm việc cho Chủ tịch UBND cấp xã. Đề xuất hoàn thiện trong 1 năm, do Sở Nội vụ và UBND tỉnh phối hợp thực hiện.

  5. Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng đối với công tác cán bộ, chú trọng công tác quy hoạch, luân chuyển, bổ nhiệm cán bộ có năng lực, đặc biệt là cán bộ dân tộc thiểu số. Thực hiện liên tục, do Ban Thường vụ Huyện ủy chỉ đạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý cấp huyện, xã: Nhận diện thực trạng năng lực thực thi công vụ, từ đó xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng phù hợp.

  2. Các nhà hoạch định chính sách: Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện chính sách cán bộ, cải cách hành chính và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

  3. Giảng viên, nghiên cứu sinh ngành Quản lý công và Hành chính công: Tham khảo khung lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển nghiên cứu chuyên sâu.

  4. Các tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ: Xây dựng chương trình đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng, kiến thức và thái độ phù hợp với đặc thù địa bàn miền núi, dân tộc thiểu số.

Câu hỏi thường gặp

  1. Năng lực thực thi công vụ của Chủ tịch UBND cấp xã gồm những yếu tố nào?
    Năng lực bao gồm kiến thức chuyên môn, kỹ năng lãnh đạo, quản lý và thái độ trách nhiệm trong công việc. Ví dụ, kỹ năng tổ chức họp, ứng dụng công nghệ thông tin và thái độ công vụ nghiêm túc là những yếu tố quan trọng.

  2. Tại sao trình độ quản lý nhà nước của Chủ tịch UBND cấp xã còn thấp?
    Nguyên nhân do điều kiện địa bàn khó khăn, hạn chế về cơ hội đào tạo, đặc biệt ở các xã vùng sâu, vùng xa. Việc này ảnh hưởng đến khả năng xử lý các tình huống phức tạp trong thực thi công vụ.

  3. Chính sách tiền lương ảnh hưởng thế nào đến năng lực thực thi công vụ?
    Chế độ tiền lương và đãi ngộ hợp lý tạo động lực làm việc, nâng cao trách nhiệm và sáng tạo. Ngược lại, chính sách không phù hợp có thể gây chán nản, giảm hiệu quả công việc.

  4. Làm thế nào để nâng cao kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin cho Chủ tịch UBND cấp xã?
    Cần tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu, kết hợp thực hành và hỗ trợ kỹ thuật thường xuyên, đặc biệt chú trọng cho cán bộ ở vùng khó khăn.

  5. Vai trò của cấp ủy Đảng trong nâng cao năng lực thực thi công vụ là gì?
    Cấp ủy Đảng có vai trò lãnh đạo, chỉ đạo công tác cán bộ, quy hoạch, đào tạo và đánh giá năng lực, tạo môi trường thuận lợi để Chủ tịch UBND cấp xã phát huy năng lực.

Kết luận

  • Năng lực thực thi công vụ của Chủ tịch UBND cấp xã huyện Hướng Hóa được đánh giá ở mức khá, nhưng còn nhiều hạn chế về trình độ quản lý, kỹ năng và điều kiện làm việc.
  • Các yếu tố chủ quan như động cơ cá nhân, kinh nghiệm thực tiễn và thái độ công vụ cùng các yếu tố khách quan như điều kiện địa bàn, chính sách đãi ngộ ảnh hưởng lớn đến năng lực thực thi công vụ.
  • Nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực thực thi công vụ, bao gồm đào tạo, đổi mới đánh giá, cải cách chính sách và tăng cường lãnh đạo của cấp ủy Đảng.
  • Kết quả nghiên cứu có thể làm cơ sở tham khảo cho các địa phương miền núi, dân tộc thiểu số trong việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước cấp xã.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm và tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi để hoàn thiện mô hình nâng cao năng lực thực thi công vụ.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao năng lực thực thi công vụ của Chủ tịch UBND cấp xã, góp phần xây dựng chính quyền cơ sở vững mạnh và phát triển bền vững địa phương!