Nghiên cứu về người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc theo quy định của BLDS 2015 và thực tiễn tại các cấp tòa án tỉnh Vĩnh Phúc

Luận văn tập trung phân tích khái niệm người thừa kế theo quy định của pháp luật dân sự Việt Nam. Người thừa kế được định nghĩa là người được hưởng di sản của người đã chết, bao gồm cả thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật. Thừa kế theo di chúc là việc chuyển giao tài sản dựa trên ý chí của người lập di chúc, thể hiện qua nội dung di chúc. Ngược lại, thừa kế theo pháp luật được thực hiện theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự do pháp luật quy định khi không có di chúc hoặc di chúc không hợp lệ. Luận văn nhấn mạnh di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân (người có tài sản) trong việc định đoạt tài sản của mình cho những chủ thể khác sau khi cá nhân đó qua đời. Đặc điểm của di chúc là chỉ có cá nhân mới có quyền lập di chúc, định đoạt tài sản của mình. Cơ quan, tổ chức không có quyền này. Luận văn cũng đề cập đến sự khác biệt giữa thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật, làm rõ vai trò của di chúc trong việc bảo vệ quyền lợi của người thừa kế.

Chương này đi sâu vào phân tích các quy định của Bộ luật Dân sự 2015 về người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc. Những người này được hưởng một phần di sản tối thiểu (2/3 suất thừa kế theo pháp luật), ngay cả khi di chúc có quy định khác. Luận văn chỉ ra các điều kiện để được hưởng di sản theo quy định này, bao gồm: thuộc diện thừa kế hàng thứ nhất (cha mẹ, vợ/chồng, con), không bị truất quyền thừa kế, và người lập di chúc không cho hưởng di sản hoặc cho hưởng ít hơn 2/3 suất thừa kế theo pháp luật. Việc xác định 2/3 suất thừa kế được tính toán dựa trên tổng giá trị di sản chia đều cho số người thừa kế theo pháp luật. Luận văn cũng phân tích các trường hợp người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc được hưởng toàn bộ phần di sản tối thiểu này. Ví dụ, người để lại di sản định đoạt hết phần di sản cho những người thừa kế khác hoặc truất quyền hưởng di sản của người thừa kế không phụ thuộc di chúc.

Chương này phân tích thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc tại các cấp tòa án trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc. Luận văn phân tích các vụ án cụ thể, chỉ ra những vướng mắc, khó khăn trong quá trình áp dụng pháp luật. Từ đó, luận văn đưa ra một số kiến nghị hoàn thiện pháp luật về thừa kế, bao gồm: làm rõ khái niệm "thừa kế không phụ thuộc di chúc", quy định cụ thể về cách thức xác định phần di sản thừa kế tính theo suất thừa kế, bổ sung quy định về việc áp dụng trong trường hợp di chúc chung của vợ chồng. Một số kiến nghị khác liên quan đến vấn đề người không được quyền hưởng di sản, truất quyền hưởng di sản, quan hệ thừa kế giữa con riêng với cha/mẹ dượng/kế, và quyền hưởng thừa kế của con sinh ra trước khi người để lại di sản chết. Mục tiêu của các kiến nghị này là đảm bảo quyền lợi của người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc, đồng thời góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật về thừa kế.

Luận văn tổng kết lại những nội dung đã phân tích, khẳng định tầm quan trọng của việc bảo vệ quyền lợi của người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc. Việc nghiên cứu này góp phần làm rõ các quy định của pháp luật, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về thừa kế, đảm bảo tính công bằng và phù hợp với thực tiễn. Luận văn cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc tiếp tục nghiên cứu, bổ sung và hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến thừa kế, nhằm đáp ứng yêu cầu của xã hội trong bối cảnh kinh tế - xã hội đang không ngừng phát triển.