Tổng quan nghiên cứu
Tài sản công là nguồn lực nội sinh quan trọng của quốc gia, đóng vai trò thiết yếu trong phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh, quốc phòng. Theo Hiến pháp năm 2013, tài sản công thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Tại Việt Nam, công tác quản lý tài sản công trong các cơ quan hành chính sự nghiệp còn nhiều thách thức, đặc biệt tại các địa phương như huyện Phúc Thọ, nơi có vị trí địa lý thuận lợi và nền kinh tế đang phát triển ổn định với tổng giá trị sản xuất năm 2022 đạt khoảng 15.040 tỷ đồng, tăng 9,5% so với năm trước.
Luận văn tập trung nghiên cứu hoàn thiện công tác quản lý tài sản công tại các cơ quan thuộc UBND huyện Phúc Thọ trong giai đoạn 2020-2022. Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở pháp lý, đánh giá thực trạng quản lý tài sản công, xác định các hạn chế và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các cơ quan hành chính thuộc UBND huyện Phúc Thọ, với dữ liệu thu thập từ báo cáo thực tế và các văn bản pháp luật liên quan.
Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản công, góp phần tiết kiệm ngân sách nhà nước và thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương. Các chỉ số như tỷ lệ hoàn thành kế hoạch đầu tư mua sắm, hệ số sử dụng tài sản công và tỷ lệ tiết kiệm ngân sách được sử dụng làm thước đo hiệu quả quản lý tài sản công tại huyện.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý tài sản công và quản lý hành chính nhà nước. Hai mô hình chính được áp dụng gồm:
Lý thuyết quản lý tài sản công: Tài sản công được định nghĩa là tài sản thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu, bao gồm tài sản phục vụ hoạt động quản lý, cung cấp dịch vụ công, bảo đảm quốc phòng, an ninh. Quản lý tài sản công là quá trình tác động có tổ chức và pháp quyền nhằm đảm bảo tài sản được đầu tư, sử dụng và xử lý hiệu quả, tiết kiệm.
Mô hình quản lý hành chính nhà nước: Cơ quan hành chính nhà nước là bộ phận của bộ máy nhà nước có chức năng quản lý hành chính, thực hiện quyền lực nhà nước trong phạm vi thẩm quyền. Quản lý tài sản công trong cơ quan hành chính đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lý và các bộ phận chuyên môn.
Các khái niệm chính bao gồm: tài sản công, quản lý tài sản công, phân cấp quản lý tài sản công, tiêu chuẩn và định mức sử dụng tài sản, các nguyên tắc quản lý tài sản công như công khai, minh bạch, tiết kiệm và hiệu quả.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập số liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo, tài liệu của UBND huyện Phúc Thọ, các văn bản pháp luật liên quan đến quản lý tài sản công, cùng các nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát, phỏng vấn cán bộ quản lý tài sản công tại các cơ quan thuộc UBND huyện.
Phân tích dữ liệu sử dụng các phương pháp thống kê mô tả, phân tích kinh tế và so sánh các chỉ tiêu định lượng như tỷ lệ hoàn thành kế hoạch đầu tư mua sắm, hệ số sử dụng tài sản công, tỷ lệ tiết kiệm ngân sách trong mua sắm tài sản. Các bảng biểu và hình vẽ được sử dụng để minh họa và đánh giá thực trạng quản lý tài sản công.
Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các cơ quan hành chính thuộc UBND huyện Phúc Thọ với số liệu thu thập trong giai đoạn 2020-2022. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp toàn bộ đơn vị nghiên cứu nhằm đảm bảo tính đại diện và toàn diện của dữ liệu.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Tỷ lệ hoàn thành kế hoạch đầu tư mua sắm tài sản công đạt khoảng 95% trong giai đoạn 2020-2022, cho thấy công tác lập kế hoạch và thực hiện mua sắm tài sản công tại các cơ quan thuộc UBND huyện Phúc Thọ cơ bản được thực hiện nghiêm túc và hiệu quả.
Hệ số sử dụng tài sản công trung bình đạt 0,85, phản ánh mức độ khai thác và sử dụng tài sản công tương đối cao, tuy nhiên vẫn còn một số tài sản chưa được sử dụng tối ưu hoặc bị lãng phí.
Ngân sách tiết kiệm trong mua sắm tài sản công đạt khoảng 7% so với dự toán, cho thấy hiệu quả trong việc tiết kiệm chi phí mua sắm, góp phần giảm áp lực ngân sách nhà nước.
Tỷ lệ tài sản công được thanh lý và điều chuyển chiếm khoảng 12% tổng số tài sản không sử dụng, cho thấy công tác xử lý tài sản không còn giá trị sử dụng được thực hiện nhưng vẫn còn tiềm năng cải thiện để tăng hiệu quả sử dụng tài sản.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân của những kết quả trên xuất phát từ việc UBND huyện Phúc Thọ đã xây dựng hệ thống phân cấp quản lý tài sản công rõ ràng, đồng thời áp dụng các quy định pháp luật về quản lý tài sản công một cách nghiêm túc. Việc lập kế hoạch mua sắm dựa trên tiêu chuẩn, định mức và nhu cầu thực tế giúp hạn chế việc mua sắm vượt mức, tiết kiệm ngân sách.
So sánh với một số nghiên cứu trong nước và quốc tế, tỷ lệ hoàn thành kế hoạch và hệ số sử dụng tài sản công tại huyện Phúc Thọ tương đối cao, tuy nhiên vẫn thấp hơn một số địa phương phát triển hơn. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài sản còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả kiểm soát và khai thác tài sản.
Biểu đồ thể hiện tỷ lệ hoàn thành kế hoạch đầu tư mua sắm theo năm và bảng thống kê hệ số sử dụng tài sản công theo loại tài sản sẽ minh họa rõ nét hơn về hiệu quả quản lý tài sản công tại huyện. Các hạn chế như thiếu đồng bộ trong quản lý, chưa hoàn thiện phần mềm quản lý tài sản và năng lực cán bộ quản lý còn hạn chế là những điểm cần khắc phục.
Đề xuất và khuyến nghị
Hoàn thiện hệ thống phần mềm quản lý tài sản công: Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin để xây dựng phần mềm quản lý tài sản đồng bộ, cập nhật dữ liệu kịp thời, giúp nâng cao hiệu quả kiểm soát và khai thác tài sản. Thời gian thực hiện trong 1-2 năm, do UBND huyện phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông chủ trì.
Nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, thanh tra quản lý tài sản công: Tăng cường các hoạt động kiểm tra định kỳ và đột xuất nhằm phát hiện kịp thời các sai phạm, lãng phí trong quản lý và sử dụng tài sản công. Thời gian triển khai liên tục hàng năm, do Thanh tra huyện và Phòng Tài chính - Kế hoạch thực hiện.
Kiện toàn bộ máy quản lý tài sản công và đào tạo nâng cao năng lực cán bộ: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý tài sản công, kỹ năng sử dụng phần mềm quản lý và nâng cao nhận thức về trách nhiệm quản lý tài sản. Thời gian thực hiện trong 6-12 tháng, do UBND huyện phối hợp với các cơ sở đào tạo chuyên ngành.
Xây dựng và hoàn thiện các quy chế, tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản công: Rà soát, cập nhật các tiêu chuẩn, định mức phù hợp với đặc thù hoạt động của các cơ quan hành chính trên địa bàn huyện, đảm bảo sử dụng tài sản đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả. Thời gian thực hiện trong 1 năm, do Phòng Tài chính - Kế hoạch chủ trì.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Cán bộ quản lý tài sản công tại các cơ quan hành chính địa phương: Giúp nâng cao hiểu biết về cơ chế, chính sách và thực tiễn quản lý tài sản công, từ đó áp dụng hiệu quả trong công tác quản lý tại đơn vị.
Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng, hoàn thiện chính sách quản lý tài sản công phù hợp với điều kiện địa phương và xu hướng phát triển chung.
Giảng viên và sinh viên ngành Quản lý kinh tế, Quản lý công: Là tài liệu tham khảo quý giá trong giảng dạy và nghiên cứu về quản lý tài sản công, giúp hiểu rõ các khía cạnh lý luận và thực tiễn.
Các tổ chức nghiên cứu và tư vấn phát triển: Hỗ trợ trong việc đánh giá, đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công tại các địa phương, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
Câu hỏi thường gặp
Tài sản công là gì và tại sao cần quản lý hiệu quả?
Tài sản công là tài sản thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu, bao gồm tài sản phục vụ hoạt động quản lý, cung cấp dịch vụ công và bảo đảm quốc phòng, an ninh. Quản lý hiệu quả giúp tiết kiệm ngân sách, nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.Phân cấp quản lý tài sản công tại huyện Phúc Thọ được thực hiện như thế nào?
Phân cấp quản lý được thực hiện rõ ràng theo quy định pháp luật, trong đó Chủ tịch UBND huyện quyết định các vấn đề lớn như mua sắm, thanh lý tài sản có giá trị lớn, còn các đơn vị trực thuộc được giao quyền quản lý và sử dụng tài sản theo thẩm quyền.Các tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý tài sản công gồm những gì?
Bao gồm tỷ lệ hoàn thành kế hoạch đầu tư mua sắm, hệ số sử dụng tài sản công, tỷ lệ tiết kiệm ngân sách trong mua sắm, tỷ lệ tài sản thanh lý và điều chuyển. Các chỉ tiêu này giúp đánh giá toàn diện hiệu quả quản lý tài sản.Những khó khăn chính trong quản lý tài sản công tại các cơ quan huyện Phúc Thọ là gì?
Bao gồm hạn chế trong ứng dụng công nghệ thông tin, năng lực cán bộ quản lý chưa đồng đều, quy trình quản lý còn phức tạp và chưa đồng bộ, cũng như việc kiểm tra, giám sát chưa thường xuyên và hiệu quả.Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công tại địa phương?
Cần hoàn thiện hệ thống pháp lý, ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường kiểm tra, thanh tra và xây dựng các tiêu chuẩn, định mức phù hợp với thực tế địa phương nhằm sử dụng tài sản tiết kiệm và hiệu quả.
Kết luận
- Hệ thống hóa cơ sở pháp lý và tiêu chí đánh giá công tác quản lý tài sản công tại các cơ quan thuộc UBND huyện Phúc Thọ đã được xây dựng rõ ràng và phù hợp với quy định hiện hành.
- Thực trạng quản lý tài sản công giai đoạn 2020-2022 cho thấy tỷ lệ hoàn thành kế hoạch đầu tư đạt khoảng 95%, hệ số sử dụng tài sản công đạt 0,85 và tiết kiệm ngân sách khoảng 7%.
- Các hạn chế như ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế, năng lực cán bộ chưa đồng đều và quy trình quản lý chưa đồng bộ cần được khắc phục.
- Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm hoàn thiện phần mềm quản lý, nâng cao kiểm tra, kiện toàn bộ máy quản lý và xây dựng tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản công.
- Tiếp tục triển khai nghiên cứu và áp dụng các giải pháp trong 1-2 năm tới nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại huyện Phúc Thọ.
Quý độc giả và các cơ quan quản lý được khuyến khích áp dụng các kết quả nghiên cứu và đề xuất trong luận văn nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý tài sản công tại địa phương.