I. Luận án tiến sĩ luật học và quyền bào chữa
Luận án tiến sĩ luật học của Hoàng Thị Sơn tập trung nghiên cứu quyền bào chữa của bị can, bị cáo trong tố tụng hình sự. Đây là một công trình khoa học đầu tiên tại Việt Nam phân tích toàn diện và hệ thống về vấn đề này. Quyền bào chữa được xem là một trong những quyền pháp lý cơ bản của công dân, đặc biệt trong quá trình tố tụng hình sự. Luận án không chỉ đề cập đến các quy định pháp luật mà còn phân tích thực tiễn áp dụng, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện quyền bào chữa.
1.1. Khái niệm quyền bào chữa
Quyền bào chữa được định nghĩa là quyền của bị can, bị cáo trong việc tự bảo vệ mình hoặc nhờ người khác bảo vệ trước các cáo buộc hình sự. Luận án phân tích các quan điểm khác nhau về quyền bào chữa, từ đó xác định rõ nội hàm của khái niệm này. Theo đó, quyền bào chữa không chỉ giới hạn ở việc bác bỏ cáo buộc mà còn bao gồm việc bảo vệ các quyền lợi pháp lý khác của bị can, bị cáo.
1.2. Ý nghĩa của quyền bào chữa
Việc thực hiện quyền bào chữa có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ quyền con người và quyền công dân. Nó giúp đảm bảo tính công bằng, khách quan trong quá trình tố tụng hình sự, đồng thời hạn chế tình trạng oan sai. Luận án nhấn mạnh rằng, quyền bào chữa là một nguyên tắc hiến định, được ghi nhận trong Hiến pháp và Bộ luật tố tụng hình sự.
II. Các hình thức và yếu tố bảo đảm quyền bào chữa
Luận án phân tích các hình thức thực hiện quyền bào chữa của bị can, bị cáo, bao gồm tự bào chữa và nhờ người khác bào chữa. Đồng thời, tác giả cũng đề cập đến các yếu tố bảo đảm để quyền bào chữa được thực hiện hiệu quả, như vai trò của luật sư, sự hỗ trợ từ các cơ quan tư pháp, và các quy định pháp luật liên quan.
2.1. Hình thức tự bào chữa
Bị can, bị cáo có quyền tự bào chữa bằng cách đưa ra các chứng cứ, lập luận để bác bỏ cáo buộc. Luận án chỉ ra rằng, hình thức này thường bị hạn chế do thiếu kiến thức pháp lý và kỹ năng tranh tụng của bị can, bị cáo.
2.2. Hình thức nhờ người khác bào chữa
Bị can, bị cáo có quyền nhờ luật sư hoặc người đại diện hợp pháp bào chữa. Luận án nhấn mạnh vai trò quan trọng của luật sư trong việc bảo vệ quyền lợi pháp lý của bị can, bị cáo, đồng thời chỉ ra những hạn chế trong việc tiếp cận dịch vụ pháp lý.
III. Thực tiễn và giải pháp nâng cao quyền bào chữa
Luận án đánh giá thực tiễn thực hiện quyền bào chữa tại Việt Nam, chỉ ra những hạn chế và vướng mắc trong quá trình áp dụng. Tác giả đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện quyền bào chữa, bao gồm hoàn thiện pháp luật, nâng cao năng lực của luật sư, và tăng cường sự hỗ trợ từ các cơ quan tư pháp.
3.1. Thực tiễn thực hiện quyền bào chữa
Luận án chỉ ra rằng, mặc dù pháp luật đã quy định khá đầy đủ về quyền bào chữa, nhưng việc thực hiện trên thực tế vẫn còn nhiều hạn chế. Các cơ quan tiến hành tố tụng chưa tạo điều kiện đầy đủ để bị can, bị cáo thực hiện quyền này, dẫn đến tình trạng oan sai vẫn còn xảy ra.
3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả
Tác giả đề xuất các giải pháp như hoàn thiện các quy định pháp luật về quyền bào chữa, tăng cường đào tạo nâng cao năng lực cho luật sư, và nâng cao nhận thức của các cơ quan tư pháp về tầm quan trọng của quyền bào chữa. Những giải pháp này nhằm đảm bảo quyền bào chữa được thực hiện một cách hiệu quả, góp phần xây dựng một hệ thống tư pháp công bằng và minh bạch.
