Luận án tiến sĩ luật học về pháp luật kiểm soát tập trung kinh tế ở Việt Nam

• Tác giả: Hà Ngọc Anh
• Người hướng dẫn: Phạm Trí Hùng
• Trường học: Trường Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Luật Kinh tế
• Đề tài: Pháp luật kiểm soát tập trung kinh tế ở Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ luật học
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. PHẦN MỞ ĐẦU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
• 1.2.1. Mục đích nghiên cứu
• 1.2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.3.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.3.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án
• 1.5. Những điểm mới của luận án
• 2. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN
• 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
• 1.1.1. Tình hình nghiên cứu ở trong nước
• 1.1.2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài
• 1.1.3. Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu
• 1.2. Cơ sở lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và phương pháp tiếp cận
• 1.2.1. Phương pháp nghiên cứu
• 1.2.2. Phương pháp tiếp cận
• 1.2.3. Kết cấu của luận án
• 1.3. Kết luận Chương 1
• 3. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TẬP TRUNG KINH TẾ VÀ PHÁP LUẬT KIỂM SOÁT TẬP TRUNG KINH TẾ
• 2.1. Khái quát về tập trung kinh tế
• 2.1.1. Khái niệm, đặc điểm của tập trung kinh tế
• 2.1.2. Phân loại tập trung kinh tế
• 2.2. Cơ sở lý luận của pháp luật kiểm soát tập trung kinh tế
• 2.2.1. Bản chất kinh tế - pháp lý của hoạt động tập trung kinh tế của doanh nghiệp
• 2.2.2. Vai trò bảo vệ cạnh tranh, kiểm soát tập trung kinh tế của Nhà nước
• 2.2.3. Chính sách cạnh tranh và mục tiêu của kiểm soát tập trung kinh tế
• 2.2.4. Tác động của tập trung kinh tế đến cạnh tranh
• 2.3. Tổng quan về pháp luật kiểm soát tập trung kinh tế
• 2.3.1. Khái niệm, đặc điểm của pháp luật kiểm soát tập trung kinh tế
• 2.3.2. Nội dung pháp luật kiểm soát tập trung kinh tế
• 2.4. Kết luận Chương 2
• 4. CHƯƠNG 3: QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ HÌNH THỨC TẬP TRUNG KINH TẾ, PHẠM VI VÀ NGƯỠNG KIỂM SOÁT TẬP TRUNG KINH TẾ Ở VIỆT NAM
• 3.1. Hình thức tập trung kinh tế
• 3.1.1. Quy định về hình thức tập trung kinh tế trong Luật Cạnh tranh năm 2004
• 3.1.2. Những bất cập của quy định về hình thức tập trung kinh tế trong Luật Cạnh tranh năm 2004
• 3.2. Phạm vi kiểm soát tập trung kinh tế
• 3.2.1. Quy định pháp luật về phạm vi kiểm soát tập trung kinh tế
• 3.2.2. Những bất cập trong quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành về phạm vi kiểm soát tập trung kinh tế
• 3.3. Ngưỡng kiểm soát tập trung kinh tế ở Việt Nam
• 3.3.1. Tiêu chí xác định hành vi tập trung kinh tế không phải thông báo
• 3.3.2. Ngưỡng thông báo tập trung kinh tế
• 3.3.3. Kinh nghiệm của một số quốc gia tiêu biểu trong việc xác định “ngưỡng thông báo” tập trung kinh tế
• 3.4. Đề xuất hoàn thiện pháp luật về hình thức, phạm vi và ngưỡng kiểm soát tập trung kinh tế
• 3.4.1. Về hình thức tập trung kinh tế
• 3.4.2. Về phạm vi kiểm soát tập trung kinh tế
• 3.4.3. Về ngưỡng kiểm soát tập trung kinh tế
• 3.5. Kết luận Chương 3
• 5. CHƯƠNG 4: CƠ QUAN THỰC HIỆN KIỂM SOÁT TẬP TRUNG KINH TẾ VÀ THỦ TỤC KIỂM SOÁT TẬP TRUNG KINH TẾ
• 4.1. Cơ quan thực hiện kiểm soát tập trung kinh tế
• 4.1.1. Quy định pháp luật về cơ quan thực hiện kiểm soát tập trung kinh tế
• 4.1.2. Những bất cập về cơ quan thực hiện kiểm soát tập trung kinh tế
• 4.2. Thủ tục thông báo tập trung kinh tế
• 4.2.1. Quy định pháp luật về thủ tục thông báo tập trung kinh tế
• 4.2.2. Xử lý hồ sơ thông báo tập trung kinh tế
• 4.3. Đánh giá tác động về kinh tế trong thẩm định Hồ sơ thông báo tập trung kinh tế
• 4.3.1. Mục tiêu đánh giá tác động về kinh tế
• 4.3.2. Kinh nghiệm của một số quốc gia về tiêu chí đánh giá tác động của vụ tập trung kinh tế
• 4.3.3. Các bước đánh giá tác động về kinh tế
• 4.4. Đề xuất hoàn thiện pháp luật về cơ chế thực hiện kiểm soát tập trung kinh tế
• 4.4.1. Đối với cơ quan kiểm soát tập trung kinh tế
• 4.4.2. Đối với thủ tục thông báo tập trung kinh tế
• 4.4.3. Đối với thẩm định tác động trong hồ sơ tập trung kinh tế
• 4.5. Kết luận Chương 4
• KẾT LUẬN

I. Giới thiệu và tính cấp thiết của đề tài

Luận án tiến sĩ luật học này tập trung vào pháp luật kiểm soát tập trung kinh tế tại Việt Nam, một chủ đề quan trọng trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Pháp luật cạnh tranh đã trở thành nền tảng của thể chế pháp lý trong nền kinh tế thị trường hiện đại. Tuy nhiên, sau hơn 12 năm thi hành Luật Cạnh tranh 2004, hệ thống pháp luật kiểm soát tập trung kinh tế vẫn còn nhiều hạn chế. Số lượng vụ việc được xử lý ít, chủ yếu dừng lại ở việc tham vấn và xem xét hồ sơ. Điều này mâu thuẫn với thực tiễn tập trung kinh tế đang diễn ra phổ biến và phức tạp. Việc nghiên cứu và hoàn thiện pháp luật kiểm soát tập trung kinh tế là cấp bách để đảm bảo môi trường cạnh tranh lành mạnh và bảo vệ an ninh kinh tế.

1.1. Bối cảnh kinh tế và pháp lý

Việt Nam đang xây dựng nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Pháp luật cạnh tranh đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết nền kinh tế. Tuy nhiên, Luật Cạnh tranh 2004 chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Các doanh nghiệp trong và ngoài nước coi tập trung kinh tế là cách thức đầu tư hiệu quả, nhưng việc kiểm soát còn nhiều bất cập. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nghiên cứu và hoàn thiện pháp luật kiểm soát tập trung kinh tế.

1.2. Hội nhập quốc tế và thách thức

Việc thành lập Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) năm 2015 đã tạo ra thách thức lớn cho pháp luật cạnh tranh Việt Nam. Pháp luật kiểm soát tập trung kinh tế cần hài hòa với các quốc gia khác trong khu vực. Điều này đòi hỏi Việt Nam phải hoàn thiện cách xác định thị phần và sử dụng thị phần trong kiểm soát tập trung kinh tế. Nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế là cần thiết để đảm bảo hiệu quả kiểm soát trong bối cảnh hội nhập.

II. Cơ sở lý luận về tập trung kinh tế và pháp luật kiểm soát

Chương này phân tích khái niệm, đặc điểm, và phân loại tập trung kinh tế. Tập trung kinh tế là hoạt động quan trọng trong nền kinh tế thị trường, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ hình thành độc quyền. Pháp luật kiểm soát tập trung kinh tế có vai trò bảo vệ cạnh tranh và đảm bảo môi trường kinh doanh lành mạnh. Nghiên cứu này cũng làm rõ bản chất kinh tế - pháp lý của hoạt động tập trung kinh tế và vai trò của Nhà nước trong việc kiểm soát.

2.1. Khái niệm và đặc điểm

Tập trung kinh tế được định nghĩa là việc các doanh nghiệp hợp nhất, sáp nhập, hoặc mua lại để tăng quy mô và sức mạnh thị trường. Hoạt động này có thể mang lại lợi ích kinh tế, nhưng cũng có nguy cơ gây hạn chế cạnh tranh. Pháp luật kiểm soát tập trung kinh tế cần đảm bảo cân bằng giữa lợi ích kinh tế và bảo vệ cạnh tranh.

2.2. Vai trò của pháp luật

Pháp luật kiểm soát tập trung kinh tế là công cụ quan trọng để Nhà nước điều tiết nền kinh tế. Nó giúp ngăn chặn các hành vi độc quyền và bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Tuy nhiên, việc áp dụng pháp luật kiểm soát tập trung kinh tế còn nhiều vướng mắc, đặc biệt là trong việc xác định ngưỡng kiểm soát và phạm vi áp dụng.

III. Quy định pháp luật về kiểm soát tập trung kinh tế tại Việt Nam

Chương này tập trung phân tích các quy định pháp lý về hình thức, phạm vi, và ngưỡng kiểm soát tập trung kinh tế trong Luật Cạnh tranh 2004. Nghiên cứu chỉ ra những bất cập trong quy định hiện hành, đặc biệt là việc thiếu tiêu chí đánh giá tính hạn chế cạnh tranh của các hành vi tập trung kinh tế. Đề xuất hoàn thiện pháp luật kiểm soát tập trung kinh tế được đưa ra để đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

3.1. Hình thức tập trung kinh tế

Luật Cạnh tranh 2004 quy định các hình thức tập trung kinh tế như sáp nhập, mua lại, và hợp nhất. Tuy nhiên, quy định này còn nhiều bất cập, đặc biệt là trong việc xác định ngưỡng kiểm soát và phạm vi áp dụng. Cần hoàn thiện quy định để đảm bảo hiệu quả kiểm soát.

3.2. Ngưỡng kiểm soát

Việc xác định ngưỡng kiểm soát tập trung kinh tế là vấn đề quan trọng. Luật Cạnh tranh 2004 dựa chủ yếu vào tiêu chí thị phần, nhưng điều này chưa đủ để đánh giá tác động của các hành vi tập trung kinh tế. Cần bổ sung các tiêu chí khác như quy mô giao dịch và tác động đến thị trường.

IV. Cơ quan và thủ tục kiểm soát tập trung kinh tế

Chương này phân tích vai trò của cơ quan kiểm soát tập trung kinh tế và thủ tục thông báo. Cục Quản lý cạnh tranh và Hội đồng cạnh tranh là hai cơ quan chính thực hiện chức năng này. Tuy nhiên, quy trình thực hiện còn nhiều bất cập, đặc biệt là trong việc xử lý hồ sơ và đánh giá tác động kinh tế. Đề xuất hoàn thiện cơ chế thực hiện được đưa ra để nâng cao hiệu quả kiểm soát.

4.1. Cơ quan kiểm soát

Cục Quản lý cạnh tranh và Hội đồng cạnh tranh đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát tập trung kinh tế. Tuy nhiên, quy định về chức năng và nhiệm vụ của các cơ quan này còn nhiều bất cập. Cần hoàn thiện quy định để đảm bảo hiệu quả kiểm soát.

4.2. Thủ tục thông báo

Thủ tục thông báo tập trung kinh tế là bước quan trọng trong quy trình kiểm soát. Tuy nhiên, quy trình này còn nhiều vướng mắc, đặc biệt là trong việc xử lý hồ sơ và đánh giá tác động kinh tế. Cần hoàn thiện quy trình để đảm bảo hiệu quả kiểm soát.