I. Khái niệm đặc điểm nhiệm vụ quyền hạn của Viện Kiểm sát khi thực hành quyền công tố trong giải quyết nguồn tin về tội phạm
Viện Kiểm sát là cơ quan thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp. Giải quyết nguồn tin về tội phạm là giai đoạn đầu tiên trong quá trình tố tụng hình sự, giúp xác định có dấu hiệu tội phạm hay không. Nhiệm vụ của Viện Kiểm sát bao gồm tiếp nhận, xử lý thông tin về tội phạm, yêu cầu khởi tố hoặc không khởi tố vụ án. Quyền hạn của Viện Kiểm sát được quy định cụ thể trong Bộ luật Tố tụng Hình sự (BLTTHS) năm 2015, bao gồm việc yêu cầu cơ quan điều tra tiến hành các biện pháp cần thiết.
1.1. Khái niệm nguồn tin về tội phạm
Nguồn tin về tội phạm bao gồm tổ giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, lời khai của người phạm tội tự thú, và thông tin do cơ quan có thẩm quyền phát hiện. Theo BLTTHS năm 2015, việc xác định dấu hiệu tội phạm dựa trên các căn cứ cụ thể. Tổ giác về tội phạm là việc cá nhân phát hiện và báo cáo hành vi có dấu hiệu tội phạm. Tin báo về tội phạm có thể từ cơ quan, tổ chức hoặc thông tin đại chúng. Kiến nghị khởi tố là yêu cầu bằng văn bản từ cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
1.2. Đặc điểm nhiệm vụ và quyền hạn của Viện Kiểm sát
Nhiệm vụ của Viện Kiểm sát trong giải quyết nguồn tin về tội phạm bao gồm tiếp nhận, xử lý thông tin, yêu cầu khởi tố hoặc không khởi tố vụ án. Quyền hạn của Viện Kiểm sát được quy định tại BLTTHS năm 2015, bao gồm việc yêu cầu cơ quan điều tra tiến hành các biện pháp cần thiết. Viện Kiểm sát cũng có quyền hủy bỏ các quyết định tố tụng không có căn cứ hoặc trái pháp luật.
II. Quy định của pháp luật tố tụng hình sự về nhiệm vụ quyền hạn của Viện Kiểm sát khi thực hành quyền công tố trong giải quyết nguồn tin về tội phạm
BLTTHS năm 2015 quy định cụ thể về nhiệm vụ và quyền hạn của Viện Kiểm sát trong việc giải quyết nguồn tin về tội phạm. Viện Kiểm sát có quyền yêu cầu cơ quan điều tra tiến hành các biện pháp cần thiết, phê chuẩn hoặc không phê chuẩn việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn, cưỡng chế. Viện Kiểm sát cũng có quyền quyết định gia hạn thời hạn giải quyết tổ giác, tin báo về tội phạm, và yêu cầu khởi tố vụ án hình sự.
2.1. Phê chuẩn không phê chuẩn việc áp dụng biện pháp ngăn chặn cưỡng chế
Viện Kiểm sát có quyền phê chuẩn hoặc không phê chuẩn việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn, cưỡng chế trong quá trình giải quyết nguồn tin về tội phạm. Điều này nhằm đảm bảo tính hợp pháp và hiệu quả của các biện pháp này, tránh việc lạm dụng quyền hạn.
2.2. Yêu cầu kiểm tra xác minh và khởi tố vụ án hình sự
Viện Kiểm sát có quyền yêu cầu cơ quan điều tra tiến hành kiểm tra, xác minh thông tin về tội phạm. Nếu có đủ căn cứ, Viện Kiểm sát có thể quyết định khởi tố vụ án hình sự. Quyết định này phải dựa trên các chứng cứ và tài liệu thu thập được trong quá trình điều tra.
III. Thực tiễn và một số giải pháp bảo đảm thực hiện nhiệm vụ quyền hạn của Viện Kiểm sát khi thực hành quyền công tố trong giải quyết nguồn tin về tội phạm tại Viện Kiểm sát nhân dân huyện Lương Tài tỉnh Bắc Ninh
Thực tiễn tại Viện Kiểm sát nhân dân huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh cho thấy, việc thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn của Viện Kiểm sát trong giải quyết nguồn tin về tội phạm đã đạt được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số hạn chế như thiếu nhân lực, trang thiết bị, và sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các cơ quan có thẩm quyền.
3.1. Thực tiễn thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn của Viện Kiểm sát
Trong giai đoạn 2018-2022, Viện Kiểm sát nhân dân huyện Lương Tài đã tiếp nhận và giải quyết nhiều nguồn tin về tội phạm. Tuy nhiên, việc xử lý các nguồn tin này còn gặp nhiều khó khăn do thiếu nhân lực và trang thiết bị. Sự phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền cũng chưa thực sự hiệu quả.
3.2. Giải pháp bảo đảm thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn của Viện Kiểm sát
Để nâng cao hiệu quả hoạt động, cần tăng cường nhân lực và trang thiết bị cho Viện Kiểm sát. Đồng thời, cần cải thiện sự phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền trong việc giải quyết nguồn tin về tội phạm. Ngoài ra, cần hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến nhiệm vụ và quyền hạn của Viện Kiểm sát.
