Tổng quan nghiên cứu

Gà Hắc Phong là giống gà bản địa có đặc điểm da, thịt, xương và phủ tạng màu đen, được nuôi phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt ở khu vực miền Nam. Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 01/2020 đến tháng 09/2022 tại Phân viện Chăn nuôi Nam bộ nhằm khảo sát khả năng sản xuất của gà Hắc Phong qua hai thế hệ chọn tạo theo hướng dòng trống và dòng mái. Quy mô khảo sát mỗi thế hệ gồm 1.500 con gà con ở tuổi 1 ngày, trong đó chọn 200 trống và 500 mái lên hậu bị, tiếp tục chọn 50 trống và 450 mái để đánh giá năng suất sinh trưởng và sinh sản trong 72 tuần. Tỷ lệ nuôi sống của gà Hắc Phong đạt trên 95,7%, cho thấy khả năng thích nghi và sức sống tốt. Khối lượng cơ thể gà trống tăng từ 636,4 g lên 694,9 g, gà mái tăng từ 528,4 g lên 589,8 g ở 8 tuần tuổi (P < 0,001). Tỷ lệ đẻ của dòng mái tăng từ 40,64% lên 42,34% (P < 0,001), năng suất trứng tích lũy tăng từ 147,54 lên 152,91 quả/mái trong 72 tuần. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển nguồn gen gà bản địa, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho việc chọn tạo giống gà Hắc Phong chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thị trường và phát triển chăn nuôi bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về di truyền và chọn lọc giống trong chăn nuôi gia cầm. Chọn lọc là quá trình tác động vào quần thể để thay đổi đặc điểm di truyền thông qua việc lựa chọn cá thể có tính trạng ưu việt. Giá trị kiểu hình (P) được phân tích thành giá trị kiểu di truyền (G) và sai lệch môi trường (E) theo công thức:
$$P = G + E$$
Trong đó, giá trị di truyền cộng gộp (A) là thành phần quan trọng nhất truyền lại cho thế hệ sau. Hệ số di truyền (h²) biểu thị khả năng di truyền của tính trạng, với giá trị từ 0,4 trở lên cho thấy tính trạng có khả năng di truyền cao và phù hợp để chọn lọc. Phương pháp BLUP (Best Linear Unbiased Prediction) được sử dụng để ước tính giá trị giống của cá thể dựa trên dữ liệu kiểu hình và mối quan hệ họ hàng, giúp lựa chọn giống chính xác và hiệu quả.

Ngoài ra, mô hình tạo dòng được áp dụng nhằm phát triển các dòng gà trống và mái có đặc điểm sinh trưởng và sinh sản ưu việt. Dòng trống được chọn lọc chủ yếu dựa trên khối lượng cơ thể ở 8 tuần tuổi, trong khi dòng mái tập trung vào năng suất trứng đến 38 tuần tuổi. Các khái niệm chính bao gồm: khối lượng cơ thể (KLCT), tỷ lệ nuôi sống (TLNS), năng suất trứng (NST), hệ số chuyển hóa thức ăn (FCR), và các chỉ tiêu chất lượng trứng như chỉ số Haugh, độ dày vỏ và độ chịu lực vỏ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được tiến hành tại trại gà giống Phân viện Chăn nuôi Nam bộ từ tháng 01/2020 đến tháng 09/2022. Đối tượng nghiên cứu là đàn gà Hắc Phong được chọn tạo theo hướng dòng trống và dòng mái ở thế hệ xuất phát (THXP) và thế hệ 1 (TH1). Quy mô khảo sát mỗi dòng gồm 1.500 con gà con 1 ngày tuổi, chọn lọc 200 trống và 500 mái lên hậu bị, tiếp tục chọn 50 trống và 450 mái để đánh giá sinh trưởng và sinh sản.

Chế độ chăm sóc nuôi dưỡng được thực hiện theo quy trình chuẩn với mật độ nuôi 45 con/m² ở giai đoạn 0-4 tuần, giảm dần đến 8 con/m² ở giai đoạn >20 tuần. Thời gian chiếu sáng được điều chỉnh từ 23-24 giờ/ngày ở giai đoạn 0-4 tuần xuống còn 17-27 giờ/ngày ở giai đoạn >20 tuần. Chế độ dinh dưỡng được thiết kế phù hợp với từng giai đoạn tuổi, đảm bảo protein thô từ 15-19,5%, năng lượng ME từ 2700-2900 Kcal/kg, cùng các khoáng chất và axit amin thiết yếu.

Số liệu được thu thập theo cá thể, bao gồm khối lượng cơ thể ở các thời điểm 1 ngày tuổi, 8 tuần và 19 tuần; tỷ lệ nuôi sống hàng tuần; lượng thức ăn tiêu thụ; các chỉ tiêu sinh sản như tuổi đẻ trứng đầu tiên, tỷ lệ đẻ, năng suất trứng tích lũy đến 72 tuần; và các chỉ tiêu chất lượng trứng. Phân tích số liệu sử dụng phần mềm Minitab 19 với phương pháp ANOVA một yếu tố và kiểm định Chi bình phương, mức ý nghĩa thống kê P < 0,05.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ nuôi sống cao: Tỷ lệ nuôi sống của gà Hắc Phong ở dòng trống và dòng mái trong giai đoạn 0-8 tuần đạt trên 95,6%, và trong giai đoạn 9-20 tuần đạt từ 96,97% đến 99,16%. Tỷ lệ này cao hơn hoặc tương đương với nhiều giống gà bản địa khác như gà Nhiều Ngón (96,7%), gà Ninh Hòa lai (96,83%), và gà H’Méng (94,1%).

  2. Khối lượng cơ thể tăng qua hai thế hệ: Ở 8 tuần tuổi, khối lượng cơ thể gà trống tăng từ 636,4 g (THXP) lên 694,9 g (TH1), gà mái tăng từ 528,4 g lên 589,8 g (P < 0,001). Ở 19 tuần tuổi, gà trống tăng từ 1.310 g lên 1.468,9 g, gà mái tăng từ 1.032 g lên 1.212,1 g. Sự tăng trưởng này cho thấy hiệu quả của chọn lọc theo hướng dòng trống và dòng mái.

  3. Năng suất trứng cải thiện ở dòng mái: Tỷ lệ đẻ của dòng mái tăng từ 40,64% lên 42,34% (P < 0,001), năng suất trứng tích lũy trong 72 tuần tăng từ 147,54 lên 152,91 quả/mái. Ngược lại, dòng trống có tỷ lệ đẻ giảm nhẹ từ 40,82% xuống 39,99%, năng suất trứng giảm từ 147,67 xuống 143,98 quả/mái.

  4. Chất lượng trứng ổn định và cao: Các chỉ tiêu chất lượng trứng như tỷ lệ lòng đỏ, chỉ số Haugh, độ dày vỏ và độ chịu lực vỏ đều đạt mức cao và tương đương giữa hai dòng trống và mái, đảm bảo chất lượng trứng phục vụ sản xuất.

Thảo luận kết quả

Tỷ lệ nuôi sống cao phản ánh khả năng thích nghi tốt của gà Hắc Phong với điều kiện nuôi dưỡng tại miền Nam, phù hợp với quy trình chăm sóc và phòng bệnh hiện hành. So với các giống gà bản địa khác, gà Hắc Phong có sức sống vượt trội, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi.

Sự tăng trưởng khối lượng cơ thể qua hai thế hệ cho thấy chọn lọc theo hướng dòng trống tập trung vào khối lượng cơ thể và dòng mái tập trung vào năng suất trứng là chiến lược hiệu quả. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trên gà bản địa khác trong nước và quốc tế, nơi chọn lọc đa tính trạng giúp cải thiện đồng thời sinh trưởng và sinh sản.

Mặc dù dòng trống có sự giảm nhẹ về tỷ lệ đẻ, nhưng dòng mái lại có sự cải thiện rõ rệt, điều này có thể do sự phân hóa mục tiêu chọn lọc giữa hai dòng. Chất lượng trứng ổn định qua các thế hệ khẳng định tính bền vững của chương trình chọn tạo giống.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng khối lượng cơ thể theo tuần tuổi và bảng so sánh tỷ lệ đẻ, năng suất trứng giữa hai thế hệ, giúp minh họa rõ nét hiệu quả chọn lọc.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tiếp tục chọn lọc đa tính trạng: Áp dụng phương pháp BLUP kết hợp đánh giá các chỉ tiêu sinh trưởng và sinh sản để nâng cao hiệu quả chọn lọc, tập trung vào tăng khối lượng cơ thể ở dòng trống và năng suất trứng ở dòng mái trong vòng 3-5 năm tới. Chủ thể thực hiện là các trung tâm nghiên cứu giống và trại giống.

  2. Cải tiến quy trình chăm sóc và dinh dưỡng: Điều chỉnh khẩu phần ăn phù hợp với từng giai đoạn phát triển và giới tính, đặc biệt tăng cường protein và năng lượng ở giai đoạn hậu bị và đẻ trứng nhằm tối ưu hóa sinh trưởng và năng suất trứng trong 1-2 năm. Chủ thể thực hiện là các kỹ thuật viên chăn nuôi và nhà quản lý trại.

  3. Mở rộng quy mô nuôi thử nghiệm: Triển khai nuôi thử nghiệm quy mô lớn tại các địa phương miền Nam để đánh giá khả năng thích nghi và hiệu quả kinh tế của giống gà Hắc Phong chọn tạo, trong vòng 2-3 năm. Chủ thể thực hiện là các hợp tác xã chăn nuôi và doanh nghiệp.

  4. Phát triển thị trường và quảng bá giống: Xây dựng chiến lược marketing nhằm giới thiệu giống gà Hắc Phong chất lượng cao đến người chăn nuôi và người tiêu dùng, tăng cường giá trị thương hiệu trong 1-2 năm. Chủ thể thực hiện là các tổ chức xúc tiến thương mại và các doanh nghiệp chăn nuôi.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà nghiên cứu và giảng viên ngành chăn nuôi: Luận văn cung cấp dữ liệu chi tiết về sinh trưởng, sinh sản và chọn lọc giống gà bản địa, hỗ trợ nghiên cứu phát triển giống và đào tạo chuyên môn.

  2. Chuyên gia phát triển giống và kỹ thuật viên trại giống: Thông tin về phương pháp chọn lọc, quy trình nuôi dưỡng và đánh giá hiệu quả giúp cải tiến công tác nhân giống và quản lý đàn.

  3. Người chăn nuôi và doanh nghiệp sản xuất giống: Cung cấp cơ sở khoa học để lựa chọn giống gà Hắc Phong phù hợp với điều kiện nuôi và thị trường, nâng cao hiệu quả kinh tế.

  4. Cơ quan quản lý và hoạch định chính sách nông nghiệp: Thông tin về bảo tồn và phát triển nguồn gen gà bản địa hỗ trợ xây dựng chính sách phát triển chăn nuôi bền vững và đa dạng sinh học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Gà Hắc Phong có ưu điểm gì nổi bật so với các giống gà bản địa khác?
    Gà Hắc Phong có tỷ lệ nuôi sống cao (>95,7%), khả năng thích nghi tốt, khối lượng cơ thể và năng suất trứng được cải thiện qua chọn lọc, đồng thời chất lượng trứng và thịt đạt tiêu chuẩn cao, phù hợp với nhu cầu thị trường.

  2. Phương pháp chọn lọc nào được áp dụng trong nghiên cứu?
    Phương pháp BLUP được sử dụng để ước tính giá trị giống dựa trên dữ liệu kiểu hình và mối quan hệ họ hàng, giúp lựa chọn cá thể có tính trạng ưu việt một cách chính xác và hiệu quả.

  3. Khả năng sinh trưởng của gà Hắc Phong qua hai thế hệ có sự khác biệt như thế nào?
    Khối lượng cơ thể gà trống tăng từ 636,4 g lên 694,9 g, gà mái tăng từ 528,4 g lên 589,8 g ở 8 tuần tuổi, cho thấy sự cải thiện rõ rệt nhờ chọn lọc theo hướng dòng trống và dòng mái.

  4. Năng suất trứng của gà Hắc Phong có được cải thiện không?
    Dòng mái có tỷ lệ đẻ tăng từ 40,64% lên 42,34%, năng suất trứng tích lũy tăng từ 147,54 lên 152,91 quả/mái trong 72 tuần, trong khi dòng trống có sự giảm nhẹ về năng suất trứng.

  5. Chất lượng trứng của gà Hắc Phong như thế nào?
    Chất lượng trứng ổn định và cao với các chỉ tiêu như tỷ lệ lòng đỏ, chỉ số Haugh, độ dày vỏ và độ chịu lực vỏ đều đạt mức cao, đảm bảo giá trị dinh dưỡng và khả năng bảo quản tốt.

Kết luận

  • Gà Hắc Phong có khả năng thích nghi tốt và tỷ lệ nuôi sống cao trên 95,7% qua hai thế hệ chọn tạo.
  • Khối lượng cơ thể gà trống và mái tăng đáng kể ở 8 và 19 tuần tuổi, thể hiện hiệu quả chọn lọc theo hướng dòng.
  • Năng suất trứng của dòng mái được cải thiện rõ rệt, trong khi dòng trống có sự giảm nhẹ.
  • Chất lượng trứng của hai dòng ổn định và đạt tiêu chuẩn cao, phù hợp với yêu cầu sản xuất.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học quan trọng cho việc phát triển giống gà Hắc Phong chất lượng cao, góp phần bảo tồn nguồn gen và phát triển chăn nuôi bền vững.

Next steps: Tiếp tục áp dụng chọn lọc đa tính trạng, mở rộng quy mô nuôi thử nghiệm và phát triển thị trường trong 3-5 năm tới.

Call to action: Các nhà nghiên cứu, kỹ thuật viên và người chăn nuôi nên áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả sản xuất và bảo tồn nguồn gen quý giá của gà Hắc Phong.