I. Tổng quan về COVID 19
COVID-19 là một bệnh truyền nhiễm do virus SARS-CoV-2 gây ra, lần đầu tiên được phát hiện vào tháng 12 năm 2019 tại Vũ Hán, Trung Quốc. Virus này thuộc họ coronavirus, có khả năng lây lan nhanh chóng và gây ra các triệu chứng từ nhẹ đến nặng. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tính đến tháng 5 năm 2022, đã có hàng triệu ca nhiễm và tử vong trên toàn cầu. Virus lây lan chủ yếu qua tiếp xúc trực tiếp và giọt bắn từ người bệnh. Đặc biệt, virus có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như hội chứng suy hô hấp cấp tính (ARDS) và rối loạn chức năng đa cơ quan. Việc hiểu rõ về COVID-19 và cơ chế lây nhiễm của virus là rất quan trọng để phát triển các phương pháp điều trị hiệu quả.
1.1. Cấu trúc của virus SARS CoV 2
SARS-CoV-2 có cấu trúc hình cầu với đường kính khoảng 108 nm, bề mặt được bao phủ bởi các spike protein. Bộ gen của virus là ARN sợi đơn dương, chứa khoảng 29,9 kb. Virus có bốn protein cấu trúc chính: S, E, M, N, và 16 protein phi cấu trúc. Spike protein đóng vai trò quan trọng trong việc liên kết với thụ thể ACE2 của tế bào chủ, cho phép virus xâm nhập vào tế bào. Cấu trúc này không chỉ giúp virus lây lan mà còn là mục tiêu cho các hợp chất antiviral thiên nhiên nhằm ức chế virus.
II. Các đích phân tử của virus SARS CoV 2
Virus SARS-CoV-2 có một số đích phân tử quan trọng trong quá trình xâm nhập và lây nhiễm, bao gồm spike protein, enzym chuyển angiotensin 2 (ACE2), main protease và ARN polymerase phụ thuộc ARN (RdRp). Việc ức chế các đích này có thể ngăn chặn sự xâm nhập của virus vào tế bào. Spike protein là yếu tố chính trong việc liên kết với ACE2, trong khi main protease và RdRp là các enzym thiết yếu cho quá trình sao chép và phiên mã của virus. Nghiên cứu các hợp chất antiviral thiên nhiên có khả năng ức chế các đích này là rất cần thiết trong việc phát triển các phương pháp điều trị COVID-19.
2.1. Enzym chuyển angiotensine 2 ACE2
ACE2 là một protein xuyên màng, có vai trò quan trọng trong việc điều hòa huyết áp và có khả năng liên kết với virus SARS-CoV-2. Virus sử dụng ACE2 như một thụ thể để xâm nhập vào tế bào. Sự biểu hiện của ACE2 trên các tế bào phổi, tim và thận cho thấy virus có thể gây tổn thương đến nhiều cơ quan khác nhau. Việc phát triển các hợp chất antiviral nhằm ức chế sự liên kết giữa virus và ACE2 có thể giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm và tổn thương cho cơ thể.
III. Nghiên cứu in silico các hợp chất antiviral thiên nhiên
Nghiên cứu in silico là một phương pháp hiệu quả để sàng lọc các hợp chất antiviral thiên nhiên có khả năng ức chế virus SARS-CoV-2. Phương pháp này giúp tiết kiệm thời gian và chi phí trong việc phát hiện các hợp chất tiềm năng. Các hợp chất được sàng lọc sẽ được đánh giá về khả năng liên kết với các đích phân tử của virus, từ đó xác định được những hợp chất có tiềm năng cao trong việc điều trị COVID-19. Việc sử dụng các hợp chất thiên nhiên không chỉ giúp giảm thiểu tác dụng phụ mà còn tận dụng được nguồn dược liệu phong phú tại Việt Nam.
3.1. Sàng lọc và đánh giá dược động học
Quá trình sàng lọc các hợp chất antiviral thiên nhiên bao gồm việc sử dụng các công cụ docking phân tử để dự đoán khả năng liên kết của các hợp chất với các đích phân tử của virus. Sau đó, các hợp chất này sẽ được đánh giá về đặc tính dược động học và độc tính (ADMET). Việc này giúp xác định được những hợp chất an toàn và hiệu quả nhất cho việc điều trị COVID-19. Các nghiên cứu cho thấy rằng nhiều hợp chất thiên nhiên có khả năng ức chế virus mạnh mẽ, mở ra hướng đi mới trong việc phát triển thuốc điều trị.
