I. Tình hình dịch bệnh sốt xuất huyết Dengue
Bệnh sốt xuất huyết Dengue (SXHD) đã xuất hiện từ hơn 3 thế kỷ qua, chủ yếu ở các khu vực có khí hậu nhiệt đới và á nhiệt đới. Tình hình dịch bệnh này đã gia tăng đáng kể trong những năm gần đây, đặc biệt tại khu vực Đông Nam Á. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, số ca mắc và tử vong do SXHD đã tăng lên, với nhiều vụ dịch xảy ra liên tiếp. Tại Việt Nam, SXHD là một trong những bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ mắc và tử vong cao nhất. Các yếu tố sinh học và sinh thái như khí hậu, địa lý, và sự thay đổi mục đích sử dụng đất đã ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của dịch bệnh. Việc kiểm soát véc tơ truyền bệnh, chủ yếu là muỗi Aedes aegypti, là phương pháp phòng bệnh duy nhất hiện có. Tuy nhiên, các chương trình phòng chống bệnh này thường không được duy trì liên tục, dẫn đến sự gia tăng số ca mắc bệnh.
1.1. Tình hình sốt xuất huyết Dengue tại Việt Nam
Tại Việt Nam, SXHD đã trở thành dịch bệnh lưu hành, đặc biệt ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long và ven biển miền Trung. Bệnh thường xảy ra từ tháng 4 đến tháng 11 ở miền Bắc, trong khi miền Nam có thể xảy ra quanh năm. Số ca mắc bệnh đã gia tăng đáng kể từ sau năm 1990, với nhiều vụ dịch lớn. Năm 2010, số ca mắc cao nhất được ghi nhận với 128.710 trường hợp. Các yếu tố như khí hậu và sự phát triển du lịch đã làm gia tăng nguy cơ bùng phát dịch bệnh. Việc áp dụng các biện pháp phòng chống hiệu quả là rất cần thiết để giảm thiểu tác động của SXHD đến sức khỏe cộng đồng.
II. Các biện pháp phòng chống bệnh sốt xuất huyết
Để phòng chống bệnh SXHD, nhiều biện pháp đã được áp dụng, bao gồm biện pháp cơ học, hóa học và sinh học. Biện pháp cơ học chủ yếu tập trung vào việc loại bỏ các ổ bọ gậy, trong khi biện pháp hóa học sử dụng thuốc diệt muỗi để kiểm soát véc tơ. Biện pháp sinh học và sinh thái học, như việc sử dụng các loài thiên địch để kiểm soát muỗi, cũng đang được nghiên cứu và áp dụng. Mô hình cộng đồng trong phòng chống SXHD đã cho thấy hiệu quả tích cực, đặc biệt là tại các khu du lịch như Cát Bà. Việc kết hợp các biện pháp này không chỉ giúp kiểm soát véc tơ mà còn nâng cao nhận thức của cộng đồng về bệnh SXHD.
2.1. Biện pháp sinh thái trong phòng chống bệnh
Sức khỏe sinh thái (Ecohealth) là một phương pháp tiếp cận mới trong phòng chống bệnh truyền nhiễm, bao gồm SXHD. Phương pháp này nhấn mạnh mối liên hệ giữa sức khỏe con người, động vật và môi trường. Việc áp dụng sức khỏe sinh thái trong phòng chống SXHD tại Cát Bà đã cho thấy hiệu quả rõ rệt. Các nghiên cứu cho thấy rằng việc cải thiện môi trường sống, giảm thiểu ô nhiễm và bảo vệ hệ sinh thái có thể làm giảm nguy cơ bùng phát dịch bệnh. Hơn nữa, giáo dục cộng đồng về sức khỏe sinh thái cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi phòng chống bệnh.
III. Đánh giá hiệu quả can thiệp ứng dụng sức khỏe sinh thái
Đánh giá hiệu quả can thiệp ứng dụng sức khỏe sinh thái trong phòng chống SXHD tại Cát Bà cho thấy sự cải thiện rõ rệt trong việc kiểm soát véc tơ muỗi. Các chỉ số véc tơ muỗi truyền bệnh đã giảm đáng kể sau can thiệp. Đồng thời, kiến thức, thái độ và thực hành của cộng đồng về phòng chống SXHD cũng được nâng cao. Việc giám sát ca bệnh SXHD cho thấy tỷ lệ mắc bệnh đã giảm sau khi áp dụng các biện pháp can thiệp. Điều này chứng tỏ rằng sức khỏe sinh thái không chỉ là một phương pháp tiếp cận hiệu quả mà còn có thể được áp dụng rộng rãi trong các chương trình phòng chống bệnh truyền nhiễm khác.
3.1. Tác động của can thiệp đến cộng đồng
Can thiệp sức khỏe sinh thái đã tạo ra những thay đổi tích cực trong cộng đồng. Người dân đã chủ động tham gia vào các hoạt động phòng chống SXHD, từ việc dọn dẹp môi trường đến việc sử dụng các biện pháp phòng ngừa. Sự thay đổi này không chỉ giúp giảm thiểu số ca mắc bệnh mà còn nâng cao ý thức cộng đồng về sức khỏe. Các chương trình giáo dục sức khỏe đã được triển khai, giúp người dân hiểu rõ hơn về bệnh SXHD và cách phòng chống. Điều này cho thấy rằng việc kết hợp giữa sức khỏe sinh thái và sự tham gia của cộng đồng là chìa khóa để kiểm soát hiệu quả dịch bệnh.
