I. Tổng Quan Về Kết Quả Xử Trí Thai Nhi Tại Bệnh Viện
Suy thai cấp tính trong chuyển dạ không phải là bệnh, mà là một hội chứng lâm sàng xảy ra trong quá trình thai nghén hoặc trong lúc chuyển dạ. Suy thai cấp tính được định nghĩa là tình trạng thiếu oxy cấp cho thai khi thai nhi còn nằm trong buồng tử cung. Suy thai cấp tính đe dọa sinh mạng, sức khỏe và phát triển tinh thần, vận động của đứa trẻ sau khi sinh. Bệnh còn dẫn đến bại não và chậm phát triển trí tuệ ở trẻ em. Bệnh là nguyên nhân quan trọng dẫn đến tử vong chu sinh. Ngoài ra, bệnh còn làm tăng tỉ lệ mắc bệnh ở trẻ sơ sinh, đòi hỏi những chăm sóc hồi sức tốn kém về sức lực và kinh tế.
1.1. Định Nghĩa và Tầm Quan Trọng của Xử Trí Thai Lưu
Suy thai cấp tính là tình trạng bất ổn định của thai nhi bao gồm: giảm thành phần oxy trong máu, giảm oxy trong tổ chức, tình trạng tăng ion hydro trong máu (nhiễm toan thai nhi), biểu hiện với những thay đổi về tim thai được ghi nhận bằng máy theo dõi nhịp tim thai. Suy thai cấp tính thường xảy ra đột ngột trong quá trình chuyển dạ, đe dọa tính mạng trẻ, ảnh hưởng tới sức khỏe và tương lai phát triển tinh thần, vận động của trẻ sau này. Suy thai cấp tính là nguyên nhân của 1/3 số trường hợp tử vong chu sinh. Hậu quả của STCT rất khó đánh giá vì có những hậu quả chỉ biểu hiện sau nhiều năm, ở độ tuổi đi học.
1.2. Nguyên Nhân Gây Suy Thai Cấp Tính Tổng Quan
Các yếu tố nguy cơ gây suy thai cấp tính đã được y văn thế giới ghi nhận bao gồm: nguyên nhân từ phía mẹ (cơn co tử cung bất thường, chuyển dạ kéo dài, máu của mẹ cung cấp cho hồ huyết không đủ, mẹ bị bệnh mãn tính), nguyên nhân từ phía phần phụ (rau bong non, u mạch màng đệm, sa dây rau, dây rau thắt nút, dây rau quấn cổ chặt) hay yếu tố nguy cơ từ phía thai (thai non tháng, thai già tháng, thai suy dinh dưỡng, thai đôi, thai bị thiếu máu, nhiễm trùng). Khi đã chẩn đoán suy thai cấp tính trong chuyển dạ cần phải lấy thai ra ngay nếu hồi sức thai không kết quả, tùy theo từng điều kiện cụ thể mà có thể lấy thai ra bằng mổ lấy thai hoặc forceps.
II. Thách Thức Trong Chẩn Đoán và Xử Trí Thai Lưu Cấp Tính
Việc phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ và chẩn đoán sớm suy thai là một nhiệm vụ quan trọng của người thầy thuốc sản khoa nhằm đưa ra quyết định xử trí đúng đắn, nâng cao chất lượng điều trị và cho ra đời một đứa trẻ khỏe mạnh và thông minh. Ngày nay, nhờ sự tiến bộ của Y học với sự ra đời của các phương pháp thăm dò hiện đại trong sản khoa như Monitoring sản khoa, siêu âm, soi ối đã giúp cho các thầy thuốc sản khoa chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời suy thai cấp tính. Phương pháp điều trị suy thai cấp tính bao gồm sự kết hợp giữa điều trị nội khoa, sản khoa và ngoại khoa. Tùy theo tình trạng thai nhi và tình trạng người mẹ mà thầy thuốc có chỉ định thích hợp.
2.1. Khó Khăn Trong Phát Hiện Sớm Dấu Hiệu Suy Thai
Một số trường hợp thai đã bị yếu sẵn, luôn bị đe dọa STCT trong chuyển dạ. Đó là: thai non tháng, thai già tháng, thai suy dinh dưỡng, thai đôi, thai bị thiếu máu, nhiễm trùng. Nguyên nhân về phía phần phụ của thai gây suy thai cấp tính. Bánh rau là một tổ chức đóng vai trò sống còn trong việc cung cấp các chất từ bên ngoài cho thai. Bánh rau đóng vai trò như phổi, thận, ruột, da, như một hàng rào ngăn cản một số chất nguy hiểm cho thai.
2.2. Đánh Giá Tính Chính Xác của Các Phương Pháp Chẩn Đoán
Dòng máu qua bánh rau được cung cấp chính bởi động mạch xoắn từ động mạch tử cung. Khi diện tích trao đổi của bánh rau bị giảm (rau bong non, u mạch màng đệm, dây rau, sa dây rau, dây rau thắt nút, dây rau quấn cổ chặt, bất thường về giải phẫu dây rau) sẽ gây suy thai cấp tính. Sự thích ứng của thai nhi với tình trạng thiếu oxy. Khi cung cấp oxy cho thai giảm đi, thai nhi sẽ khởi động các cơ chế chuyển hóa để thích nghi tồn tại với tình trạng thiếu oxy.
III. Phương Pháp Xử Trí Thai Lưu Cấp Tính Tại Bệnh Viện
Khi đã chẩn đoán suy thai cấp tính trong chuyển dạ cần phải lấy thai ra ngay nếu hồi sức thai không kết quả, tùy theo từng điều kiện cụ thể mà có thể lấy thai ra bằng mổ lấy thai hoặc forceps. Nghiên cứu của Đỗ Văn Tú (2003) tại Khoa Sản Bệnh viện Bạch Mai cho tỉ lệ đẻ forceps vì suy thai chiếm 47,6%. Chỉ định mổ vì suy thai cấp tính trong chuyển dạ có xu hướng ngày càng tăng do phát hiện triệu chứng và chẩn đoán sớm. Nghiên cứu của Fantu Eyowas Abebe và cộng sự (2015) cho tỉ lệ mổ lấy thai do suy thai cấp tính chiếm 15,9%.
3.1. Các Biện Pháp Hồi Sức Thai Nhi Trong Chuyển Dạ
Thích ứng chuyển hóa làm giảm cung cấp oxy, sẽ làm thay đổi phương thức dị hóa của glucose, nguồn năng lượng chính của tế bào. Tình thường có đủ oxy, dị hóa một phân tử glucose sẽ cung cấp 38 phân tử ATP và 6 phân tử CO2, đạt hiệu suất cung cấp năng lượng tối đa (chuyển hóa ái khí). Khi thiếu O2, dị hóa một phân tử glucose cho 2 phân tử ATP và 2 phân tử acid lactic (chuyển hóa yếm khí). Do đó để có đủ năng lượng hoạt động cần thiết phải huy động một lượng lớn glucose. Cung cấp glucose chủ yếu qua bánh rau.
3.2. Quyết Định Mổ Lấy Thai Khi Nào Là Cần Thiết
Khi suy thai, cung cấp glucose giảm đi, vì trao đổi mẹ - con ở bánh rau giảm đi, nhu cầu lại tăng lên, vì thế thai phải dựa vào nguồn glucose dự trữ dưới dạng glycogen, có nhiều trong gan, cơ tim, thận. Sức chịu đựng của thai đối với thiếu oxy phụ thuộc vào nguồn dự trữ này. Nguồn dự trữ này phong phú hơn thai non tháng so với thai đủ tháng, ở thai phát triển bình thường so với thai suy dinh dưỡng. Khuynh hướng chuyển hóa yếm khí sẽ gây lên toan chuyển hóa vì ứ đọng acid lactic ở tổ chức, đặc biệt là tổ chức bị co mạch.
IV. Kết Quả Nghiên Cứu Xử Trí Thai Lưu Tại Bệnh Viện Bắc Giang
Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang là đơn vị chuyên môn cao nhất về khám, chữa bệnh trong lĩnh vực phụ sản và nhi khoa của tỉnh Bắc Giang. Hàng năm, bệnh viện tiếp nhận khoảng 15.000 nghìn bà mẹ tới sinh nở. Ở đó, hoạt động theo dõi chặt chẽ mẹ và thai nhi trong chuyển dạ đẻ để có hướng xử trí kịp thời là một việc làm hết sức cần thiết. Câu hỏi đặt ra là: Đặc điểm lâm sàng của sản phụ có suy thai cấp tính ra sao? Kết quả xử trí suy thai cấp tính trong chuyển dạ như thế nào?
4.1. Đặc Điểm Lâm Sàng Sản Phụ Suy Thai Cấp Tính
Nghiên cứu của Nguyễn Thị Bình (2013), tỉ lệ mổ lấy thai do suy thai cấp tính chiếm 27,3%. Nghiên cứu của Nguyễn Thị Huệ và cộng sự (2013) cho tỉ lệ mổ lấy thai do suy thai cấp tính là 19,7%. Tuy nhiên, nghiên cứu của Phạm Văn Ánh (2002) cho kết quả 26,0% chỉ định mổ lấy thai vì suy thai chưa hợp lý. Vì vậy phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ và chẩn đoán sớm suy thai là một nhiệm vụ quan trọng của người thầy thuốc sản khoa nhằm đưa ra quyết định xử trí đúng đắn, nâng cao chất lượng điều trị và cho ra đời một đứa trẻ khỏe mạnh và thông minh.
4.2. Đánh Giá Hiệu Quả Các Phương Pháp Xử Trí
Để chống lại toan hóa, thai không thể đào thải CO2 và sản phẩm chuyển hóa acid trung gian qua bánh rau được, thai phải sử dụng hệ thống đệm của mình, đó là hemoglobin. Tình trạng toan hóa làm liên kết O2 - hemoglobin lỏng lẻo hơn, O2 dễ được giải phóng (hiệu ứng Bohr), hemoglobin còn lại kết hợp với H+ để duy trì thăng bằng pH. Do vậy khả năng đệm phụ thuộc vào nồng độ hemoglobin của máu thai nhi. Bên cạnh việc thích ứng chuyển hóa, thai nhi cũng thay đổi các cơ chế huyết động để thích nghi và tồn tại, gọi là thích ứng tim mạch.
V. Biến Chứng và Chăm Sóc Sau Xử Trí Thai Lưu Cấp Tính
Thích ứng của tim mạch là tim có những biến đổi để cố gắng bảo đảm cung cấp máu cho một số cơ quan ưu tiên. Nhịp tim chậm lại, thời gian tâm trương dài ra, máu về thất trái nhiều hơn. Tuy nhiên cũng có trường hợp NTT nhanh lên, có hiện tượng phân bố lại tuần hoàn, toan hóa làm co động mạch phổi và ống động mạch. Các thay đổi này làm cho máu được tập trung đến nuôi dưỡng những cơ quan quan trọng như não, tim, thượng thận, còn lưu lượng máu đến phổi, thận, ruột, cơ, da giảm đi.
5.1. Các Biến Chứng Thường Gặp Sau Sinh ở Mẹ và Bé
Hậu quả khác khi thiếu oxy, khi suy thai có thể kéo dài đến sau đẻ, thậm chí còn nặng lên nếu không nhanh chóng hồi sức sơ sinh. Khi thai bị thiếu oxy thì sẽ có các hậu quả sau: Thận được tưới máu ít làm giảm bài tiết nước tiểu. Tim bóp yếu làm giảm cung lượng tim. Ruột bị thiếu máu gây hoại tử ruột. Não bị tổn thương gây bại não. Phổi bị tổn thương gây tăng áp phổi. Cơ bị tổn thương gây yếu cơ.
5.2. Hướng Dẫn Chăm Sóc và Phục Hồi Sức Khỏe Cho Mẹ
Tóm lại, suy thai cấp tính là một cấp cứu sản khoa nguy hiểm, đe dọa tính mạng của thai nhi. Việc chẩn đoán sớm và xử trí kịp thời là vô cùng quan trọng để giảm thiểu các biến chứng cho cả mẹ và bé. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bác sĩ sản khoa, nhi khoa và các chuyên gia khác để đảm bảo kết quả điều trị tốt nhất.
VI. Tương Lai Nghiên Cứu và Cải Tiến Xử Trí Thai Lưu
Cần có những nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố nguy cơ gây suy thai cấp tính để có thể đưa ra các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Đồng thời, cần tiếp tục cải tiến các phương pháp chẩn đoán và điều trị để nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho bà mẹ và trẻ sơ sinh. Việc ứng dụng các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI) trong việc theo dõi và dự đoán suy thai cũng là một hướng đi đầy tiềm năng.
6.1. Ứng Dụng Công Nghệ Mới Trong Chẩn Đoán và Điều Trị
Việc sử dụng các thiết bị theo dõi tim thai hiện đại, kết hợp với các thuật toán AI, có thể giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và cảnh báo cho bác sĩ. Điều này cho phép can thiệp kịp thời và giảm thiểu nguy cơ xảy ra suy thai cấp tính. Ngoài ra, các phương pháp điều trị mới như liệu pháp oxy cao áp cũng đang được nghiên cứu để cải thiện tình trạng thiếu oxy ở thai nhi.
6.2. Đào Tạo và Nâng Cao Năng Lực Cho Nhân Viên Y Tế
Để đảm bảo chất lượng chăm sóc tốt nhất cho bà mẹ và trẻ sơ sinh, cần có các chương trình đào tạo và nâng cao năng lực thường xuyên cho nhân viên y tế. Các bác sĩ và điều dưỡng cần được trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết để chẩn đoán và xử trí suy thai cấp tính một cách hiệu quả. Đồng thời, cần tạo điều kiện để họ tiếp cận với các thông tin và công nghệ mới nhất trong lĩnh vực này.
