Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường ngày càng phát triển, việc quản lý hiệu quả doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trở thành yếu tố sống còn đối với các doanh nghiệp thương mại. Công ty TNHH Duy Thịnh, hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh xe máy và phụ tùng xe máy tại Hà Nội, đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển với quy mô lao động khoảng 381 người và vốn điều lệ 72 tỷ đồng. Từ năm 2017 đến 2019, doanh thu và lợi nhuận sau thuế của công ty có sự biến động tích cực, với lợi nhuận sau thuế năm 2019 đạt 359 triệu đồng, tăng 8,13% so với năm 2018. Tuy nhiên, công tác kế toán quản trị doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại công ty vẫn còn nhiều hạn chế như việc lập dự toán chưa có cơ sở khoa học vững chắc, phân loại chi phí chưa chính xác và chưa kịp thời trong việc cung cấp thông tin phục vụ quản lý.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận về kế toán quản trị doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp thương mại; khảo sát thực trạng kế toán quản trị tại Công ty TNHH Duy Thịnh trong giai đoạn 2018-2019; từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và kinh doanh. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào kế toán quản trị doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại công ty trong khoảng thời gian 2018-2019, với trọng tâm là các hoạt động kế toán nội bộ phục vụ công tác quản lý.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho các nhà quản lý doanh nghiệp thương mại, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực, tối ưu hóa chi phí và gia tăng lợi nhuận, đồng thời tạo cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị trong các doanh nghiệp tương tự.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kế toán quản trị hiện đại, trong đó:

  • Lý thuyết kế toán quản trị: Theo Hiệp hội Kế toán Hoa Kỳ (2018), kế toán quản trị là quá trình đo lường, phân tích và cung cấp thông tin tài chính nhằm hỗ trợ quản lý trong việc lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định. Ronal W Hilton nhấn mạnh kế toán quản trị là công cụ quản lý giúp đo lường và kiểm soát hoạt động tổ chức.

  • Mô hình phân tích chi phí - khối lượng - lợi nhuận (CVP): Mô hình này phân tích mối quan hệ giữa chi phí, doanh thu và lợi nhuận, giúp xác định điểm hòa vốn và đánh giá hiệu quả kinh doanh.

  • Khái niệm doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh: Doanh thu được hiểu là tổng thu nhập từ hoạt động kinh doanh chính, chi phí là các khoản tổn thất kinh tế phát sinh trong kỳ, còn kết quả kinh doanh là sự chênh lệch giữa doanh thu và chi phí, phản ánh hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

Các khái niệm chính bao gồm: doanh thu bán hàng, chi phí sản xuất kinh doanh, chi phí quản lý doanh nghiệp, lợi nhuận gộp, lợi nhuận trước và sau thuế, chi phí cố định và biến đổi, điểm hòa vốn, và các chỉ số đánh giá hiệu quả như ROA, ROE, ROS.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua phỏng vấn trực tiếp 5 cán bộ kế toán và quản lý tại Công ty TNHH Duy Thịnh, bao gồm giám đốc, kế toán trưởng và nhân viên kế toán. Dữ liệu thứ cấp gồm báo cáo tài chính, sổ sách kế toán, các tài liệu nội bộ của công ty trong giai đoạn 2018-2019.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích định lượng dựa trên số liệu kế toán, áp dụng phương pháp phân tích chênh lệch để đánh giá biến động doanh thu, chi phí và lợi nhuận; phân tích quan hệ CVP để xác định điểm hòa vốn và hiệu quả kinh doanh; đồng thời phân tích định tính qua phỏng vấn nhằm làm rõ nguyên nhân và đề xuất giải pháp.

  • Timeline nghiên cứu: Quá trình nghiên cứu diễn ra trong năm 2020, tập trung phân tích số liệu kế toán của hai năm 2018 và 2019, đồng thời khảo sát thực trạng và thu thập ý kiến từ cán bộ công ty trong quý I và II năm 2020.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, khoa học và phù hợp với mục tiêu đề tài, giúp đưa ra các kết luận và đề xuất có tính khả thi cao.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Doanh thu và lợi nhuận tăng trưởng ổn định: Doanh thu bán hàng năm 2019 đạt khoảng 938 triệu đồng, giảm nhẹ 11,76% so với năm 2018 nhưng lợi nhuận sau thuế tăng 8,13%, đạt 359 triệu đồng. Điều này cho thấy công ty đã kiểm soát tốt chi phí và nâng cao hiệu quả kinh doanh.

  2. Chi phí tài chính và chi phí quản lý tăng nhẹ: Chi phí tài chính năm 2019 là 125 triệu đồng, giảm 11,76% so với năm trước, trong khi chi phí quản lý doanh nghiệp tăng 8,13%, đạt 479 triệu đồng. Việc tăng chi phí quản lý phản ánh sự mở rộng hoạt động và đầu tư vào bộ máy quản lý.

  3. Phân loại chi phí chưa chính xác và kịp thời: Qua khảo sát, kế toán công ty chưa phân loại chi phí theo đúng chuẩn mực kế toán quản trị, dẫn đến việc cung cấp thông tin cho quản lý chưa đầy đủ và kịp thời, ảnh hưởng đến hiệu quả ra quyết định.

  4. Hệ thống kế toán quản trị còn thiếu đồng bộ: Bộ máy kế toán gồm các phòng ban chức năng rõ ràng nhưng chưa có sự phối hợp chặt chẽ trong việc thu thập, xử lý và phân tích thông tin kế toán quản trị, gây khó khăn trong việc lập dự toán và kiểm soát chi phí.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên là do công ty chưa áp dụng đầy đủ các quy trình và công cụ kế toán quản trị hiện đại, đặc biệt trong việc phân loại chi phí và lập dự toán doanh thu, chi phí. So sánh với các nghiên cứu trong ngành cho thấy, việc thiếu hệ thống kế toán quản trị tích hợp là điểm yếu phổ biến ở các doanh nghiệp thương mại vừa và nhỏ.

Việc doanh thu giảm nhẹ nhưng lợi nhuận tăng cho thấy công ty đã có những cải tiến trong quản lý chi phí, tuy nhiên, để duy trì và nâng cao hiệu quả kinh doanh, công ty cần hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị nhằm cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho các quyết định quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ biến động doanh thu, chi phí và lợi nhuận trong 3 năm, bảng phân loại chi phí theo khoản mục và báo cáo phân tích chênh lệch doanh thu, chi phí giữa kế hoạch và thực hiện, giúp minh họa rõ nét hiệu quả hoạt động và các điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống phân loại chi phí

    • Động từ hành động: Xây dựng và áp dụng hệ thống phân loại chi phí theo chuẩn mực kế toán quản trị.
    • Target metric: Tăng độ chính xác và kịp thời của báo cáo chi phí lên 95% trong vòng 6 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Kế toán phối hợp với Ban Giám đốc.

  2. Nâng cao năng lực đội ngũ kế toán quản trị

    • Động từ hành động: Tổ chức đào tạo chuyên sâu về kế toán quản trị và phân tích tài chính.
    • Target metric: 100% nhân viên kế toán được đào tạo trong 3 tháng tới.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Nhân sự phối hợp với chuyên gia bên ngoài.

  3. Xây dựng quy trình lập dự toán doanh thu và chi phí khoa học

    • Động từ hành động: Thiết lập quy trình lập dự toán dựa trên số liệu thực tế và phân tích thị trường.
    • Target metric: Dự toán doanh thu và chi phí đạt độ chính xác trên 90% so với thực tế trong năm đầu áp dụng.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Kế hoạch kinh doanh và Phòng Kế toán.

  4. Tăng cường phối hợp giữa các phòng ban trong thu thập và xử lý thông tin kế toán

    • Động từ hành động: Thiết lập hệ thống giao tiếp và chia sẻ thông tin kế toán quản trị liên phòng ban.
    • Target metric: Giảm thời gian xử lý báo cáo kế toán quản trị xuống còn 5 ngày làm việc.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc và các phòng ban liên quan.

Các giải pháp trên cần được triển khai đồng bộ trong vòng 12 tháng, có sự giám sát và đánh giá định kỳ để đảm bảo hiệu quả và điều chỉnh kịp thời.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám đốc doanh nghiệp thương mại

    • Lợi ích: Hiểu rõ vai trò và tầm quan trọng của kế toán quản trị trong quản lý doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh.
    • Use case: Áp dụng các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.

  2. Phòng Kế toán và Kế toán trưởng

    • Lợi ích: Nắm vững kiến thức về phân loại chi phí, lập dự toán và phân tích kết quả kinh doanh.
    • Use case: Cải tiến quy trình kế toán quản trị, nâng cao chất lượng báo cáo nội bộ.

  3. Chuyên gia tư vấn tài chính – kế toán

    • Lợi ích: Có cơ sở nghiên cứu thực tiễn để tư vấn và hỗ trợ doanh nghiệp trong việc hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị.
    • Use case: Xây dựng các chương trình đào tạo và tư vấn phù hợp với đặc thù doanh nghiệp thương mại.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Kế toán – Tài chính

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực tiễn, phương pháp phân tích và đề xuất giải pháp trong lĩnh vực kế toán quản trị.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn tốt nghiệp có tính ứng dụng cao.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán quản trị khác gì so với kế toán tài chính?
    Kế toán quản trị tập trung cung cấp thông tin nội bộ phục vụ quản lý, giúp lập kế hoạch và ra quyết định, trong khi kế toán tài chính chủ yếu phục vụ báo cáo bên ngoài theo chuẩn mực kế toán. Ví dụ, kế toán quản trị phân tích chi phí chi tiết theo từng bộ phận, còn kế toán tài chính tổng hợp báo cáo tài chính cho nhà đầu tư.

  2. Tại sao phân loại chi phí lại quan trọng trong kế toán quản trị?
    Phân loại chi phí giúp xác định chi phí cố định, biến đổi, trực tiếp và gián tiếp, từ đó hỗ trợ việc lập dự toán, kiểm soát và ra quyết định hiệu quả. Ví dụ, biết chi phí biến đổi giúp doanh nghiệp dự báo lợi nhuận khi thay đổi sản lượng.

  3. Điểm hòa vốn là gì và nó có ý nghĩa như thế nào?
    Điểm hòa vốn là mức doanh thu hoặc sản lượng mà tại đó doanh nghiệp không lãi cũng không lỗ. Đây là chỉ số quan trọng giúp doanh nghiệp xác định mức tối thiểu cần đạt để đảm bảo hoạt động có lãi. Ví dụ, công ty TNHH Duy Thịnh sử dụng phân tích CVP để xác định điểm hòa vốn trong kinh doanh xe máy.

  4. Làm thế nào để lập dự toán doanh thu và chi phí chính xác?
    Cần dựa trên số liệu thực tế, phân tích thị trường, xu hướng tiêu thụ và các yếu tố ảnh hưởng khác. Đồng thời, áp dụng các phương pháp phân tích định lượng và định tính để điều chỉnh dự toán phù hợp. Ví dụ, dựa vào kết quả kinh doanh các năm trước và dự báo thị trường để lập kế hoạch năm tiếp theo.

  5. Các chỉ số ROA, ROE và ROS phản ánh điều gì về hiệu quả kinh doanh?

    • ROA đo lường lợi nhuận trên tổng tài sản, phản ánh hiệu quả sử dụng tài sản.
    • ROE đo lường lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu, thể hiện khả năng sinh lời của vốn đầu tư.
    • ROS đo lường lợi nhuận trên doanh thu, phản ánh khả năng tạo lợi nhuận từ doanh thu.
      Ví dụ, ROE cao cho thấy doanh nghiệp sử dụng vốn hiệu quả để tạo ra lợi nhuận.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về kế toán quản trị doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp thương mại, làm nền tảng cho nghiên cứu thực tiễn.
  • Thực trạng kế toán quản trị tại Công ty TNHH Duy Thịnh cho thấy doanh thu và lợi nhuận có xu hướng tăng trưởng, nhưng còn tồn tại hạn chế trong phân loại chi phí và cung cấp thông tin quản lý.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào hoàn thiện hệ thống phân loại chi phí, nâng cao năng lực kế toán, xây dựng quy trình lập dự toán và tăng cường phối hợp liên phòng ban.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn cao, hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và kinh doanh trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt.
  • Đề nghị triển khai các giải pháp trong vòng 12 tháng, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và áp dụng công nghệ thông tin trong kế toán quản trị.

Call-to-action: Các doanh nghiệp thương mại và chuyên gia quản lý tài chính nên tham khảo và áp dụng các kiến thức, giải pháp trong luận văn để nâng cao hiệu quả hoạt động và phát triển bền vững.