Tổng quan nghiên cứu

Công tác lập dự án đầu tư xây dựng đóng vai trò nền tảng trong việc đảm bảo chất lượng, tiến độ và hiệu quả của các dự án xây dựng công trình, đặc biệt trong lĩnh vực giao thông vận tải. Tại Việt Nam, với sự phát triển kinh tế mạnh mẽ trong những năm gần đây, các dự án đầu tư xây dựng có quy mô vốn lên tới hàng chục đến hàng ngàn tỷ đồng, tuy nhiên không ít dự án chưa phát huy hiệu quả, thậm chí gây lãng phí ngân sách nhà nước. Năm 2017, Công ty Cổ phần UTC2 đã thực hiện nhiều dự án tư vấn lập dự án đầu tư xây dựng với doanh thu từ hoạt động này chiếm tỷ trọng lớn trong tổng doanh thu tư vấn, phản ánh tầm quan trọng của công tác lập dự án trong thực tiễn.

Luận văn tập trung nghiên cứu công tác tư vấn lập dự án đầu tư xây dựng tại Công ty Cổ phần UTC2 trong năm 2017, nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận, phân tích thực trạng và đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác này. Mục tiêu cụ thể bao gồm: làm rõ cơ sở lý luận về dự án đầu tư xây dựng, đánh giá thực trạng công tác lập dự án tại UTC2, và đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng dự án trong tương lai. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án xây dựng công trình giao thông vận tải do UTC2 thực hiện, với dữ liệu thu thập trong năm 2017.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao hiệu quả đầu tư xây dựng, góp phần giảm thiểu rủi ro, tăng cường quản lý dự án, đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp tư vấn xây dựng phát triển bền vững trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng, bao gồm:

  • Lý thuyết dự án đầu tư xây dựng: Dự án đầu tư xây dựng được hiểu là tập hợp các hoạt động có mục tiêu cụ thể, sử dụng nguồn lực hữu hạn để xây dựng, sửa chữa hoặc cải tạo công trình nhằm phát triển và nâng cao chất lượng công trình trong thời gian và chi phí xác định. Dự án bao gồm các thành phần: mục tiêu, kết quả, hoạt động và nguồn lực, chịu ảnh hưởng bởi môi trường pháp lý, kinh tế, xã hội và kỹ thuật.

  • Mô hình vòng đời dự án đầu tư xây dựng: Bao gồm ba giai đoạn chính là chuẩn bị dự án, thực hiện dự án và kết thúc xây dựng đưa công trình vào khai thác sử dụng. Mỗi giai đoạn có các công việc cụ thể như lập báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế kỹ thuật, thi công, nghiệm thu và bảo hành.

  • Lý thuyết tư vấn đầu tư xây dựng: Tư vấn là dịch vụ trí tuệ cung cấp các giải pháp, lời khuyên về chiến lược, kỹ thuật và quản lý dự án cho chủ đầu tư. Hoạt động tư vấn đòi hỏi năng lực chuyên môn cao, tính khách quan, đạo đức nghề nghiệp và khả năng phối hợp đa ngành.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: dự án đầu tư xây dựng, báo cáo nghiên cứu khả thi, báo cáo kinh tế kỹ thuật, tư vấn lập dự án, năng lực tổ chức tư vấn, quy trình lập dự án, và quản lý dự án xây dựng.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu tổng hợp kết hợp:

  • Phương pháp khảo sát thu thập số liệu: Thu thập dữ liệu thực tế từ Công ty Cổ phần UTC2 trong năm 2017, bao gồm số liệu về nhân sự, các dự án tư vấn lập dự án, doanh thu và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích thực trạng công tác lập dự án theo quy trình thiết kế, đánh giá các bước từ gặp gỡ khách hàng, ký kết hợp đồng, thiết kế ý tưởng sơ bộ, triển khai hồ sơ thiết kế đến bàn giao hồ sơ và thanh lý hợp đồng.

  • Phương pháp so sánh: So sánh các kết quả thực tế với yêu cầu pháp luật, tiêu chuẩn ngành và các mô hình quản lý dự án hiện đại để nhận diện điểm mạnh, tồn tại và nguyên nhân.

  • Phương pháp tổng hợp: Kết hợp các kết quả phân tích để đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác tư vấn lập dự án đầu tư xây dựng.

Cỡ mẫu nghiên cứu gồm toàn bộ các dự án tư vấn lập dự án xây dựng do UTC2 thực hiện trong năm 2017, với 38 cán bộ nhân viên tham gia trực tiếp trong các phòng ban liên quan. Phương pháp chọn mẫu là chọn toàn bộ dữ liệu có sẵn trong phạm vi nghiên cứu nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác. Thời gian nghiên cứu tập trung trong năm 2017, phù hợp với phạm vi và mục tiêu đề tài.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cơ cấu nhân sự và năng lực chuyên môn: Công ty có 38 cán bộ nhân viên, trong đó 58% dưới 30 tuổi, 37% từ 30 đến 50 tuổi, và 5% trên 50 tuổi. Đội ngũ kỹ thuật xây dựng công trình giao thông chiếm 34%, kinh tế xây dựng và khai thác vận tải mỗi lĩnh vực chiếm 11%. Tỷ lệ cán bộ có trình độ thạc sĩ trở lên đạt 37%, thể hiện năng lực chuyên môn tương đối tốt. Tuy nhiên, nhóm nhân sự trẻ thiếu kinh nghiệm thực tiễn, trong khi nhóm lớn tuổi có xu hướng bảo thủ, hạn chế cập nhật công nghệ mới.

  2. Doanh thu và quy mô dự án tư vấn lập dự án: Năm 2017, doanh thu từ tư vấn lập dự án đầu tư xây dựng đạt khoảng 8,5 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng doanh thu tư vấn. Các dự án chủ yếu thuộc nhóm C và B, với giá trị hợp đồng dao động từ 130 triệu đến gần 800 triệu đồng. Khách hàng chủ yếu là các đơn vị hành chính sự nghiệp như Sở Giao thông Vận tải TP.HCM, Trung tâm quản lý giao thông công cộng, Ban quản lý dự án các tỉnh thành.

  3. Quy trình lập dự án và thực trạng công tác tư vấn: Công ty áp dụng quy trình tư vấn gồm 6 bước chính: gặp gỡ khách hàng, ký kết hợp đồng, thiết kế ý tưởng sơ bộ, triển khai hồ sơ thiết kế, bàn giao hồ sơ và thanh lý hợp đồng. Trong thực tế, công tác gặp gỡ và thương thảo hợp đồng còn phụ thuộc nhiều vào Ban giám đốc và phòng kinh doanh đấu thầu, chưa phát huy tối đa vai trò của các phòng ban chuyên môn. Giai đoạn thiết kế ý tưởng sơ bộ và triển khai hồ sơ chiếm phần lớn thời gian, với ít nhất 2 phương án thiết kế được trình bày cho khách hàng để lựa chọn, đảm bảo hài hòa lợi ích các bên.

  4. Những tồn tại và nguyên nhân: Một số cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu công việc, phối hợp giữa các phòng ban chưa nhịp nhàng, nhân sự trẻ thiếu kinh nghiệm, nhân sự lớn tuổi hạn chế cập nhật công nghệ mới. Quy trình làm việc còn phụ thuộc nhiều vào lãnh đạo, chưa có sự phân công rõ ràng và hiệu quả trong từng khâu. Điều này ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng sản phẩm tư vấn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác tư vấn lập dự án đầu tư xây dựng tại UTC2 đã đạt được những thành tựu nhất định, thể hiện qua doanh thu ổn định và sự tin tưởng của các chủ đầu tư lớn. Tuy nhiên, các tồn tại về năng lực nhân sự và quy trình làm việc cần được khắc phục để nâng cao hiệu quả. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, việc chú trọng vào giai đoạn chuẩn bị dự án và thiết kế ý tưởng sơ bộ là phù hợp với thực tiễn, giúp giảm thiểu rủi ro và chi phí phát sinh trong quá trình thi công.

Việc áp dụng mô hình quản lý dự án theo vòng đời và tuân thủ các quy định pháp luật như Luật Xây dựng 2014, Nghị định 59/2015/NĐ-CP đã tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho hoạt động tư vấn. Tuy nhiên, để nâng cao chất lượng, công ty cần tăng cường đào tạo, áp dụng công nghệ mới và cải tiến quy trình làm việc nhằm tăng tính đồng bộ, hiệu quả và giảm thiểu sai sót.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố nhân sự theo độ tuổi và trình độ, bảng thống kê doanh thu theo từng dự án, sơ đồ quy trình tư vấn và biểu đồ so sánh tiến độ thực hiện các bước trong quy trình lập dự án.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và phát triển nguồn nhân lực: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao kỹ năng chuyên môn, cập nhật công nghệ mới cho đội ngũ nhân sự trẻ và trung niên. Mục tiêu nâng tỷ lệ cán bộ có trình độ thạc sĩ trở lên lên 50% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc phối hợp phòng nhân sự và các đơn vị đào tạo.

  2. Cải tiến quy trình làm việc và phân công nhiệm vụ rõ ràng: Xây dựng quy trình chuẩn hóa, phân công trách nhiệm cụ thể cho từng phòng ban và cá nhân trong từng bước của quy trình tư vấn lập dự án. Mục tiêu rút ngắn thời gian hoàn thành hồ sơ thiết kế xuống còn 20-25 ngày. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý dự án và phòng quản lý chất lượng.

  3. Áp dụng công nghệ thông tin và phần mềm quản lý dự án: Đầu tư hệ thống phần mềm quản lý dự án, thiết kế và dự toán để nâng cao hiệu quả phối hợp, giảm thiểu sai sót và tăng tính minh bạch. Mục tiêu triển khai trong 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc và phòng nghiên cứu phát triển.

  4. Tăng cường phối hợp và giao tiếp nội bộ: Thiết lập các cuộc họp định kỳ giữa các phòng ban để trao đổi thông tin, giải quyết vướng mắc kịp thời, nâng cao sự phối hợp nhịp nhàng. Mục tiêu tổ chức ít nhất 2 cuộc họp/tháng. Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc và trưởng các phòng ban.

  5. Xây dựng hệ thống đánh giá và phản hồi chất lượng dịch vụ tư vấn: Thiết lập hệ thống thu thập ý kiến khách hàng, đánh giá chất lượng sản phẩm tư vấn để cải tiến liên tục. Mục tiêu hoàn thiện hệ thống trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng kinh doanh đấu thầu và phòng quản lý chất lượng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các doanh nghiệp tư vấn xây dựng: Nghiên cứu giúp cải thiện quy trình lập dự án, nâng cao năng lực tư vấn, từ đó tăng cường hiệu quả kinh doanh và uy tín trên thị trường.

  2. Chủ đầu tư các dự án xây dựng công trình giao thông: Hiểu rõ quy trình lập dự án, các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả đầu tư, từ đó lựa chọn đơn vị tư vấn phù hợp và giám sát chặt chẽ.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và đầu tư: Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện chính sách, quy định về quản lý dự án đầu tư xây dựng, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn nhà nước.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý xây dựng, kinh tế xây dựng: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và thực trạng công tác lập dự án tại doanh nghiệp thực tế, phục vụ cho các nghiên cứu chuyên sâu và học tập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Công tác lập dự án đầu tư xây dựng có vai trò gì trong thành công của dự án?
    Lập dự án là nền tảng quyết định chất lượng, tiến độ và hiệu quả đầu tư. Một dự án được lập bài bản giúp giảm thiểu rủi ro, đảm bảo nguồn lực sử dụng hợp lý và tạo cơ sở pháp lý cho các bước tiếp theo.

  2. Quy trình lập dự án tại Công ty Cổ phần UTC2 gồm những bước nào?
    Quy trình gồm 6 bước: gặp gỡ khách hàng, ký kết hợp đồng, thiết kế ý tưởng sơ bộ, triển khai hồ sơ thiết kế, bàn giao hồ sơ và thanh lý hợp đồng, đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan.

  3. Những khó khăn chính trong công tác tư vấn lập dự án tại UTC2 là gì?
    Khó khăn gồm sự phối hợp chưa nhịp nhàng giữa các phòng ban, nhân sự trẻ thiếu kinh nghiệm, nhân sự lớn tuổi hạn chế cập nhật công nghệ mới, và phụ thuộc nhiều vào lãnh đạo trong việc tìm kiếm khách hàng.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng công tác tư vấn lập dự án?
    Cần tăng cường đào tạo nhân sự, cải tiến quy trình làm việc, áp dụng công nghệ quản lý dự án, nâng cao phối hợp nội bộ và xây dựng hệ thống đánh giá chất lượng dịch vụ.

  5. Ai là đối tượng chính hưởng lợi từ nghiên cứu này?
    Các doanh nghiệp tư vấn xây dựng, chủ đầu tư, cơ quan quản lý nhà nước và các nhà nghiên cứu, sinh viên ngành quản lý xây dựng sẽ được hỗ trợ trong việc nâng cao hiệu quả công tác lập dự án và quản lý đầu tư xây dựng.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về dự án đầu tư xây dựng và công tác tư vấn lập dự án, làm rõ vai trò và yêu cầu của công tác này trong lĩnh vực xây dựng công trình giao thông.
  • Phân tích thực trạng tại Công ty Cổ phần UTC2 cho thấy công ty có đội ngũ nhân sự trẻ, năng lực chuyên môn tương đối tốt, nhưng còn tồn tại các hạn chế về phối hợp và kinh nghiệm thực tiễn.
  • Quy trình tư vấn lập dự án được thực hiện bài bản với 6 bước chính, đảm bảo sự hài hòa lợi ích giữa các bên liên quan, tuy nhiên cần cải tiến để nâng cao hiệu quả.
  • Đề xuất các giải pháp đồng bộ về đào tạo nhân sự, cải tiến quy trình, áp dụng công nghệ và tăng cường phối hợp nội bộ nhằm nâng cao chất lượng công tác tư vấn lập dự án.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả thực hiện và mở rộng nghiên cứu sang các doanh nghiệp tư vấn khác để hoàn thiện mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng.

Quý độc giả và các đơn vị quan tâm được khuyến khích áp dụng các kết quả nghiên cứu và giải pháp đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả công tác lập dự án đầu tư xây dựng, góp phần phát triển bền vững ngành xây dựng và giao thông vận tải.