Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế gắn liền với hội nhập quốc tế, hoạt động tài chính và tự chủ tài chính đóng vai trò then chốt chi phối mọi hoạt động của tổ chức, đặc biệt là các đơn vị sự nghiệp công lập. Tại tỉnh Đồng Tháp, các trường trung cấp công lập như Trường Trung cấp Tháp Mười, Trường Trung cấp Hồng Ngự và Trường Trung cấp Thanh Bình giữ vai trò quan trọng trong đào tạo nguồn nhân lực trình độ trung cấp, sơ cấp và nghề ngắn hạn. Tuy nhiên, công tác kế toán tại các trường này còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý tài chính và chất lượng đào tạo.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán tại các trường trung cấp trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp năm 2020, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, hướng tới tự chủ tài chính toàn phần. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các nội dung kế toán tài chính, bao gồm tổ chức vận dụng chế độ kế toán, bộ máy kế toán, hệ thống chứng từ, sổ sách, tài khoản và báo cáo kế toán.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các trường trung cấp hoàn thiện công tác kế toán, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn ngân sách nhà nước và các nguồn thu khác, đồng thời tăng cường tính minh bạch, chính xác trong quản lý tài chính. Qua đó, hỗ trợ các trường phát triển bền vững, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục nghề nghiệp và thị trường lao động năng động.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về kế toán hành chính sự nghiệp, bao gồm:

  • Khái niệm kế toán: Theo Luật Kế toán số 88/2015/QH13, kế toán là quá trình thu thập, xử lý thông tin tài chính theo chuẩn mực và chế độ kế toán nhằm cung cấp thông tin phục vụ quản lý và quyết định kinh tế.

  • Tổ chức công tác kế toán: Là việc tổ chức thực hiện các phương pháp kế toán trên nền tảng pháp lý, kết hợp với nguồn lực và kỹ thuật để thu thập, xử lý và cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời.

  • Mô hình tổ chức bộ máy kế toán: Bao gồm mô hình kế toán tập trung, phân tán và hỗn hợp, phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập.

  • Hệ thống tài khoản kế toán: Hệ thống phân loại và kiểm soát các nghiệp vụ kinh tế tài chính theo quy định của Bộ Tài chính, bao gồm 10 loại tài khoản từ loại 0 đến loại 9.

  • Chế độ chứng từ và báo cáo kế toán: Quy định về việc lập, luân chuyển chứng từ kế toán và các loại báo cáo tài chính, báo cáo quyết toán ngân sách nhằm đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ pháp luật.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích tài liệu và điều tra thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo tài chính, chứng từ kế toán, sổ sách và các văn bản pháp luật liên quan tại ba trường trung cấp trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp năm 2020. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua phỏng vấn trực tiếp kế toán viên và trưởng phòng kế toán.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích định tính và định lượng để đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán, so sánh các chỉ tiêu tài chính, đánh giá hiệu quả công tác kế toán dựa trên các tiêu chí chuyên ngành.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Phỏng vấn toàn bộ bộ phận kế toán tại ba trường trung cấp, gồm 9 kế toán viên và trưởng phòng kế toán, nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào dữ liệu và thực trạng năm 2020, với quá trình thu thập và phân tích dữ liệu diễn ra trong quý I và II năm 2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng tổ chức bộ máy kế toán: Ba trường trung cấp có tổng số 9 viên chức kế toán, trong đó trình độ chuyên môn đa dạng nhưng chưa đồng đều. Mô hình tổ chức kế toán chủ yếu là tập trung, tuy nhiên còn tồn tại sự chồng chéo trong phân công nhiệm vụ, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác.

  2. Công tác chứng từ kế toán: Việc luân chuyển và lưu trữ chứng từ chưa đầy đủ, chưa tuân thủ nghiêm ngặt quy định của Bộ Tài chính. Tỷ lệ chứng từ thanh quyết toán đúng hạn đạt khoảng 75%, còn tồn tại tình trạng chậm trễ và thiếu sót.

  3. Hệ thống sổ sách và báo cáo kế toán: Các trường đã áp dụng hệ thống sổ kế toán theo hình thức nhật ký chung và nhật ký - sổ cái, tuy nhiên báo cáo tài chính và quyết toán ngân sách còn thiếu tính kịp thời và chính xác. Tỷ lệ báo cáo nộp đúng hạn đạt khoảng 80%.

  4. Hiệu quả quản lý tài chính: Kết quả thu chi tài chính giai đoạn 2018-2020 cho thấy nguồn thu chủ yếu từ ngân sách nhà nước và thu học phí liên kết, với tổng thu thường xuyên đạt khoảng 6 tỷ đồng mỗi năm tại Trường Trung cấp Tháp Mười. Tuy nhiên, chi tiêu còn thiếu kiểm soát chặt chẽ, dẫn đến chênh lệch thu chi và chưa tối ưu hóa nguồn lực.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc tổ chức bộ máy kế toán chưa phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động của từng trường, thiếu quy trình chi tiết trong luân chuyển chứng từ và kiểm tra kế toán. So với các nghiên cứu trong nước về tổ chức công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập, kết quả nghiên cứu tại Đồng Tháp tương đồng về những khó khăn trong việc áp dụng chế độ kế toán và quản lý tài chính.

Việc thiếu đồng bộ trong hệ thống báo cáo và chậm trễ trong nộp báo cáo ảnh hưởng đến khả năng ra quyết định của lãnh đạo nhà trường và các cơ quan quản lý cấp trên. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ hoàn thành báo cáo đúng hạn và bảng so sánh thu chi tài chính qua các năm để minh họa rõ hơn hiệu quả quản lý tài chính.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện tổ chức công tác kế toán nhằm nâng cao năng lực quản lý tài chính, góp phần thực hiện hiệu quả cơ chế tự chủ tài chính tại các trường trung cấp công lập.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tổ chức lại bộ máy kế toán: Phân công rõ ràng chức năng, nhiệm vụ cho từng vị trí kế toán, tăng cường đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn cho nhân viên kế toán nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý tài chính hiện đại. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban Giám hiệu và phòng Tổ chức - Hành chính.

  2. Hoàn thiện quy trình luân chuyển và lưu trữ chứng từ kế toán: Xây dựng quy trình chi tiết, áp dụng công nghệ thông tin để quản lý chứng từ điện tử, đảm bảo chứng từ được xử lý kịp thời và chính xác. Thời gian thực hiện: 9 tháng; Chủ thể: Phòng Tài chính - Kế toán.

  3. Nâng cao chất lượng hệ thống báo cáo kế toán: Thiết lập hệ thống báo cáo tài chính và quyết toán ngân sách chuẩn hóa, đảm bảo báo cáo được lập đúng kỳ hạn, đầy đủ và chính xác, phục vụ công tác quản lý và giám sát. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Phòng Tài chính - Kế toán và Ban Giám hiệu.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát kế toán: Thiết lập kế hoạch kiểm tra định kỳ, xây dựng bộ tiêu chí đánh giá tổ chức công tác kế toán, phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả sử dụng nguồn lực. Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: Kế toán trưởng và Ban Giám hiệu.

  5. Trang bị cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại: Đầu tư máy tính, phần mềm kế toán chuyên dụng và hệ thống lưu trữ dữ liệu điện tử để hỗ trợ công tác kế toán hiệu quả hơn. Thời gian thực hiện: 12 tháng; Chủ thể: Ban Giám hiệu và phòng Tài chính - Kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám hiệu các trường trung cấp công lập: Nhận diện các điểm mạnh, hạn chế trong công tác kế toán để xây dựng kế hoạch cải tiến quản lý tài chính, nâng cao hiệu quả hoạt động nhà trường.

  2. Phòng Tài chính - Kế toán các trường trung cấp: Áp dụng các giải pháp hoàn thiện tổ chức công tác kế toán, nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng quản lý tài chính.

  3. Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Đồng Tháp: Sử dụng kết quả nghiên cứu để giám sát, hỗ trợ và định hướng phát triển các trường trung cấp trên địa bàn, đảm bảo thực hiện đúng cơ chế tự chủ tài chính.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý kinh tế, Kế toán công: Tham khảo cơ sở lý luận và thực tiễn về tổ chức công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, phục vụ cho các nghiên cứu chuyên sâu và luận văn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức công tác kế toán lại quan trọng đối với các trường trung cấp công lập?
    Tổ chức công tác kế toán giúp cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời, phục vụ quản lý và ra quyết định, đồng thời đảm bảo minh bạch, hiệu quả sử dụng nguồn ngân sách nhà nước và các nguồn thu khác.

  2. Các trường trung cấp tại Đồng Tháp đang gặp những khó khăn gì trong công tác kế toán?
    Khó khăn gồm tổ chức bộ máy kế toán chưa phù hợp, quy trình luân chuyển chứng từ chưa chặt chẽ, báo cáo tài chính chưa kịp thời và thiếu chính xác, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý tài chính.

  3. Giải pháp nào được đề xuất để hoàn thiện công tác kế toán tại các trường?
    Các giải pháp bao gồm tổ chức lại bộ máy kế toán, hoàn thiện quy trình chứng từ, nâng cao chất lượng báo cáo, tăng cường kiểm tra giám sát và đầu tư trang thiết bị kỹ thuật hiện đại.

  4. Làm thế nào để đảm bảo báo cáo tài chính được lập đúng hạn và chính xác?
    Cần xây dựng hệ thống báo cáo chuẩn hóa, đào tạo nhân viên kế toán, áp dụng công nghệ thông tin và thiết lập quy trình kiểm tra, giám sát chặt chẽ.

  5. Vai trò của công tác kiểm tra kế toán trong các trường trung cấp là gì?
    Kiểm tra kế toán giúp phát hiện sai phạm, đảm bảo tuân thủ chế độ kế toán, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý tài chính, góp phần thực hiện tốt cơ chế tự chủ tài chính.

Kết luận

  • Đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán tại các trường trung cấp trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp cho thấy nhiều hạn chế về bộ máy, quy trình và báo cáo kế toán.
  • Các trường chủ yếu áp dụng mô hình kế toán tập trung, nhưng còn tồn tại sự chồng chéo và thiếu đồng bộ trong công tác kế toán.
  • Công tác chứng từ, sổ sách và báo cáo tài chính chưa đảm bảo tính kịp thời và chính xác, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý tài chính.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán, nâng cao năng lực quản lý tài chính và hướng tới tự chủ tài chính toàn phần.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai tổ chức lại bộ máy kế toán, hoàn thiện quy trình chứng từ, nâng cao chất lượng báo cáo và tăng cường kiểm tra giám sát; kêu gọi các trường trung cấp áp dụng nghiên cứu để phát triển bền vững.

Hành động ngay hôm nay để cải thiện công tác kế toán sẽ giúp các trường trung cấp tại Đồng Tháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, góp phần phát triển giáo dục nghề nghiệp và đáp ứng yêu cầu thị trường lao động hiện đại.