Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, đầu tư xây dựng đóng vai trò then chốt trong việc phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cải thiện đời sống xã hội. Tại Việt Nam, vốn đầu tư xây dựng từ ngân sách nhà nước chiếm khoảng 30% GDP, tạo nên sự chuyển biến quan trọng về cơ sở vật chất kỹ thuật. Thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình, là một trong những địa phương có tỷ trọng vốn đầu tư xây dựng lớn nhất trong tỉnh, do đó công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý Đầu tư Xây dựng và Phát triển Quỹ đất Thành phố Đồng Hới có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.

Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý này trong giai đoạn 2019-2021, nhằm nhận diện các tồn tại, hạn chế và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý dự án. Mục tiêu cụ thể bao gồm hệ thống hóa các vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý dự án đầu tư xây dựng, đánh giá thực trạng công tác quản lý tại Ban Quản lý, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý dự án đến năm 2025.

Phạm vi nghiên cứu giới hạn tại Ban Quản lý Đầu tư Xây dựng và Phát triển Quỹ đất Thành phố Đồng Hới, với dữ liệu thu thập từ năm 2019 đến 2021. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao chất lượng quản lý dự án, đảm bảo tiến độ, chất lượng và hiệu quả sử dụng vốn đầu tư, từ đó hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội địa phương, phù hợp với các mục tiêu phát triển bền vững và xây dựng nông thôn mới.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý dự án: Quản lý dự án là khoa học về hoạch định, tổ chức và điều phối nguồn lực nhằm đạt mục tiêu dự án về thời gian, chi phí và chất lượng. Ba yếu tố này có mối quan hệ chặt chẽ, được biểu diễn qua công thức:
    $$ C = f(P, T, S) $$
    với $C$ là chi phí, $P$ là mức độ hoàn thành công việc, $T$ là thời gian, và $S$ là phạm vi dự án.

  • Mô hình ba chiều quản lý dự án: Thời gian – Chi phí – Chất lượng là ba yếu tố cần được cân bằng và đánh đổi hợp lý trong quá trình quản lý dự án.

  • Khái niệm dự án đầu tư xây dựng: Theo Luật Xây dựng số 50/2014/QH13, dự án đầu tư xây dựng là tập hợp các đề xuất sử dụng vốn để xây dựng mới, sửa chữa hoặc cải tạo công trình nhằm phát triển hoặc duy trì chất lượng công trình trong thời gian và chi phí xác định.

  • Các giai đoạn quản lý dự án: Chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư và kết thúc đầu tư, mỗi giai đoạn có mục tiêu và nội dung quản lý riêng biệt.

  • Các nhân tố tác động đến quản lý dự án: Bao gồm nhân tố khách quan như quy mô, tính chất công trình, môi trường pháp lý, điều kiện tự nhiên; và nhân tố chủ quan như năng lực cán bộ, cơ cấu tổ chức, văn hóa tổ chức, cơ chế chính sách và khả năng cấp vốn.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu:

    • Dữ liệu thứ cấp gồm báo cáo kết quả quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý trong giai đoạn 2019-2021, các văn bản pháp luật, tài liệu nghiên cứu liên quan trong phạm vi cả nước.
    • Dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát ý kiến của ba nhóm đối tượng: 20 chủ đầu tư dự án, 40 nhà thầu thi công và 53 cán bộ, viên chức Ban Quản lý.

  • Phương pháp thu thập dữ liệu:

    • Phỏng vấn trực tiếp và phát bảng hỏi khảo sát cho các đối tượng liên quan.
    • Thu thập số liệu từ các báo cáo, tài liệu quản lý dự án.

  • Phương pháp phân tích:

    • Phân tích so sánh chuỗi thời gian từ 2019 đến 2021 để đánh giá biến động về tiến độ, chi phí và chất lượng dự án.
    • Phân tích thống kê mô tả sử dụng phần mềm SPSS và Excel để xử lý dữ liệu khảo sát, lập bảng tần số, tính toán tỷ lệ phần trăm và các chỉ số liên quan.

  • Timeline nghiên cứu:

    • Thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp trong năm 2021.
    • Phân tích và đánh giá thực trạng công tác quản lý dự án trong giai đoạn 2019-2021.
    • Đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý dự án đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Số lượng và tiến độ dự án:
    Trong giai đoạn 2019-2021, Ban Quản lý thực hiện tổng cộng 158 dự án đầu tư xây dựng, trong đó 156 dự án đã hoàn thành. Tỷ lệ dự án hoàn thành đúng tiến độ đạt khoảng 98.7%, chỉ có 2 dự án kéo dài thời gian do các vấn đề liên quan đến giải phóng mặt bằng.

  2. Quản lý chi phí:
    Chi phí đầu tư xây dựng được kiểm soát tương đối tốt, tuy nhiên chi phí giải phóng mặt bằng chiếm tỷ trọng lớn và là nguyên nhân chính làm tăng tổng chi phí dự án. So với dự toán ban đầu, chi phí thực tế tăng trung bình khoảng 5-7% do các yếu tố khách quan.

  3. Đánh giá của các bên liên quan:

    • Chủ đầu tư đánh giá công tác chuẩn bị dự án và điều hành dự án đạt mức hài lòng trên 85%.
    • Nhà thầu thi công phản hồi tích cực về công tác giám sát chất lượng và thanh toán, với tỷ lệ hài lòng trên 80%.
    • Cán bộ Ban Quản lý nhận định công tác giải phóng mặt bằng và tư vấn đấu thầu cần được cải thiện, với mức đánh giá dưới 75%.

  4. Quản lý rủi ro và an toàn lao động:
    Các dự án ít gặp rủi ro lớn trong quá trình thi công, tuy nhiên vẫn tồn tại một số sự cố an toàn lao động nhỏ, chiếm khoảng 3% tổng số dự án. Công tác quản lý an toàn và bảo vệ môi trường được thực hiện nghiêm túc nhưng cần tăng cường kiểm tra, giám sát.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Ban Quản lý Đầu tư Xây dựng và Phát triển Quỹ đất Thành phố Đồng Hới đã cơ bản hoàn thành tốt nhiệm vụ quản lý dự án đầu tư xây dựng trong giai đoạn 2019-2021, với tỷ lệ dự án hoàn thành đúng tiến độ và kiểm soát chi phí tương đối cao. Tuy nhiên, chi phí giải phóng mặt bằng là điểm nghẽn làm tăng tổng chi phí và kéo dài thời gian một số dự án, phản ánh sự phức tạp trong công tác phối hợp với các cơ quan liên quan và chính sách bồi thường.

So sánh với kinh nghiệm quản lý dự án tại các địa phương khác như huyện Cam Lộ và tỉnh Nghệ An, việc bố trí nhân lực chuyên môn theo dự án và tăng cường phối hợp liên ngành là những bài học quan trọng để nâng cao hiệu quả quản lý. Ngoài ra, việc cải thiện công tác tư vấn đấu thầu và giám sát thi công sẽ góp phần giảm thiểu rủi ro và sự cố an toàn lao động.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ tiến độ dự án theo năm, bảng so sánh chi phí dự toán và chi phí thực tế, cũng như bảng tần số đánh giá mức độ hài lòng của các bên liên quan để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác giải phóng mặt bằng

    • Hành động: Xây dựng quy trình phối hợp chặt chẽ giữa Ban Quản lý, các cơ quan chức năng và địa phương để đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng.
    • Mục tiêu: Giảm thiểu thời gian kéo dài dự án do GPMB xuống dưới 5% tổng số dự án.
    • Thời gian: Triển khai ngay trong năm 2023.
    • Chủ thể: Ban Quản lý phối hợp UBND các phường, xã và các phòng ban liên quan.

  2. Nâng cao năng lực cán bộ quản lý dự án

    • Hành động: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý dự án, kỹ năng mềm và pháp luật xây dựng cho cán bộ Ban Quản lý.
    • Mục tiêu: Tăng tỷ lệ cán bộ đạt chuẩn năng lực quản lý dự án lên trên 90%.
    • Thời gian: Từ năm 2023 đến 2024.
    • Chủ thể: Ban Quản lý phối hợp Trường Đại học Kinh tế Huế và các đơn vị đào tạo.

  3. Cải tiến công tác tư vấn đấu thầu và giám sát thi công

    • Hành động: Áp dụng quy trình đấu thầu minh bạch, lựa chọn tư vấn và nhà thầu có năng lực, tăng cường giám sát chất lượng thi công.
    • Mục tiêu: Giảm tỷ lệ sai sót trong quản lý cung ứng và thi công xuống dưới 3%.
    • Thời gian: Thực hiện từ năm 2023.
    • Chủ thể: Ban Quản lý phối hợp các tổ chức tư vấn, nhà thầu và cơ quan quản lý nhà nước.

  4. Tăng cường quản lý an toàn lao động và bảo vệ môi trường

    • Hành động: Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát an toàn lao động thường xuyên, tổ chức tập huấn về an toàn và bảo vệ môi trường cho nhà thầu và cán bộ Ban Quản lý.
    • Mục tiêu: Giảm số sự cố an toàn lao động xuống dưới 1% tổng số dự án.
    • Thời gian: Triển khai trong năm 2023.
    • Chủ thể: Ban Quản lý phối hợp Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, các nhà thầu.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các địa phương

    • Lợi ích: Áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý dự án, rút kinh nghiệm từ thực tiễn tại Đồng Hới.
    • Use case: Cải thiện công tác giải phóng mặt bằng và quản lý chi phí dự án.

  2. Cán bộ quản lý dự án và chuyên viên tư vấn xây dựng

    • Lợi ích: Nâng cao kiến thức về quản lý dự án, các quy trình pháp lý và kỹ thuật liên quan.
    • Use case: Đào tạo, nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng quản lý dự án.

  3. Nhà thầu thi công và tổ chức tư vấn

    • Lợi ích: Hiểu rõ yêu cầu quản lý chất lượng, tiến độ và an toàn lao động trong dự án đầu tư xây dựng.
    • Use case: Cải tiến quy trình thi công, nâng cao hiệu quả hợp tác với chủ đầu tư.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư và xây dựng

    • Lợi ích: Tham khảo thực trạng và đề xuất chính sách hỗ trợ quản lý dự án hiệu quả hơn.
    • Use case: Xây dựng chính sách, quy định phù hợp với thực tiễn địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Đồng Hới có những điểm mạnh gì?
    Ban Quản lý đã thực hiện tốt việc hoàn thành 156/158 dự án đúng tiến độ, kiểm soát chi phí hiệu quả và duy trì chất lượng công trình theo tiêu chuẩn. Điều này thể hiện qua tỷ lệ dự án hoàn thành đúng tiến độ đạt gần 99%.

  2. Nguyên nhân chính dẫn đến việc kéo dài thời gian một số dự án là gì?
    Chủ yếu do chi phí và tiến độ giải phóng mặt bằng chưa được xử lý kịp thời, gây chậm trễ trong bàn giao mặt bằng cho nhà thầu thi công.

  3. Làm thế nào để nâng cao năng lực quản lý dự án tại Ban Quản lý?
    Cần tổ chức đào tạo chuyên sâu về quản lý dự án, kỹ năng mềm và cập nhật các quy định pháp luật mới, đồng thời tăng cường kinh nghiệm thực tiễn qua các dự án cụ thể.

  4. Các giải pháp quản lý rủi ro được áp dụng như thế nào?
    Ban Quản lý sử dụng các phương pháp định tính và định lượng để nhận diện, đánh giá và xây dựng kế hoạch ứng phó với các rủi ro tiềm ẩn, đặc biệt là rủi ro về tiến độ và chi phí.

  5. Vai trò của các bên liên quan trong quản lý dự án được thể hiện ra sao?
    Chủ đầu tư chịu trách nhiệm chính trong quản lý dự án, phối hợp với nhà thầu thi công, tổ chức tư vấn và các cơ quan quản lý nhà nước để đảm bảo dự án được thực hiện đúng quy trình, chất lượng và tiến độ.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý dự án đầu tư xây dựng, làm rõ vai trò và các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý tại Ban Quản lý Đầu tư Xây dựng và Phát triển Quỹ đất Thành phố Đồng Hới.
  • Thực trạng công tác quản lý dự án giai đoạn 2019-2021 cho thấy đa số dự án hoàn thành đúng tiến độ, chi phí được kiểm soát tốt, tuy nhiên vẫn còn tồn tại một số hạn chế về giải phóng mặt bằng và quản lý chi phí.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý dự án, tập trung vào cải thiện công tác giải phóng mặt bằng, nâng cao năng lực cán bộ, cải tiến quy trình đấu thầu và giám sát thi công, cũng như tăng cường quản lý an toàn lao động.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần hỗ trợ Ban Quản lý và các bên liên quan nâng cao chất lượng quản lý dự án, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và cập nhật chính sách quản lý dự án phù hợp với thực tiễn phát triển.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý dự án đầu tư xây dựng tại địa phương bạn!