Tổng quan nghiên cứu

Dự toán ngân sách là công cụ quản trị quan trọng giúp doanh nghiệp hoạch định, tổ chức và kiểm soát hoạt động sản xuất kinh doanh. Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ đang dần nhận thức rõ vai trò của dự toán ngân sách trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và phát triển bền vững. Công ty TNHH Hưng Thông, hoạt động trong lĩnh vực sản xuất bao bì nhựa tại khu công nghiệp Cần Giuộc, Long An, đã áp dụng công tác lập dự toán ngân sách từ năm 2011. Tuy nhiên, thực tế cho thấy dự toán ban đầu còn nhiều hạn chế, như chỉ tiêu sản lượng tiêu thụ đặt cao hơn năng lực thực tế, dẫn đến việc không đạt mục tiêu năm 2013.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận về dự toán ngân sách, phân tích thực trạng công tác lập dự toán tại công ty TNHH Hưng Thông trong năm 2013, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống dự toán ngân sách. Nghiên cứu tập trung vào dự toán ngân sách ngắn hạn, bao gồm các dự toán tiêu thụ, sản xuất, chi phí nguyên vật liệu, nhân công, chi phí sản xuất chung, chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp, dự toán tiền mặt, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và bảng cân đối kế toán.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, giúp công ty sử dụng nguồn lực hợp lý, kiểm soát chi phí và định hướng phát triển bền vững. Qua đó, góp phần tăng cường năng lực cạnh tranh trong bối cảnh thị trường bao bì nhựa ngày càng khốc liệt.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị dự toán ngân sách, bao gồm:

  • Khái niệm dự toán ngân sách: Là hệ thống các chỉ tiêu về số lượng và giá trị dự kiến trong tương lai, phản ánh mục tiêu kinh tế tài chính và cách thức huy động nguồn lực để thực hiện mục tiêu đó.

  • Phân loại dự toán ngân sách: Theo chức năng (dự toán hoạt động và dự toán tài chính), theo phương pháp lập (dự toán cố định và linh hoạt), theo thời gian (ngắn hạn và dài hạn), và theo mức độ phân tích (dự toán gốc và dự toán cuốn chiếu).

  • Chức năng của dự toán ngân sách: Hoạch định, tổ chức - điều hành và kiểm soát hoạt động kinh doanh, giúp nhà quản trị tối đa hóa lợi nhuận và sử dụng hiệu quả nguồn lực.

  • Mô hình lập dự toán ngân sách: Mô hình thông tin từ trên xuống, mô hình thông tin phản hồi và mô hình thông tin từ dưới lên, mỗi mô hình có ưu nhược điểm riêng, phù hợp với đặc điểm quản lý của từng doanh nghiệp.

  • Các nhân tố ảnh hưởng đến lập dự toán: Nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, tổ chức công tác kế toán, quy trình lập dự toán và chính sách pháp luật.

  • Nội dung dự toán ngân sách: Bao gồm dự toán tiêu thụ, sản xuất, nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung, tồn kho thành phẩm, chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp, dự toán tiền mặt, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và bảng cân đối kế toán.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp thống kê mô tả và phân tích so sánh:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ hồ sơ kế toán, báo cáo tài chính, dự toán ngân sách thực tế của công ty TNHH Hưng Thông năm 2013, kết hợp phỏng vấn sâu với các cán bộ quản lý và nhân viên phòng kế toán, phòng sản xuất, phòng kinh doanh.

  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn mẫu cỡ khoảng 20 cán bộ chủ chốt tham gia trực tiếp vào công tác lập dự toán ngân sách, đảm bảo đại diện cho các bộ phận liên quan.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích mô tả để đánh giá thực trạng dự toán ngân sách, so sánh số liệu dự toán với kết quả thực tế, phân tích nguyên nhân và đề xuất giải pháp. Các số liệu được trình bày qua bảng biểu và biểu đồ để minh họa rõ ràng.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2013, tập trung phân tích dữ liệu và thực trạng công tác lập dự toán ngân sách trong năm này, đồng thời đề xuất giải pháp hoàn thiện cho các năm tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng lập dự toán tiêu thụ sản phẩm: Dự toán tiêu thụ năm 2013 được đặt cao hơn khoảng 10-15% so với năng lực sản xuất thực tế, dẫn đến việc không đạt mục tiêu doanh thu đề ra. Doanh thu năm 2013 tăng 14% so với năm 2012, thấp hơn mức tăng 16% của năm trước đó.

  2. Dự toán chi phí nguyên vật liệu và nhân công: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và nhân công trực tiếp được dự toán dựa trên định mức tiêu hao và định mức thời gian lao động. Tuy nhiên, việc áp dụng định mức chưa sát với thực tế sản xuất, gây ra sai lệch khoảng 5-7% so với chi phí thực tế phát sinh.

  3. Quy trình lập dự toán còn thiếu sự phối hợp chặt chẽ: Mô hình lập dự toán hiện tại chủ yếu theo mô hình thông tin từ trên xuống, thiếu sự phản hồi từ các bộ phận cơ sở, dẫn đến dự toán thiếu tính khả thi và chưa phát huy được tính chủ động của các phòng ban.

  4. Cơ sở vật chất và tổ chức bộ máy kế toán: Công ty đã đầu tư máy móc hiện đại và tổ chức bộ máy kế toán tương đối hoàn chỉnh với 276 lao động năm 2013, tuy nhiên, công tác phối hợp giữa các phòng ban trong lập dự toán còn hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng dự toán.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của việc dự toán tiêu thụ sản phẩm không sát thực tế là do áp đặt chỉ tiêu từ cấp quản lý cao xuống mà không có sự tham gia đầy đủ của các bộ phận sản xuất và kinh doanh. Điều này phù hợp với nhận xét về hạn chế của mô hình thông tin từ trên xuống, dễ gây áp lực và thiếu động lực cho nhân viên.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành, việc áp dụng mô hình thông tin phản hồi hoặc từ dưới lên được đánh giá cao hơn về tính khả thi và sự đồng thuận trong doanh nghiệp. Việc chưa áp dụng mô hình này tại công ty TNHH Hưng Thông là một điểm cần cải thiện.

Ngoài ra, sai lệch trong dự toán chi phí nguyên vật liệu và nhân công phản ánh việc chưa cập nhật kịp thời các định mức tiêu hao và đơn giá lao động, cũng như chưa có hệ thống kiểm soát chặt chẽ trong quá trình lập dự toán.

Việc tổ chức bộ máy kế toán và trang bị cơ sở vật chất hiện đại là điểm mạnh giúp công ty có nền tảng để hoàn thiện công tác dự toán ngân sách. Tuy nhiên, cần tăng cường đào tạo nhân lực và cải tiến quy trình phối hợp để nâng cao hiệu quả lập dự toán.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh doanh thu dự toán và thực tế các năm 2011-2013, bảng phân tích sai lệch chi phí dự toán và thực tế, cũng như sơ đồ quy trình lập dự toán hiện tại và đề xuất.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Áp dụng mô hình lập dự toán thông tin phản hồi hoặc từ dưới lên

    • Mục tiêu: Tăng tính khả thi và sự đồng thuận trong dự toán ngân sách
    • Thời gian: Triển khai trong năm tài chính tiếp theo
    • Chủ thể: Ban giám đốc phối hợp phòng kế toán, phòng sản xuất và phòng kinh doanh

  2. Cập nhật và hoàn thiện định mức tiêu hao nguyên vật liệu và thời gian lao động

    • Mục tiêu: Giảm sai lệch chi phí dự toán xuống dưới 3%
    • Thời gian: Hoàn thành trong 6 tháng
    • Chủ thể: Phòng sản xuất phối hợp phòng kế toán

  3. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực nhân viên lập dự toán

    • Mục tiêu: Nâng cao kỹ năng lập dự toán và phối hợp liên phòng ban
    • Thời gian: Đào tạo định kỳ hàng quý
    • Chủ thể: Phòng nhân sự phối hợp phòng kế toán

  4. Xây dựng quy trình phối hợp lập dự toán rõ ràng, minh bạch

    • Mục tiêu: Rút ngắn thời gian lập dự toán, nâng cao chất lượng dự toán
    • Thời gian: Thiết lập và áp dụng trong vòng 3 tháng
    • Chủ thể: Ban giám đốc và phòng kế toán

  5. Trang bị phần mềm quản lý dự toán ngân sách hiện đại

    • Mục tiêu: Tự động hóa, giảm sai sót và tăng tính chính xác của dự toán
    • Thời gian: Lựa chọn và triển khai trong 1 năm
    • Chủ thể: Ban giám đốc phối hợp phòng công nghệ thông tin và phòng kế toán

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban giám đốc và quản lý cấp cao doanh nghiệp sản xuất

    • Lợi ích: Hiểu rõ vai trò và quy trình lập dự toán ngân sách, từ đó nâng cao hiệu quả quản trị tài chính và hoạch định chiến lược.

  2. Phòng kế toán và tài chính doanh nghiệp

    • Lợi ích: Nắm vững các phương pháp lập dự toán, cập nhật các định mức chi phí, cải tiến quy trình lập dự toán phù hợp với thực tế doanh nghiệp.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, quản trị kinh doanh

    • Lợi ích: Tham khảo cơ sở lý luận, mô hình và phương pháp nghiên cứu thực tiễn về dự toán ngân sách trong doanh nghiệp sản xuất.

  4. Các chuyên gia tư vấn quản trị tài chính doanh nghiệp

    • Lợi ích: Áp dụng các giải pháp hoàn thiện dự toán ngân sách vào thực tiễn tư vấn, giúp khách hàng nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.

Câu hỏi thường gặp

  1. Dự toán ngân sách có vai trò gì trong doanh nghiệp sản xuất?
    Dự toán ngân sách giúp doanh nghiệp hoạch định mục tiêu tài chính, tổ chức nguồn lực và kiểm soát chi phí, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh.

  2. Mô hình lập dự toán nào phù hợp với doanh nghiệp quy mô vừa?
    Mô hình thông tin phản hồi được đánh giá phù hợp vì huy động được trí tuệ của các cấp quản lý, tăng tính khả thi và sự đồng thuận trong doanh nghiệp.

  3. Làm thế nào để giảm sai lệch giữa dự toán và thực tế?
    Cập nhật định mức tiêu hao, đào tạo nhân viên lập dự toán, áp dụng quy trình phối hợp chặt chẽ và sử dụng phần mềm quản lý dự toán hiện đại là các giải pháp hiệu quả.

  4. Quy trình lập dự toán ngân sách gồm những giai đoạn nào?
    Quy trình gồm ba giai đoạn chính: chuẩn bị (xác định mục tiêu, thu thập thông tin), soạn thảo (lập dự toán chi tiết), và kiểm soát (theo dõi, đánh giá và điều chỉnh dự toán).

  5. Tại sao cần hoàn thiện dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông?
    Hoàn thiện dự toán giúp công ty nâng cao tính chính xác, khả thi của kế hoạch tài chính, từ đó sử dụng hiệu quả nguồn lực, kiểm soát chi phí và phát triển bền vững trong môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

Kết luận

  • Dự toán ngân sách là công cụ quản trị không thể thiếu, đóng vai trò quan trọng trong hoạch định, tổ chức và kiểm soát hoạt động doanh nghiệp.
  • Thực trạng tại công ty TNHH Hưng Thông cho thấy dự toán còn nhiều hạn chế về tính khả thi và phối hợp giữa các bộ phận.
  • Nghiên cứu đề xuất áp dụng mô hình lập dự toán thông tin phản hồi, cập nhật định mức chi phí, đào tạo nhân lực và hoàn thiện quy trình phối hợp.
  • Việc hoàn thiện dự toán ngân sách sẽ giúp công ty nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, sử dụng nguồn lực hợp lý và tăng cường năng lực cạnh tranh.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai giải pháp trong năm tài chính tiếp theo, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp để phát triển bền vững.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản trị tài chính tại doanh nghiệp của bạn!