Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của ngành xây dựng tại Việt Nam, đặc biệt là tại các đô thị lớn như TP. Hồ Chí Minh, nhu cầu hoàn thiện cơ sở hạ tầng và các công trình dân dụng ngày càng tăng cao. Công tác thanh, quyết toán hợp đồng xây dựng giữ vai trò then chốt trong việc đảm bảo tiến độ, chất lượng và hiệu quả tài chính của các dự án xây dựng. Tại Công ty cổ phần xây dựng và kinh doanh địa ốc Tân Kỷ (TAKCO), với hơn 17 năm kinh nghiệm, công tác này còn tồn tại nhiều hạn chế ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sản xuất kinh doanh. Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng công tác thanh, quyết toán hợp đồng xây dựng tại TAKCO trong giai đoạn 2014-2016, nhằm đề xuất các giải pháp hoàn thiện, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và vận hành dự án.

Mục tiêu nghiên cứu bao gồm hệ thống hóa cơ sở lý luận về công tác thanh, quyết toán hợp đồng xây dựng; đánh giá thực trạng tại TAKCO; và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hợp đồng xây dựng do TAKCO thực hiện trong giai đoạn 2014-2016 tại TP. Hồ Chí Minh. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cải thiện tỷ lệ thanh toán đúng hạn, giảm thiểu nợ đọng, từ đó tăng cường hiệu quả sử dụng vốn và nâng cao năng lực cạnh tranh của công ty trên thị trường xây dựng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý hợp đồng xây dựng, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý hợp đồng xây dựng: Nhấn mạnh nguyên tắc ký kết, thực hiện và quản lý hợp đồng theo quy định pháp luật, đảm bảo tính pháp lý và hiệu quả kinh tế.
  • Mô hình quản lý chi phí và thanh toán trong xây dựng: Tập trung vào các hình thức giá hợp đồng (trọn gói, đơn giá cố định, đơn giá điều chỉnh, theo thời gian) và phương thức thanh toán (tạm ứng, thanh toán theo khối lượng hoàn thành).
  • Khái niệm thanh, quyết toán hợp đồng xây dựng: Thanh toán là việc trả tiền theo khối lượng công việc hoàn thành; quyết toán là xác định tổng giá trị cuối cùng của hợp đồng khi hoàn thành toàn bộ công việc.

Các khái niệm chính bao gồm: hợp đồng xây dựng, thanh toán hợp đồng, quyết toán hợp đồng, hồ sơ thanh toán, hồ sơ quyết toán, nguyên tắc ký kết và thực hiện hợp đồng, các loại hợp đồng xây dựng theo tính chất và hình thức giá.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp dựa trên cơ sở lý luận và dữ liệu thực tế từ Công ty TAKCO. Nguồn dữ liệu chính gồm:

  • Hồ sơ thanh, quyết toán các hợp đồng xây dựng của TAKCO giai đoạn 2014-2016.
  • Báo cáo tài chính và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty trong cùng giai đoạn.
  • Tài liệu pháp luật liên quan đến hợp đồng xây dựng và quản lý tài chính.

Phương pháp phân tích bao gồm phân tích định lượng số liệu tài chính, đánh giá quy trình thanh, quyết toán, và phân tích các tồn tại, nguyên nhân. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ các hợp đồng xây dựng đã thực hiện và thanh, quyết toán trong giai đoạn nghiên cứu. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp toàn bộ mẫu (census) nhằm đảm bảo tính toàn diện. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2017 đến tháng 11/2017, bao gồm thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình tài chính và hiệu quả kinh doanh của TAKCO giai đoạn 2014-2016: Tổng tài sản tăng từ 318.003 triệu đồng năm 2014 lên 407.045 triệu đồng năm 2016, tương ứng tăng 28%. Lợi nhuận trước thuế tăng từ 1.996 triệu đồng lên 4.132 triệu đồng, tăng hơn 100%. Tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu cũng cải thiện từ 1,6% lên 2,6%, cho thấy hiệu quả kinh doanh có xu hướng tích cực.

  2. Thực trạng công tác thanh toán hợp đồng: Thanh toán hợp đồng còn chậm trễ, tỷ lệ thanh toán đúng hạn chưa đạt yêu cầu, dẫn đến tồn đọng nợ khó đòi kéo dài. Ví dụ, trong các dự án lớn như Tòa nhà Nguyễn Văn Trỗi và Khu căn hộ Saigonland, tiến độ thanh toán không đồng bộ với tiến độ thi công, ảnh hưởng đến nguồn vốn lưu động của công ty.

  3. Quy trình quyết toán hợp đồng còn nhiều bất cập: Hồ sơ quyết toán thường bị chậm nộp, thời hạn giao nộp hồ sơ quyết toán vượt quá 60 ngày quy định, gây khó khăn trong việc kiểm toán và phê duyệt quyết toán. Việc phối hợp giữa các phòng ban liên quan chưa hiệu quả, dẫn đến sai sót và kéo dài thời gian quyết toán.

  4. Nguyên nhân tồn tại trong công tác thanh, quyết toán: Bao gồm năng lực quản lý tài chính còn hạn chế, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận, quy trình làm việc chưa hoàn chỉnh, và thiếu đào tạo chuyên môn cho cán bộ phụ trách. Ngoài ra, các yếu tố khách quan như thay đổi thiết kế, phát sinh công việc ngoài hợp đồng cũng làm phức tạp công tác thanh, quyết toán.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác thanh, quyết toán hợp đồng xây dựng tại TAKCO có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo nguồn vốn và hiệu quả hoạt động. Việc thanh toán chậm trễ làm giảm khả năng tài chính, ảnh hưởng đến tiến độ thi công và uy tín công ty. So sánh với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, tình trạng này là phổ biến nhưng có thể khắc phục bằng việc hoàn thiện quy trình và nâng cao năng lực quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng tài sản và lợi nhuận, bảng so sánh tiến độ thanh toán và tiến độ thi công các dự án tiêu biểu, cũng như sơ đồ quy trình thanh, quyết toán hiện tại và đề xuất cải tiến. Việc áp dụng tiêu chuẩn ISO 9001:2015 trong quản lý chất lượng cũng là một điểm mạnh để nâng cao hiệu quả công tác này.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và hoàn thiện quy trình thanh, quyết toán hợp đồng: Thiết lập quy trình chuẩn, rõ ràng, minh bạch, đảm bảo các bước thực hiện đúng thời hạn và đầy đủ hồ sơ pháp lý. Mục tiêu giảm thời gian quyết toán xuống dưới 60 ngày, thực hiện trong vòng 12 tháng, do Ban Tổng giám đốc chỉ đạo.

  2. Tăng cường phối hợp giữa các phòng ban liên quan: Thiết lập kênh thông tin liên lạc hiệu quả giữa phòng kỹ thuật, phòng tài chính kế toán, phòng kiểm soát chi phí và các bộ phận thi công để xử lý kịp thời các vướng mắc trong thanh, quyết toán. Thực hiện ngay trong 6 tháng tới, do Ban Tổng giám đốc và Trưởng các phòng chịu trách nhiệm.

  3. Đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ phụ trách thanh, quyết toán: Tổ chức các khóa đào tạo về quản lý hợp đồng, tài chính xây dựng, kỹ năng xử lý hồ sơ thanh toán và quyết toán. Mục tiêu nâng cao năng lực chuyên môn, giảm sai sót hồ sơ, thực hiện trong 12 tháng, do Phòng Nhân sự phối hợp với Ban Tổng giám đốc tổ chức.

  4. Đẩy nhanh tiến độ thanh, quyết toán hợp đồng xây dựng: Áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ, theo dõi tiến độ thanh toán và quyết toán, giảm thiểu thủ tục giấy tờ. Mục tiêu tăng tỷ lệ thanh toán đúng hạn lên trên 90% trong vòng 1 năm, do Phòng Tài chính kế toán và Phòng kỹ thuật đấu thầu phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý công ty xây dựng: Giúp hiểu rõ các vấn đề liên quan đến công tác thanh, quyết toán hợp đồng, từ đó xây dựng chính sách và quy trình quản lý hiệu quả.

  2. Cán bộ phụ trách tài chính, kế toán và kiểm soát chi phí: Nâng cao kiến thức chuyên môn về hồ sơ thanh toán, quyết toán và các quy định pháp luật liên quan, giúp thực hiện công việc chính xác và kịp thời.

  3. Nhà thầu và tổng thầu xây dựng: Tham khảo để cải thiện quy trình phối hợp với chủ đầu tư, đảm bảo quyền lợi và trách nhiệm trong thanh toán hợp đồng.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành quản lý xây dựng, kinh tế xây dựng: Cung cấp tài liệu tham khảo thực tiễn, giúp hiểu sâu về quy trình và các vấn đề thực tế trong quản lý hợp đồng xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Thanh toán hợp đồng xây dựng gồm những hình thức nào?
    Thanh toán hợp đồng xây dựng gồm hai hình thức chính: thanh toán tạm ứng (ứng trước một phần kinh phí để chuẩn bị thi công) và thanh toán theo khối lượng công việc hoàn thành đã được nghiệm thu. Ví dụ, tại TAKCO, mức tạm ứng thường từ 10-20% giá trị hợp đồng tùy loại hợp đồng.

  2. Thời hạn thanh toán hợp đồng xây dựng được quy định ra sao?
    Thời hạn thanh toán không được kéo dài quá 14 ngày làm việc kể từ khi bên giao thầu nhận đủ hồ sơ thanh toán hợp lệ. Trong vòng 7 ngày làm việc, bên giao thầu phải hoàn thành thủ tục chuyển tiền, và ngân hàng phải chuyển tiền trong 7 ngày tiếp theo.

  3. Hồ sơ thanh toán hợp đồng xây dựng gồm những gì?
    Hồ sơ thanh toán bao gồm biên bản nghiệm thu khối lượng công việc hoàn thành, bảng tính giá trị công việc phát sinh (nếu có), đề nghị thanh toán có xác nhận của các bên liên quan. Hồ sơ này phải phù hợp với loại hợp đồng và các thỏa thuận trong hợp đồng.

  4. Nguyên nhân chính gây chậm trễ trong công tác quyết toán hợp đồng là gì?
    Nguyên nhân chủ yếu là do hồ sơ quyết toán bị chậm nộp, thiếu sự phối hợp giữa các phòng ban, năng lực quản lý tài chính còn hạn chế, và phát sinh công việc ngoài hợp đồng chưa được xử lý kịp thời.

  5. Làm thế nào để hoàn thiện công tác thanh, quyết toán hợp đồng xây dựng?
    Hoàn thiện công tác này cần xây dựng quy trình chuẩn, tăng cường phối hợp giữa các bộ phận, đào tạo nâng cao năng lực cán bộ, và ứng dụng công nghệ thông tin để quản lý hồ sơ và theo dõi tiến độ thanh toán, quyết toán.

Kết luận

  • Công tác thanh, quyết toán hợp đồng xây dựng tại Công ty TAKCO trong giai đoạn 2014-2016 còn nhiều tồn tại, ảnh hưởng đến hiệu quả tài chính và tiến độ thi công.
  • Năng lực quản lý, phối hợp giữa các phòng ban và quy trình làm việc chưa đồng bộ là nguyên nhân chính gây ra các hạn chế.
  • Kết quả nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện quy trình, nâng cao năng lực cán bộ và đẩy nhanh tiến độ thanh, quyết toán.
  • Việc áp dụng các giải pháp này dự kiến sẽ giúp TAKCO nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, giảm thiểu nợ đọng và tăng cường uy tín trên thị trường xây dựng.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo, hoàn thiện quy trình và áp dụng công nghệ quản lý trong vòng 12 tháng tới, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả thực hiện.

Quý độc giả và các nhà quản lý trong ngành xây dựng được khuyến khích áp dụng các kết quả và giải pháp nghiên cứu để nâng cao hiệu quả công tác thanh, quyết toán hợp đồng xây dựng tại đơn vị mình.