Tổng quan nghiên cứu

Bạo lực học đường (BLHĐ) là một vấn đề xã hội nghiêm trọng ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường giáo dục và sự phát triển toàn diện của học sinh. Theo báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, trong một năm học, toàn quốc xảy ra gần 1.600 vụ học sinh đánh nhau trong và ngoài trường học, với tỷ lệ khoảng 5.200 học sinh thì có một vụ đánh nhau và 11.000 học sinh thì có một em bị thôi học do đánh nhau. Tình trạng này không chỉ gây tổn hại về thể chất mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý, tinh thần của học sinh, làm suy giảm chất lượng giáo dục và giá trị đạo đức xã hội. Luận văn tập trung nghiên cứu giáo dục pháp luật về phòng, chống bạo lực học đường tại tỉnh Quảng Nam trong giai đoạn 2015-2019 nhằm đánh giá thực trạng, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này.

Mục tiêu nghiên cứu là hệ thống hóa các quy định pháp luật về phòng, chống BLHĐ, khảo sát thực trạng giáo dục pháp luật tại Quảng Nam, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm tăng cường nhận thức và trách nhiệm của các bên liên quan. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, tập trung vào các cấp học phổ thông và giáo dục thường xuyên. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để nâng cao hiệu quả công tác giáo dục pháp luật, góp phần xây dựng môi trường học đường an toàn, lành mạnh, thân thiện, giảm thiểu các hành vi bạo lực trong trường học.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục pháp luật và phòng, chống bạo lực học đường. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết giáo dục pháp luật: Giáo dục pháp luật là quá trình tác động có hệ thống, có mục đích nhằm nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của các thành viên xã hội. Trong môi trường học đường, giáo dục pháp luật giúp hình thành nhân cách, kỹ năng sống và ý thức pháp luật cho học sinh.

  2. Lý thuyết phòng, chống bạo lực học đường: BLHĐ được định nghĩa là các hành vi bạo lực thể chất hoặc tinh thần xảy ra trong môi trường giáo dục, gây tổn thương về thể chất, tinh thần hoặc danh dự cho học sinh. Phòng chống BLHĐ đòi hỏi sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội, đồng thời cần có các biện pháp giáo dục pháp luật phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của học sinh.

Các khái niệm chính bao gồm: bạo lực học đường, nạn nhân bạo lực học đường, giáo dục pháp luật, giáo dục pháp luật về phòng, chống bạo lực học đường, và quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đường. Luận văn cũng tham khảo các mô hình phòng chống bạo lực dựa vào trường học và các kinh nghiệm từ địa phương khác như Vĩnh Phúc, Quảng Bình.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Cụ thể:

  • Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh: Được sử dụng để hệ thống hóa các quy định pháp luật, so sánh thực trạng giáo dục pháp luật về phòng, chống BLHĐ tại Quảng Nam với các địa phương khác.

  • Phương pháp xã hội học: Thu thập dữ liệu thực tiễn thông qua khảo sát, phỏng vấn cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và các bên liên quan tại các trường học trên địa bàn tỉnh.

  • Phương pháp lịch sử: Nghiên cứu quá trình phát triển chính sách, pháp luật và công tác giáo dục pháp luật về phòng, chống BLHĐ.

Cỡ mẫu khảo sát khoảng vài trăm người gồm cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh các cấp học. Phương pháp chọn mẫu kết hợp ngẫu nhiên và có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện và phù hợp với mục tiêu nghiên cứu. Thời gian nghiên cứu tập trung từ năm 2015 đến 2019, phù hợp với giai đoạn triển khai các chính sách phòng, chống BLHĐ tại Quảng Nam.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng bạo lực học đường tại Quảng Nam: Trong giai đoạn 2015-2019, tỉnh ghi nhận nhiều vụ BLHĐ với các hình thức từ đánh nhau, xúc phạm đến xâm hại tình dục. Số liệu cho thấy có khoảng 308 vụ bạo lực học đường và vi phạm pháp luật liên quan đến 656 đối tượng, với 342 nạn nhân bị xâm hại, trong đó có 4 trường hợp tử vong và 128 người bị thương. Tỷ lệ học sinh chứng kiến hoặc tham gia các hành vi bạo lực chiếm khoảng 24%, tương tự với các nghiên cứu trên toàn quốc.

  2. Nhận thức và thực hiện giáo dục pháp luật về phòng, chống BLHĐ: 100% các trường học trên địa bàn tỉnh đã xây dựng kế hoạch giáo dục pháp luật về phòng, chống BLHĐ và tổ chức các hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật.