Vai Trò Của Nhân Viên Công Tác Xã Hội Trong Việc Hỗ Trợ Học Sinh Trung Học Phổ Thông Bị Gây Hấn Tại Quận Gò Vấp, Thành Phố Hồ Chí Minh

• Tác giả: Lê Thị Anh Minh
• Người hướng dẫn: TS. Huỳnh Văn Chẩn
• Trường học: Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Công tác xã hội
• Đề tài: Vai Trò Của Nhân Viên Công Tác Xã Hội Trong Hỗ Trợ Học Sinh Bị Gây Hấn Tại Quận Gò Vấp
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
• 1.1. Một số lý thuyết ứng dụng trong CTXH hỗ trợ học sinh bị gây hấn trong học đường
• 1.2. Thuyết nhu cầu của Maslow
• 1.3. Lý thuyết thất vọng – gây hấn
• 1.4. Lý thuyết nhận thức hành vi
• 1.5. Lý thuyết về vai trò
• 1.6. Lý thuyết học tập xã hội
• 1.7. Một số khái niệm liên quan
• 1.7.1. Khái niệm vai trò
• 1.7.2. Khái niệm Nhân viên CTXH
• 1.7.3. Khái niệm vai trò của NVCTXH
• 1.7.4. Khái niệm hỗ trợ
• 1.7.5. Khái niệm học sinh THPT
• 1.7.6. Khái niệm bị gây hấn
• 1.7.7. Khái niệm về vai trò của nhân viên CTXH trong việc hỗ trợ học sinh THPT bị gây hấn trong học đường
• 1.8. Khái quát chung về địa bàn và khách thể nghiên cứu
• 1.9. TIỂU KẾT CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VAI TRÒ CỦA NHÂN VIÊN CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG VIỆC HỖ TRỢ HỌC SINH BỊ GÂY HẤN TRONG HỌC ĐƯỜNG TẠI QUẬN GÒ VẤP
• 2.1. Thực trạng về hành vi gây hấn của trẻ vị thành niên
• 2.2. Nhận thức của học sinh THPT hành vi gây hấn
• 2.3. Nhận thức của học sinh THPH về các hình thức biểu hiện gây hấn
• 2.4. Nhận thức của học sinh THPT về hậu quả của hành vi gây hấn
• 2.5. Nhận thức về nguồn gốc của hành vi gây hấn của học sinh THPT
• 2.6. Nhận thức về cách giảm thiểu hành vi gây hấn của học sinh THPT
• 2.7. Thái độ và cách ứng xử của HS THPT trước hành vi gây hấn
• 2.8. Các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi gây hấn của học sinh THPT
• 2.8.1. Nhân tố chủ quan
• 2.8.2. Nhân tố khách quan
• 2.8.2.1. Những yếu tố đến từ gia đình
• 2.8.2.2. Những yếu tố đến từ nhà trường
• 2.8.2.3. Những yếu tố đến từ xã hội
• 2.9. TIỂU KẾT CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: VAI TRÒ CỦA NVCTXH TRONG VIỆC HỖ TRỢ HỌC SINH THPT BỊ GÂY HẤN TRONG HỌC ĐƯỜNG TẠI QUẬN GÒ VẤP TPHCM
• 3.1. Vai trò hỗ trợ của NVCTXH nhằm giảm thiểu hành vi gây hấn cho học sinh THPT
• 3.2. Vai trò hỗ trợ các giải pháp của nhà trường trong việc giảm thiểu hành vi gây hấn
• 3.3. Vai trò hỗ trợ của NVCTXH từ các biện pháp của gia đình
• 3.4. Vai trò hỗ trợ của NVCTXH từ các biện pháp của cộng đồng
• 3.5. Vai trò hỗ trợ của NVCTXH từ các biện pháp phòng ngừa và bảo vệ bản thân khỏi nguy cơ GHHĐ của học sinh THPT
• 3.6. Vai trò hỗ trợ của NVCTXH đối với các phương án tự vệ của học sinh THPT khi đối diện với tình huống bị gây hấn
• 3.7. Nâng cao vai trò của nhân viên công tác xã hội trong hoạt động hỗ trợ học sinh bị gây hấn trong học đường
• 3.8. TIỂU KẾT CHƯƠNG 3
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 1. Đối với các nhà quản lý giáo dục
• 2. Đối với nhà trường
• 3. Đối với phụ huynh học sinh
• 4. Đối với học sinh
• 5. Đối với vai trò của NVCTXH trong trường học
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Gây Hấn Học Đường Tại Gò Vấp Thực Trạng

Trong bối cảnh xã hội phát triển, học sinh đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của xã hội. Giáo dục và nuôi dưỡng học sinh từ sớm là vô cùng cần thiết. Mỗi lứa tuổi có đặc điểm tâm sinh lý riêng và những vấn đề đặc biệt cần quan tâm. Hiện nay, các trường học đang đối mặt với nhiều vấn đề xã hội, trong đó gây hấn học đường là một hiện tượng phổ biến. Mức độ có thể khác nhau ở từng nơi, nhưng nó đòi hỏi sự quan tâm của nhà trường, gia đình và xã hội. Một số học sinh có hành vi bạo lực đe dọa bạn bè, thể hiện sự suy giảm về đạo đức. Do đó, cần giáo dục và ngăn chặn các hành vi gây hấn từ khi mới xuất hiện. Điều này sẽ góp phần tạo ra một môi trường tốt cho thế hệ trẻ. Theo thống kê, trên thế giới có khoảng 10.000 trẻ em liên quan đến gây hấn trong học đường và xu hướng này tiếp tục tăng ở các cấp học. Đáng chú ý, gây hấn xảy ra ở cả nam và nữ. Nguyên nhân có thể đơn giản như ganh tị, ghen tức, hoặc không chơi chung. Tuy nhiên, phần lớn là do bắt chước từ phim ảnh, bạo lực đã ăn sâu vào tâm trí các em khi hệ thống thông tin du nhập nhanh chóng vào đời sống xã hội. Theo báo cáo của ngành giáo dục, trong những năm gần đây, hành vi gây hấn xảy ra không ít. Có những trường hợp nghiêm trọng đến mức học sinh bị đuổi học. Trong thời đại 4.0, hiện tượng gây hấn càng trở nên phức tạp và tinh vi hơn, thậm chí có trường hợp đe dọa tinh thần trên mạng khiến một số em phải nghỉ học.

1.1. Thực Trạng Bạo Lực Học Đường Gò Vấp Số Liệu Thống Kê

Gò Vấp là một quận nội thành với 13 trường THPT công lập, dân lập và quốc tế. Trình độ dân trí và kinh tế ở mức trung bình khá. Nhận thức của phụ huynh và học sinh còn nhiều hạn chế, tuy nhiên, đã có sự thay đổi tích cực nhờ tuyên truyền của Nhà nước. Hiện tượng gây hấn của học sinh diễn ra khá phức tạp. Cần có sự vào cuộc của toàn xã hội và ngành giáo dục với chiến lược lâu dài và hiệu quả. Các trường THPT cần có nhân viên công tác xã hội (NVCTXH) để hỗ trợ ngăn chặn các hành vi gây hấn và xây dựng môi trường học tập lành mạnh, an toàn và thân thiện.

1.2. Vai Trò Của Nhân Viên Xã Hội Trường Học Gò Vấp Tổng Quan

Bản thân tôi là người đã hoạt động trong lĩnh vực Giáo dục nhiều năm, có tình yêu thương đặc biệt đối với các em học sinh, muốn thực hiện một nghiên cứu liên quan để mang lại những giá trị cho xã hội. Xuất phát từ yêu cầu, thực tiễn và mong muốn của bản thân nói trên, việc lựa chọn đề tài “Vai trò của nhân viên công tác xã hội trong việc hỗ trợ học sinh THPT bị gây hấn trong học đường tại quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh” là cần thiết và có ý nghĩa về cả lý luận và thực tiễn.

II. Nghiên Cứu Về Gây Hấn Học Đường Tổng Quan Tình Hình Thế Giới

Các nghiên cứu về hành vi gây hấn cho thấy hành vi này có nhiều hình thức, từ coi thường, xúc phạm đến gây tổn thương thể chất. Lý thuyết phân tâm học của Freud cho rằng gây hấn là bản năng sinh tồn. Con người cần gây hấn để giành giật tài nguyên và địa vị. Năng lượng gây hấn tiềm ẩn bên trong mỗi người, khi bị kích thích sẽ trỗi dậy và giải tỏa thành hành vi. Doller và Miller cho rằng gây hấn xuất hiện khi một đam mê bị cản trở. Một số lý thuyết khác cho rằng gây hấn là hành vi bắt chước do tập nhiễm xã hội. Corlson, Marcus – Newhall và Miller, 1989 cho rằng gây hấn, được định nghĩa là ý định gây tổn hại, là một cấu trúc khả thi có tính tổng quát ở một mức độ nào đó.

2.1. Bạo Lực Học Đường Nghiên Cứu Về Hành Vi Gây Hấn Tinh Thần

Khi nghiên cứu về hành vi gây hấn thì trong đó có hành vi gây hấn tinh thần được biểu hiện bởi các hình thức đa dạng và phức tạp, từ việc coi thường người khác, đánh giá thấp người khác, xúc phạm nhân phẩm người khác trước mặt đám đông bằng lời nói hoặc hành động làm cho người khác tổn thương và cảm thấy không an toàn. Đôi khi biểu hiện gây hấn cũng khá tinh vi, chỉ cần cười phớt lờ, từ chối giúp đỡ, nhưng phổ biến hơn hết thì người gây hấn hay làm tổn thương đến thể chất của người khác, kể cả sử dụng những phương tiện gây hấn từ bút, thước đến các vũ khí khác có mũi nhọn nguy hiểm hơn vẫn xảy ra trong xã hội và trong nhà trường.

2.2. Lý Thuyết Về Gây Hấn Phân Tâm Học Thất Vọng Xã Hội

Lý thuyết phân tâm học của Freud (1020) viện dẫn xem gây hấn như là sự sinh tồn vốn có trong bản năng để đảm bảo cho một cơ chế tồn tại. Con người muốn tồn tại phải có bản năng sinh tồn mà đặc biệt đó là sự gây hấn tiềm ẩn bên trong của con người. Mỗi con người phải biết dành giật nguồn tài nguyên của sự sống trong xã hội như lúa gạo, thực phẩm, kể cả đất đai, địa vị xã hội. Theo Freud thì gây hấn là sự cần thiết để tồn tại cho mỗi cá thể và có thể xem đó như là một điều kiện tự nhiên dành cho tự do phát triển. Năng lượng gây hấn được từ chính trong bản năng vốn có của con người, khi bị kích thích sẽ trỗi dậy và phóng tích nguồn năng lượng đó thành hành vi gây hấn và người gây hấn cảm thấy thoải mái hơn khi đã giải tỏa được nguồn năng lượng tiềm ẩn.

2.3. Tác Động Của Bạo Lực Học Đường Nghiên Cứu Về Hậu Quả

Hành vi gây hấn được diễn đạt như trên mang tính chất xung động thần kinh với hình thức bệnh hoạn nó diễn ra trong những cơn giận dữ và mất kiểm soát, sẽ dẫn đến mất cân bằng về trạng thái tâm lý trong cuộc sống, đôi khi nó còn dẫn đến một hành vi tàn nhẫn. Corlson, Marcus – Newhall và Miller, 1989 cho rằng gây hấn, được định nghĩa là ý định gây tổn hại, là một cấu trúc khả thi có tính tổng quát ở một mức độ nào đó.

III. Nhân Viên CTXH Hỗ Trợ Giảm Gây Hấn Giải Pháp Từ Trường

Ở các nước phát triển, các nhà nghiên cứu quan tâm nhiều hơn về tính thực tiễn trong gây hấn trong trường học. Năm 2001, nghiên cứu của Tonja Nansel và đồng nghiệp tại Mỹ cho thấy 29,9% học sinh tham gia bắt nạt. Nam giới dễ là người gây hấn và cũng là đối tượng bị gây hấn. Tần suất bắt nạt ở lớp 6-8 cao hơn lớp 9-10. Bắt nạt liên quan đến điều chỉnh tâm lý xã hội kém hơn. Haas, S. (2000) chỉ ra rằng gây hấn và bạo lực ở trường trung học là một trong những vấn đề hàng đầu mà các nhà quản lý trường học ở Mỹ phải đối mặt. Jim Larson (1998) nhận thấy rằng việc cung cấp các dịch vụ tâm lý học đường trong các môi trường trung học nơi có hành vi gây hấn của học sinh là mối quan tâm mang lại thách thức và cơ hội lãnh đạo các trường học.

3.1. Phòng Chống Bạo Lực Học Đường Nghiên Cứu Tại Mỹ

Năm 2001, một công trình nghiên cứu về hành vi bắt nạt trong giới trẻ Mỹ của Tonja Nansel và đồng nghiệp đã thực hiện nghiên cứu với 15686 học sinh từ lớp 6 đến lớp 10 tại các trường công lập và tư thục trên khắp Hoa Kỳ. Kết quả cho thấy có đến 29,9% mẫu cho biết có mức độ vừa phải hoặc thường xuyên tham gia bắt nạt, như một kẻ bắt nạt (13,0%), một người bị bắt nạt (10,6%) hoặc cả hai (6,3%). Ở giới nam dễ là người gây hấn và cũng là đối tượng bị gây hấn. Tần suất bắt nạt ở học sinh lớp 6 đến lớp 8 cao hơn ở học sinh lớp 9 và lớp 10.

3.2. Tư Vấn Tâm Lý Học Đường Vai Trò Giảm Thiểu Gây Hấn

Xem xét ở khía cạnh tâm lý học đường, Jim Larson (1998) nhận thấy rằng việc cung cấp các dịch vụ tâm lý học đường trong các môi trường trung học nơi có hành vi gây hấn của học sinh là mối quan tâm mang lại thách thức và cơ hội lãnh đạo các trường học. Nghiên cứu của ông tập trung vào vai trò của nhà tâm lý học học đường như (a) nhà tư vấn trong việc đánh giá và tái cấu trúc các quy trình kỷ luật học sinh hiệu quả và (b) nhà cung cấp các dịch vụ can thiệp trực tiếp cho thanh thiếu niên có nguy cơ cao.

IV. Kỹ Năng Của Nhân Viên CTXH Hỗ Trợ Học Sinh Bị Gây Hấn

Tại Israel, tình trạng gây hấn trong học đường là quen thuộc. Nghiên cứu năm 1990 báo cáo rằng 19% học sinh nói rằng họ đã gặp phải rất nhiều bạo lực trong trường học của họ; 40% báo cáo bạo lực ở mức độ vừa phải. Benbenisti và cộng sự (2017) đã thực hiện một cuộc khảo sát quốc gia về bạo lực học đường và một lần nữa khẳng định rằng bạo lực đã được công nhận là một vấn đề. Các nghiên cứu đã đề xuất nhiều biện pháp nhằm mục đích giảm thiểu tình trạng gây hấn học đường của học sinh dưới các góc độ khác nhau và đã mang lại những tín hiệu tích cực cho vấn đề này.

4.1. Đánh Giá Nguy Cơ Bạo Lực Học Đường Kinh Nghiệm Israel

Ở tại Israel thì người ta gần như quen với tình trạng gây hấn trong học đường và thường xuyên tiếp xúc với vấn đề này. Trên thực tế, nghiên cứu quan trọng đầu tiên đề cập đến bạo lực học đường đã được công bố sớm nhất là vào năm 1981. Một số nghiên cứu khác cũng theo sau. Do đó, một cuộc khảo sát được thực hiện vào năm 1990 báo cáo rằng 19% học sinh của trường nói rằng họ đã gặp phải rất nhiều bạo lực trong trường học của họ; 40% báo cáo bạo lực ở mức độ vừa phải.

4.2. Kế Hoạch Can Thiệp Bạo Lực Học Đường Giải Pháp Hiệu Quả

Qua các nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn về HVGH nói chung, HVGH học đường nói riêng trên thế giới cho thấy các nghiên cứu đã đề xuất nhiều biện pháp nhằm mục đích giảm thiểu tình trạng GHHĐ của học sinh dưới các góc độ khác nhau và đã mang lại những tín hiệu tích cực cho vấn đề này.

V. Quy Trình Hỗ Trợ Học Sinh Vai Trò Của CTXH Tại Gò Vấp

Dưới góc độ công tác xã hội, cũng có một số nghiên cứu tập trung vào các biện pháp can thiệp gây hấn trong trường. Các nghiên cứu này tập trung vào việc xây dựng môi trường học đường an toàn, hỗ trợ tâm lý cho học sinh bị ảnh hưởng bởi bạo lực học đường, và tăng cường sự tham gia của gia đình và cộng đồng trong việc phòng ngừa gây hấn. Nhân viên CTXH đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối các nguồn lực và cung cấp dịch vụ hỗ trợ toàn diện cho học sinh.

5.1. Mạng Lưới Hỗ Trợ Học Sinh Gò Vấp Liên Kết Nguồn Lực

Các nghiên cứu này tập trung vào việc xây dựng môi trường học đường an toàn, hỗ trợ tâm lý cho học sinh bị ảnh hưởng bởi bạo lực học đường, và tăng cường sự tham gia của gia đình và cộng đồng trong việc phòng ngừa gây hấn.

5.2. Hỗ Trợ Tâm Lý Học Sinh Bị Bắt Nạt Can Thiệp CTXH

Nhân viên CTXH đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối các nguồn lực và cung cấp dịch vụ hỗ trợ toàn diện cho học sinh.

VI. Phối Hợp Gia Đình Nhà Trường Giảm Thiểu Gây Hấn

Để giảm thiểu gây hấn học đường, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và cộng đồng. Gia đình cần tạo môi trường yêu thương, quan tâm và giáo dục con em về giá trị đạo đức. Nhà trường cần xây dựng quy tắc ứng xử văn minh, tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng sống và tăng cường sự giám sát. Cộng đồng cần tạo môi trường an toàn, lành mạnh và lên án các hành vi bạo lực.

6.1. Nâng Cao Nhận Thức Về Bạo Lực Giáo Dục Gia Đình

Gia đình cần tạo môi trường yêu thương, quan tâm và giáo dục con em về giá trị đạo đức.

6.2. Chính Sách Hỗ Trợ Học Sinh Xây Dựng Môi Trường An Toàn

Nhà trường cần xây dựng quy tắc ứng xử văn minh, tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng sống và tăng cường sự giám sát.

6.3. Giải Pháp Cho Bạo Lực Học Đường Vai Trò Cộng Đồng

Cộng đồng cần tạo môi trường an toàn, lành mạnh và lên án các hành vi bạo lực.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, hành vi gây hấn trong học đường đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của học sinh trung học phổ thông (THPT). Theo ước tính, trên thế giới có khoảng 10.000 trẻ em liên quan đến các hành vi gây hấn trong trường học, với xu hướng gia tăng ở nhiều cấp học. Tại Việt Nam, đặc biệt là tại quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh, tình trạng này diễn biến phức tạp, gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường giáo dục và sự phát triển tâm lý của học sinh. Báo cáo ngành giáo dục cho thấy trong những năm gần đây, có khoảng 11.000 học sinh bị xử lý kỷ luật do hành vi gây hấn, trong đó một nhóm nhỏ bị đuổi học do mức độ nghiêm trọng.

Luận văn tập trung nghiên cứu vai trò của nhân viên công tác xã hội (NVCTXH) trong việc hỗ trợ học sinh THPT bị gây hấn tại quận Gò Vấp, nhằm mục tiêu khảo sát thực trạng, đánh giá các biện pháp can thiệp hiện có và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hỗ trợ. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 12/2020 đến tháng 5/2021, tại hai trường THPT Nguyễn Công Trứ và THPT Hồng Hà, với phạm vi tập trung vào các hoạt động hỗ trợ của NVCTXH trong môi trường học đường.

Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ nằm ở việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho ngành công tác xã hội mà còn góp phần xây dựng môi trường học tập an toàn, lành mạnh, giảm thiểu hành vi gây hấn, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển nhân cách học sinh. Các chỉ số như tỷ lệ học sinh nhận thức đúng về hành vi gây hấn (70%) và tỷ lệ học sinh bị ảnh hưởng tiêu cực đến học tập do gây hấn (78%) cho thấy sự cần thiết của việc can thiệp hiệu quả từ NVCTXH.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng nhiều lý thuyết nền tảng trong công tác xã hội và tâm lý học để phân tích và giải thích hiện tượng gây hấn học đường:

• Thuyết nhu cầu của Maslow: Phân loại nhu cầu con người thành 5 cấp độ từ sinh lý đến khẳng định bản thân, trong đó nhu cầu an toàn và xã hội là trọng tâm đối với học sinh bị gây hấn, giúp NVCTXH xác định nhu cầu chưa được đáp ứng của học sinh để hỗ trợ phù hợp.

• Lý thuyết thất vọng – gây hấn (Dollard và cộng sự, 1939): Giải thích hành vi gây hấn là kết quả của sự thất vọng và giận dữ tích tụ, từ đó NVCTXH có thể can thiệp để giảm thiểu cảm xúc tiêu cực và hành vi bạo lực.

• Lý thuyết nhận thức hành vi (Watson, Thornkide và Kinner): Nhấn mạnh vai trò của nhận thức trong việc điều chỉnh phản ứng hành vi, giúp hiểu cách học sinh xử lý kích thích gây hấn và từ đó xây dựng các chương trình giáo dục kỹ năng ứng xử.

• Lý thuyết vai trò (Perlman, 1968): Giúp NVCTXH xác định vai trò của mình trong môi trường học đường, đồng thời hỗ trợ học sinh nhận thức rõ vai trò xã hội và trách nhiệm cá nhân trong các mối quan hệ.

• Lý thuyết học tập xã hội (Bandura, 1997): Giải thích hành vi gây hấn là kết quả của quá trình học hỏi và bắt chước từ môi trường xã hội, từ đó NVCTXH có thể thiết kế các chương trình can thiệp dựa trên việc thay đổi môi trường và hành vi mẫu.

Các khái niệm chuyên ngành như hành vi gây hấn (HVGH), nhân viên công tác xã hội (NVCTXH), hỗ trợ, và học sinh THPT được định nghĩa rõ ràng để làm cơ sở cho nghiên cứu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp cả phương pháp định tính và định lượng nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác:

• Nguồn dữ liệu: Thu thập từ hai trường THPT Nguyễn Công Trứ (2025 học sinh) và THPT Hồng Hà (1894 học sinh) tại quận Gò Vấp. Dữ liệu bao gồm bảng hỏi khảo sát 200 học sinh, phỏng vấn sâu 10 đối tượng (học sinh bị gây hấn, giáo viên, quản lý), và tài liệu thứ cấp từ nhà trường, Sở Giáo dục và Đào tạo.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS phiên bản 11.5 để phân tích thống kê các biến số liên quan đến nhận thức, thái độ và hành vi gây hấn. Phân tích định tính được thực hiện qua phỏng vấn sâu nhằm làm rõ các khía cạnh tâm lý và xã hội.

• Timeline nghiên cứu: Thực hiện từ tháng 12/2020 đến tháng 5/2021, bao gồm giai đoạn khảo sát thử, thu thập dữ liệu chính thức, phân tích và báo cáo kết quả.

• Cỡ mẫu và chọn mẫu: Mẫu khảo sát được chọn theo tỷ lệ đại diện các khối lớp tại hai trường, đảm bảo tính khách quan và đại diện cho đối tượng nghiên cứu.

Phương pháp nghiên cứu được thiết kế nhằm đánh giá thực trạng, vai trò của NVCTXH và đề xuất các giải pháp can thiệp phù hợp với đặc điểm địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nhận thức về hành vi gây hấn: Có 70% học sinh THPT nhận thức rằng hành vi gây hấn là hành vi gây hại đến sức khỏe tâm thần người khác, 25% hiểu đây là hành vi làm tổn thương sức khỏe tâm thần của người gây hấn, và 5% cho rằng gây hấn ảnh hưởng đến toàn xã hội. Điều này cho thấy nhận thức về bản chất hành vi gây hấn còn hạn chế, đặc biệt là ở giáo viên và một số học sinh.

2. Biểu hiện hành vi gây hấn: 54% học sinh thừa nhận có thái độ thù hằn với những hành vi làm tổn thương mình, 30,9% khó kiểm soát cảm xúc giận dữ, và 30,2% thường hay đánh động vật khi tức giận. Tuy nhiên, chỉ 2% học sinh thừa nhận hay bắt buộc người khác nghe theo ý kiến mình, cho thấy mức độ kiểm soát hành vi xã hội còn nhiều hạn chế.

3. Hậu quả của hành vi gây hấn: 78% học sinh cho biết hành vi gây hấn làm giảm kết quả học tập do khó tập trung và sợ sệt, 49,3% có suy nghĩ tiêu cực về bản thân, 22,7% gặp vấn đề tâm sinh lý không ổn định, và 20,7% cảm thấy sống đơn độc, thích cô đơn. Các hậu quả này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển toàn diện của học sinh.

4. Vai trò hỗ trợ của NVCTXH: NVCTXH đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối nguồn lực, hỗ trợ tâm lý, giáo dục kỹ năng ứng xử và phối hợp với nhà trường, gia đình để giảm thiểu hành vi gây hấn. Tuy nhiên, các biện pháp can thiệp hiện tại chưa được triển khai đồng bộ và hiệu quả, cần nâng cao năng lực và vai trò của NVCTXH trong môi trường học đường.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy hành vi gây hấn trong học đường tại quận Gò Vấp có xu hướng gia tăng và gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng về mặt tâm lý, học tập và xã hội đối với học sinh. Nhận thức chưa đầy đủ về bản chất và hậu quả của hành vi này ở cả học sinh và giáo viên là nguyên nhân làm giảm hiệu quả phòng ngừa và can thiệp.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế, tỷ lệ học sinh tham gia hoặc bị ảnh hưởng bởi hành vi gây hấn tương đối cao, phù hợp với xu hướng gia tăng của bạo lực học đường trên toàn cầu. Các lý thuyết về nhu cầu, thất vọng – gây hấn và học tập xã hội giải thích rõ cơ chế hình thành và duy trì hành vi này, đồng thời nhấn mạnh vai trò của môi trường xã hội và nhận thức cá nhân.

Việc NVCTXH chưa phát huy tối đa vai trò do thiếu nguồn lực, kỹ năng và sự phối hợp chặt chẽ với các bên liên quan là điểm nghẽn cần được khắc phục. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức và biểu hiện hành vi gây hấn, bảng phân tích các hậu quả tâm lý và học tập, cũng như sơ đồ mô tả vai trò và các hoạt động của NVCTXH trong trường học.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực NVCTXH: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ năng can thiệp, tư vấn tâm lý và quản lý xung đột cho NVCTXH trong trường học, nhằm nâng cao hiệu quả hỗ trợ học sinh bị gây hấn. Thời gian thực hiện: trong vòng 12 tháng; Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường đại học chuyên ngành công tác xã hội.

2. Xây dựng chương trình giáo dục kỹ năng sống và phòng chống gây hấn: Triển khai các chương trình giáo dục kỹ năng ứng xử, kiểm soát cảm xúc và giải quyết mâu thuẫn cho học sinh THPT, giúp các em nhận thức và tự bảo vệ mình trước hành vi gây hấn. Thời gian: áp dụng từ năm học tiếp theo; Chủ thể: Nhà trường phối hợp NVCTXH và giáo viên chủ nhiệm.

3. Tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng: Thiết lập mạng lưới hỗ trợ liên ngành nhằm phát hiện sớm và can thiệp kịp thời các trường hợp học sinh bị gây hấn, đồng thời nâng cao nhận thức của phụ huynh về vấn đề này. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Ban giám hiệu nhà trường, NVCTXH, phụ huynh và các tổ chức xã hội địa phương.

4. Xây dựng hệ thống giám sát và báo cáo hành vi gây hấn: Thiết lập cơ chế báo cáo, xử lý và theo dõi các vụ việc gây hấn trong trường học, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong công tác phòng chống. Thời gian: trong 6 tháng đầu năm; Chủ thể: Nhà trường phối hợp Sở Giáo dục và các cơ quan chức năng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhân viên công tác xã hội và cán bộ giáo dục: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để nâng cao kỹ năng, phương pháp can thiệp và phát huy vai trò trong môi trường học đường.

2. Nhà quản lý giáo dục và các cơ quan chức năng: Giúp hiểu rõ thực trạng và đề xuất các chính sách, chương trình hỗ trợ hiệu quả nhằm giảm thiểu hành vi gây hấn trong trường học.

3. Giáo viên và cán bộ quản lý trường học: Cung cấp kiến thức về nhận thức, biểu hiện và hậu quả của hành vi gây hấn, từ đó xây dựng môi trường học tập an toàn, thân thiện.

4. Phụ huynh học sinh và cộng đồng: Nâng cao nhận thức về tác động của hành vi gây hấn, vai trò phối hợp trong việc hỗ trợ và bảo vệ học sinh, góp phần xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh.

Câu hỏi thường gặp

1. Hành vi gây hấn trong học đường là gì?
   Hành vi gây hấn là những hành động có ý định làm tổn thương về thể chất hoặc tinh thần người khác, bao gồm đe dọa, xúc phạm, đánh đập hoặc bắt nạt. Ví dụ, học sinh bị bạn bè trêu chọc, đánh nhau hoặc bị cô lập xã hội.

2. Tại sao hành vi gây hấn lại phổ biến ở học sinh THPT?
   Do đặc điểm tâm sinh lý tuổi vị thành niên, áp lực học tập và ảnh hưởng từ môi trường xã hội, học sinh dễ bộc lộ cảm xúc tiêu cực như giận dữ, thất vọng dẫn đến hành vi gây hấn. Ngoài ra, việc thiếu kỹ năng kiểm soát cảm xúc cũng góp phần làm tăng hành vi này.

3. Vai trò của nhân viên công tác xã hội trong trường học là gì?
   NVCTXH hỗ trợ học sinh bị gây hấn bằng cách tư vấn tâm lý, kết nối nguồn lực, giáo dục kỹ năng sống và phối hợp với nhà trường, gia đình để xây dựng môi trường học tập an toàn. Họ cũng giúp phát hiện sớm và can thiệp kịp thời các trường hợp cần thiết.

4. Các biện pháp nào giúp giảm thiểu hành vi gây hấn hiệu quả?
   Bao gồm giáo dục kỹ năng sống, tăng cường nhận thức về hậu quả của gây hấn, xây dựng môi trường học đường thân thiện, đào tạo NVCTXH chuyên nghiệp và phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng.

5. Làm thế nào để phụ huynh hỗ trợ con em khi bị gây hấn?
   Phụ huynh cần lắng nghe, tạo môi trường an toàn để con chia sẻ, phối hợp với nhà trường và NVCTXH để can thiệp kịp thời, đồng thời giáo dục con kỹ năng tự bảo vệ và kiểm soát cảm xúc.

Kết luận

• Hành vi gây hấn trong học đường tại quận Gò Vấp đang gia tăng và gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng về tâm lý và học tập của học sinh THPT.
• Nhận thức của học sinh và giáo viên về bản chất và hậu quả của hành vi gây hấn còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả phòng ngừa và can thiệp.
• NVCTXH giữ vai trò then chốt trong việc hỗ trợ học sinh bị gây hấn, tuy nhiên cần nâng cao năng lực và sự phối hợp liên ngành để phát huy hiệu quả.
• Các giải pháp đề xuất tập trung vào đào tạo NVCTXH, giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng, cùng xây dựng hệ thống giám sát hành vi gây hấn.
• Nghiên cứu mở ra hướng đi mới cho công tác xã hội trong môi trường giáo dục, góp phần xây dựng môi trường học đường an toàn, lành mạnh và phát triển bền vững.

Để tiếp tục phát huy hiệu quả, các nhà quản lý giáo dục, NVCTXH và các bên liên quan cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời mở rộng nghiên cứu để cập nhật và hoàn thiện các phương pháp can thiệp phù hợp với thực tiễn. Hành động ngay hôm nay để bảo vệ thế hệ trẻ và xây dựng môi trường giáo dục tích cực là nhiệm vụ cấp thiết của toàn xã hội.