Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, ngành xây dựng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển cơ sở hạ tầng, các công trình dân dụng và công nghiệp. Tại tỉnh Bình Thuận, nhiều dự án xây dựng dân dụng đã được triển khai nhằm phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế địa phương. Tuy nhiên, công tác quản lý chi phí trong giai đoạn thi công xây dựng vẫn còn nhiều hạn chế, dẫn đến tình trạng thất thoát, lãng phí và ảnh hưởng đến chất lượng công trình. Theo ước tính, chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm khoảng 60-70% tổng chi phí xây lắp, trong khi chi phí nhân công và máy thi công lần lượt chiếm khoảng 15-20% và tỷ lệ biến động tùy theo từng công trình.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi phí trong giai đoạn thi công xây dựng công trình Trụ sở Công ty TNHH Xổ số Kiến thiết Bình Thuận, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí, giảm thiểu thất thoát và đảm bảo chất lượng công trình. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn thi công xây dựng công trình tại Bình Thuận trong năm 2018-2019, sử dụng số liệu thực tế từ Công ty TNHH Xây dựng cơ bản Rang Đông – nhà thầu thi công chính.

Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, giúp các nhà quản lý xây dựng và doanh nghiệp thi công nâng cao năng lực kiểm soát chi phí, từ đó tăng khả năng cạnh tranh và hiệu quả kinh doanh. Đồng thời, kết quả nghiên cứu cũng đóng góp vào kho tàng lý luận về quản lý chi phí thi công xây dựng trong điều kiện thị trường Việt Nam hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý dự án đầu tư xây dựng và lý thuyết quản lý chi phí thi công xây dựng.

  • Lý thuyết quản lý dự án đầu tư xây dựng tập trung vào các nội dung như lập kế hoạch, tổ chức, điều phối và kiểm soát các nguồn lực nhằm đảm bảo dự án hoàn thành đúng tiến độ, trong phạm vi ngân sách và đạt chất lượng yêu cầu. Các khái niệm chính bao gồm quản lý phạm vi dự án, quản lý tiến độ, quản lý chi phí, quản lý chất lượng, quản lý rủi ro và quản lý nguồn nhân lực.

  • Lý thuyết quản lý chi phí thi công xây dựng đề cập đến việc theo dõi, kiểm soát và điều chỉnh các khoản chi phí phát sinh trong quá trình thi công, bao gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công, chi phí máy thi công, chi phí chung và các chi phí khác. Mô hình quản lý chi phí dựa trên việc lập dự toán chi phí, thiết lập ngân sách và kiểm soát chi phí thực tế so với kế hoạch.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng gồm: dự toán chi phí thi công, ngân sách chi phí, chi phí trực tiếp, chi phí gián tiếp, chi phí hạng mục chung, và các công cụ quản lý chi phí như hệ thống định mức, bảng tiến độ thi công, và báo cáo chi phí.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa phân tích lý thuyết và khảo sát thực tiễn.

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ Công ty TNHH Xây dựng cơ bản Rang Đông, bao gồm dự toán chi phí, báo cáo tài chính, bảng thống kê nhân công, máy thi công và vật liệu trong các công trình đã thực hiện, đặc biệt là công trình Trụ sở Công ty TNHH Xổ số Kiến thiết Bình Thuận năm 2018.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích tổng hợp lý thuyết, so sánh số liệu dự toán và thực tế, thống kê mô tả, phân tích nguyên nhân và đề xuất giải pháp. Các công cụ hỗ trợ gồm bảng biểu, biểu đồ tiến độ, và phân tích chi phí theo từng hạng mục.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ năm 2018 đến 2019, với giai đoạn thu thập số liệu thực tế thi công và phân tích dữ liệu kéo dài khoảng 6 tháng.

Cỡ mẫu nghiên cứu tập trung vào một công trình cụ thể và các công trình tương tự do công ty thực hiện, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Chênh lệch giữa dự toán và chi phí thực tế: So sánh dự toán và chi phí thực tế cho thấy chi phí nguyên vật liệu trực tiếp vượt dự toán khoảng 8%, trong khi chi phí nhân công thực tế thấp hơn dự toán khoảng 5%. Chi phí máy thi công thực tế gần sát với dự toán, sai số dưới 3%.

  2. Tỷ lệ chi phí nguyên vật liệu chiếm ưu thế: Chi phí nguyên vật liệu chiếm trung bình 65% tổng chi phí thi công, cao hơn mức trung bình ngành (60%), cho thấy việc quản lý vật tư chưa hiệu quả, dẫn đến lãng phí và thất thoát.

  3. Quản lý nhân công và máy móc chưa tối ưu: Tỷ lệ sử dụng nhân công và máy móc thực tế thấp hơn kế hoạch khoảng 10%, gây ảnh hưởng đến tiến độ và chi phí chung của công trình.

  4. Ảnh hưởng của rủi ro và biến động giá: Rủi ro trong thi công, như thay đổi thiết kế, điều kiện địa chất phức tạp, và biến động giá nguyên vật liệu đã làm tăng chi phí phát sinh khoảng 7% so với kế hoạch ban đầu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự chênh lệch chi phí là do công tác lập dự toán chưa sát với thực tế thi công, đặc biệt trong việc dự báo khối lượng và giá nguyên vật liệu. Việc quản lý vật tư chưa chặt chẽ dẫn đến hao hụt và thất thoát, đồng thời ảnh hưởng đến chi phí chung của công trình. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, tỷ lệ chi phí nguyên vật liệu cao hơn mức trung bình cho thấy cần cải thiện công tác kiểm soát vật tư.

Việc huy động nhân công và máy móc không đồng đều so với kế hoạch cũng làm giảm hiệu quả thi công, kéo dài thời gian và tăng chi phí quản lý chung. Các yếu tố rủi ro như thay đổi thiết kế và điều kiện thi công phức tạp là những thách thức phổ biến, đòi hỏi có biện pháp quản lý rủi ro hiệu quả hơn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh chi phí dự toán và thực tế theo từng hạng mục, bảng thống kê tỷ lệ sử dụng nhân công và máy móc, cũng như biểu đồ phân tích ảnh hưởng của rủi ro đến chi phí phát sinh, giúp minh họa rõ nét các vấn đề và cơ sở cho đề xuất giải pháp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác lập dự toán chi phí: Áp dụng phương pháp dự toán chi tiết, cập nhật giá nguyên vật liệu và khối lượng thi công sát thực tế, sử dụng phần mềm quản lý dự toán hiện đại. Chủ thể thực hiện: Phòng kế hoạch và kỹ thuật công ty, trong vòng 6 tháng.

  2. Cải thiện quản lý vật tư và nguyên vật liệu: Thiết lập quy trình nhập - xuất kho chặt chẽ, kiểm soát tồn kho, áp dụng hệ thống mã vạch hoặc RFID để theo dõi vật tư. Chủ thể thực hiện: Bộ phận kho và quản lý thi công, trong vòng 3 tháng.

  3. Tối ưu hóa huy động nhân công và máy móc: Lập kế hoạch huy động linh hoạt, đào tạo nâng cao năng lực quản lý nhân sự và vận hành máy móc, áp dụng công nghệ giám sát tiến độ thi công. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý công trường và phòng nhân sự, trong vòng 4 tháng.

  4. Quản lý rủi ro và biến động chi phí: Xây dựng hệ thống nhận diện, đánh giá và xử lý rủi ro, thiết lập quỹ dự phòng chi phí hợp lý, thường xuyên rà soát và điều chỉnh kế hoạch chi phí theo biến động thị trường. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý dự án và phòng tài chính, trong vòng 6 tháng.

  5. Nâng cao năng lực quản lý chi phí cho cán bộ kỹ thuật và quản lý: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý chi phí, sử dụng công cụ phần mềm quản lý dự án và chi phí. Chủ thể thực hiện: Phòng nhân sự phối hợp với các đơn vị đào tạo, trong vòng 1 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý dự án xây dựng: Giúp nâng cao kỹ năng lập kế hoạch, kiểm soát chi phí và quản lý rủi ro trong thi công xây dựng, từ đó đảm bảo dự án hoàn thành đúng tiến độ và ngân sách.

  2. Doanh nghiệp thi công xây dựng: Cung cấp các giải pháp thực tiễn để tối ưu hóa chi phí nguyên vật liệu, nhân công và máy móc, tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh.

  3. Sinh viên và nghiên cứu sinh chuyên ngành quản lý xây dựng: Là tài liệu tham khảo bổ ích về lý thuyết và thực tiễn quản lý chi phí thi công, giúp hiểu sâu về các phương pháp và công cụ quản lý chi phí trong ngành xây dựng.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng: Hỗ trợ trong việc xây dựng chính sách, quy định và hướng dẫn quản lý chi phí thi công xây dựng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi phí thi công xây dựng gồm những nội dung chính nào?
    Quản lý chi phí thi công bao gồm lập dự toán chi phí, thiết lập ngân sách, theo dõi và kiểm soát chi phí thực tế so với kế hoạch, xử lý các biến động chi phí và báo cáo kết quả. Ví dụ, việc kiểm soát chi phí nguyên vật liệu giúp giảm thất thoát và tiết kiệm ngân sách.

  2. Tại sao chi phí nguyên vật liệu thường chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí thi công?
    Nguyên vật liệu là thành phần chính cấu thành công trình, chiếm khoảng 60-70% tổng chi phí. Việc quản lý không hiệu quả dẫn đến hao hụt, thất thoát và tăng chi phí. Ví dụ, vật liệu như xi măng, sắt thép có giá trị cao và dễ bị lãng phí nếu không kiểm soát chặt.

  3. Làm thế nào để giảm thiểu rủi ro chi phí phát sinh trong thi công?
    Cần xây dựng hệ thống nhận diện và đánh giá rủi ro, lập kế hoạch dự phòng chi phí, thường xuyên rà soát và điều chỉnh kế hoạch chi phí theo biến động thực tế. Ví dụ, khi thiết kế thay đổi, cần có quy trình xử lý và điều chỉnh chi phí kịp thời.

  4. Phương pháp lập dự toán chi phí thi công hiệu quả là gì?
    Phương pháp dự toán chi tiết dựa trên thiết kế kỹ thuật, sử dụng dữ liệu thực tế từ các công trình tương tự, kết hợp phần mềm quản lý dự toán để tăng độ chính xác. Ví dụ, dự toán theo phương pháp Bottom-Up giúp tính toán chi tiết từng hạng mục.

  5. Vai trò của công tác quản lý nhân công và máy móc trong kiểm soát chi phí?
    Quản lý hiệu quả nhân công và máy móc giúp tối ưu hóa nguồn lực, giảm thời gian thi công và chi phí chung. Ví dụ, điều phối nhân công phù hợp với tiến độ thi công tránh lãng phí nhân lực và chi phí phát sinh không cần thiết.

Kết luận

  • Chi phí thi công xây dựng là yếu tố quyết định đến hiệu quả kinh doanh và sự phát triển bền vững của doanh nghiệp xây dựng.
  • Quản lý chi phí thi công cần được thực hiện chặt chẽ từ khâu lập dự toán, thiết lập ngân sách đến kiểm soát chi phí thực tế.
  • Nghiên cứu đã chỉ ra các tồn tại trong quản lý chi phí tại công trình Trụ sở Công ty TNHH Xổ số Kiến thiết Bình Thuận, đặc biệt là chi phí nguyên vật liệu và quản lý nhân công, máy móc.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi phí, bao gồm cải tiến dự toán, quản lý vật tư, tối ưu hóa nguồn lực và quản lý rủi ro.
  • Các bước tiếp theo là triển khai áp dụng các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu cho các công trình xây dựng khác tại Bình Thuận và khu vực lân cận.

Mời các nhà quản lý, doanh nghiệp và nhà nghiên cứu quan tâm áp dụng và phát triển các giải pháp quản lý chi phí thi công xây dựng nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng công trình trong tương lai.