Phân Tích và Đề Xuất Giải Pháp Tăng Cường Quản Lý Ngân Sách Cấp Xã Tại Thị Xã Đông Triều, Tỉnh Quảng Ninh

Ngân sách nhà nước là một bộ phận chủ yếu của hệ thống tài chính quốc gia, gắn liền với quyền lực kinh tế, chính trị của Nhà nước. Hoạt động thu chi luôn tuân theo luật định và các công cụ hành chính. NSNN gắn chặt với sở hữu Nhà nước, chứa đựng lợi ích chung và công cộng, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa các đối tượng liên quan. NSNN là một quỹ tiền tệ tập trung, được chia thành nhiều quỹ nhỏ với mục đích riêng, và hoạt động thu chi chủ yếu theo nguyên tắc không hoàn trả trực tiếp. Điều này làm nổi bật sự khác biệt trong quy trình quản lý ngân sách so với các loại quỹ khác.

NSNN có vai trò quan trọng trong hoạt động kinh tế, vừa là công cụ điều tiết vĩ mô, vừa là nguồn lực đảm bảo an sinh xã hội và phát triển kinh tế. NSNN phân bổ nguồn lực vào các ngành, các lĩnh vực, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, ổn định thị trường. Thông qua chính sách thuế và chi tiêu công, nhà nước can thiệp vào nền kinh tế, tạo điều kiện cho phát triển bền vững. Việc hiểu rõ các chức năng này là tiền đề quan trọng để tăng cường năng lực quản lý tài chính cấp xã.

Công tác lập dự toán là khâu quan trọng, ảnh hưởng lớn đến hiệu quả sử dụng ngân sách. Tuy nhiên, do còn tồn tại tư tưởng bao cấp của cơ chế “xin – cho” nên nhiều cơ quan, đơn vị chưa thực sự chủ động trong quản lý chi tiêu tài chính. Điều này dẫn đến dự toán chưa sát thực tế, gây khó khăn cho việc kiểm soát ngân sách xã và đánh giá hiệu quả chi tiêu.

Việc thực hiện thu ngân sách còn gặp nhiều khó khăn do nguồn thu hạn chế, phụ thuộc nhiều vào các khoản thu từ thuế đất, thuế môn bài và các khoản thu sự nghiệp. Công tác quản lý thu chưa chặt chẽ, tình trạng thất thu vẫn còn xảy ra. Cần có giải pháp để đa dạng hóa nguồn thu, tăng cường kiểm soát thu ngân sách xã và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người dân.

Chi ngân sách chủ yếu tập trung vào các khoản chi thường xuyên như chi lương, chi hoạt động bộ máy và chi cho các hoạt động văn hóa, xã hội. Hiệu quả sử dụng ngân sách chưa cao, còn lãng phí, thất thoát. Cần có giải pháp để nâng cao hiệu quả chi tiêu, đảm bảo chi tiêu ngân sách xã đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả.

Để lập dự toán sát thực tế, cần thu thập đầy đủ thông tin về tình hình kinh tế - xã hội, dự báo các yếu tố ảnh hưởng đến thu chi ngân sách. Cần xây dựng hệ thống thông tin quản lý ngân sách hiệu quả, kết nối giữa các cấp, các ngành để đảm bảo thông tin được cập nhật và chia sẻ kịp thời. Điều này hỗ trợ rất lớn cho việc đánh giá hiệu quả ngân sách.

Cần xây dựng quy trình lập dự toán có sự tham gia của người dân và các tổ chức xã hội. Dự toán cần được công khai để người dân biết và tham gia giám sát. Cần tăng cường trách nhiệm giải trình của các cơ quan, đơn vị trong quá trình lập và thực hiện dự toán. Tính minh bạch trong quản lý ngân sách thúc đẩy sự tin tưởng và tham gia của người dân.

Nên áp dụng các công cụ dự toán hiện đại như dự toán dựa trên kết quả đầu ra, dự toán trung hạn. Các công cụ này giúp nâng cao tính chính xác của dự toán, gắn kết giữa mục tiêu và nguồn lực, tăng cường trách nhiệm giải trình. Điều này đặc biệt quan trọng khi xem xét đến kế hoạch tài chính trung hạn cấp xã.

Cần rà soát các loại thuế, phí, lệ phí hiện hành để điều chỉnh cho phù hợp với tình hình thực tế của địa phương. Cần nghiên cứu ban hành các loại thuế, phí mới phù hợp với đặc điểm kinh tế của địa phương. Điều này đòi hỏi sự am hiểu về chính sách tài chính địa phương.

Cần tăng cường công tác tuyên truyền, vận động người dân và doanh nghiệp chấp hành pháp luật về thuế. Cần tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế, giảm thiểu thủ tục hành chính. Việc này góp phần nâng cao ý thức tuân thủ và tăng nguồn thu ngân sách xã.

Nên ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý thu thuế, phí, lệ phí. Cần xây dựng hệ thống quản lý thu hiện đại, kết nối giữa các cơ quan thuế, kho bạc và ngân hàng. Ứng dụng công nghệ trong quản lý ngân sách giúp tăng cường tính minh bạch, giảm thiểu sai sót và nâng cao hiệu quả quản lý thu.

Cần xây dựng quy chế chi tiêu rõ ràng, minh bạch, quy định cụ thể về định mức chi tiêu, thủ tục thanh toán. Quy chế chi tiêu cần được công khai để các đơn vị sử dụng ngân sách biết và thực hiện. Điều này hỗ trợ cho việc kiểm soát ngân sách một cách hiệu quả.

Cần tăng cường kiểm tra, giám sát chi tiêu của các đơn vị sử dụng ngân sách. Cần xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy chế chi tiêu, gây lãng phí, thất thoát. Kiểm soát ngân sách xă hội tốt sẽ ngăn chặn gian lận và bảo vệ nguồn lực công.

Cần nâng cao năng lực quản lý tài chính cho cán bộ làm công tác tài chính – kế toán ở cấp xã. Cần tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng về nghiệp vụ quản lý tài chính, kế toán cho cán bộ. Việc này giúp cán bộ nắm vững các quy định của pháp luật và thực hiện tốt nhiệm vụ được giao. Đây là một phần quan trọng của việc đào tạo cán bộ quản lý ngân sách.

Xây dựng hệ thống thông tin đồng bộ, kết nối giữa các bộ phận và các cấp quản lý. Áp dụng các phần mềm quản lý ngân sách hiện đại, dễ sử dụng và bảo mật. Hệ thống thông tin quản lý ngân sách (TABMIS) giúp theo dõi và kiểm soát các hoạt động thu chi một cách minh bạch và hiệu quả.

Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng về nghiệp vụ quản lý ngân sách cho cán bộ. Trang bị kiến thức về pháp luật, kế toán, tài chính công và kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin. Việc đào tạo cán bộ quản lý ngân sách nâng cao trình độ chuyên môn và đạo đức công vụ.