Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nguồn vốn nhà nước dành cho xây dựng cơ bản ngày càng hạn chế, các doanh nghiệp xây dựng tại Việt Nam, đặc biệt là Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 4 (CIENCO4), đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc quản lý chi phí thi công xây dựng công trình. Từ năm 2009 đến 2012, giá trị sản lượng sản xuất kinh doanh của Tổng công ty đã tăng gần 2 lần, từ khoảng 4.227 tỷ đồng lên 7.839 tỷ đồng, cho thấy sự phát triển mạnh mẽ nhưng cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết về quản lý chi phí hiệu quả để duy trì và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đề xuất các giải pháp quản lý chi phí trong quá trình thi công nhằm giảm giá thành công trình tại CIENCO4. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án xây dựng công trình giao thông do Tổng công ty triển khai trong giai đoạn gần đây, với trọng tâm là công tác quản lý chi phí thi công xây dựng. Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ nằm ở việc hoàn thiện lý luận về quản lý chi phí trong thi công xây dựng mà còn góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, tiết kiệm chi phí, từ đó tăng lợi nhuận và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trong thị trường xây dựng đầy biến động.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý dự án và quản lý chi phí thi công xây dựng công trình. Hai mô hình chính được áp dụng gồm:

  1. Mô hình quản lý thi công xây dựng công trình: Bao gồm các nội dung quản lý phạm vi thi công, tiến độ, chi phí, chất lượng, nguồn nhân lực, thông tin dự án và rủi ro. Mục tiêu là đảm bảo dự án hoàn thành đúng tiến độ, chất lượng và trong phạm vi chi phí dự kiến.

  2. Lý thuyết quản lý chi phí sản xuất: Chi phí được phân loại thành chi phí trực tiếp (vật liệu, nhân công, máy thi công) và chi phí gián tiếp (quản lý, vận hành, marketing, tài chính). Quản lý chi phí thi công là quá trình dự toán, kiểm soát và điều chỉnh chi phí nhằm đảm bảo không vượt quá ngân sách được duyệt.

Các khái niệm chính bao gồm: chi phí thi công xây dựng, quản lý chi phí dự án, định mức chi phí, và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi phí như nhân sự, công nghệ, chính sách pháp lý và thị trường.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, kết hợp cả định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu thực tế từ các dự án thi công của CIENCO4 giai đoạn 2009-2012, bao gồm báo cáo tài chính, bảng định mức chi phí, hồ sơ nghiệm thu, và các tài liệu quản lý dự án.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để đánh giá thực trạng quản lý chi phí, phân tích so sánh chi phí thực tế với dự toán, và phân tích nguyên nhân tồn tại. Kết hợp phân tích SWOT để đánh giá thuận lợi, khó khăn, cơ hội và thách thức trong quản lý chi phí.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2013, tập trung phân tích dữ liệu 4 năm gần nhất (2009-2012) nhằm đảm bảo tính cập nhật và thực tiễn.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm các dự án tiêu biểu của Tổng công ty với tổng giá trị sản lượng hàng nghìn tỷ đồng, đảm bảo tính đại diện cho toàn bộ hoạt động thi công xây dựng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng sản lượng nhưng chi phí vẫn còn cao: Giá trị sản lượng của Tổng công ty tăng 1,9 lần từ 2010 đến 2012, tuy nhiên chi phí thi công chưa được kiểm soát chặt chẽ, dẫn đến giá thành công trình chưa tối ưu. Ví dụ, chi phí vật liệu chiếm tỷ trọng lớn trong giá thành sản phẩm, nhưng biến động giá cả thị trường gây khó khăn trong kiểm soát.

  2. Quản lý giao khoán nội bộ hiệu quả nhưng còn hạn chế: Tổng công ty đã xây dựng hệ thống định mức kỹ thuật và giao khoán nội bộ cho các dự án, giúp kiểm soát chi phí tốt hơn. Tuy nhiên, việc cập nhật và điều chỉnh định mức chưa kịp thời theo biến động thị trường, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

  3. Ứng dụng công nghệ thi công tiên tiến góp phần giảm chi phí: CIENCO4 làm chủ nhiều công nghệ thi công hiện đại như cọc khoan nhồi, đúc dầm Super T, bê tông nhựa theo tiêu chuẩn AASHTO, giúp nâng cao chất lượng và rút ngắn tiến độ thi công. Việc sử dụng máy móc thiết bị cơ giới hóa ngày càng tăng cũng giúp giảm chi phí nhân công và tăng năng suất.

  4. Nguồn nhân lực có trình độ phù hợp nhưng cần nâng cao kỹ năng quản lý chi phí: Tổng công ty có hơn 6.280 cán bộ công nhân viên, trong đó lao động trực tiếp chiếm gần 62%. Tuy nhiên, công tác đào tạo nâng cao năng lực quản lý chi phí và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả kiểm soát chi phí.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của việc chi phí thi công còn cao là do biến động giá nguyên vật liệu và nhân công, cùng với việc cập nhật định mức chưa kịp thời. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, việc áp dụng công nghệ thi công tiên tiến và quản lý giao khoán nội bộ là những điểm mạnh của CIENCO4, giúp giảm chi phí và nâng cao hiệu quả. Tuy nhiên, việc quản lý chi phí tài chính và marketing chưa được chú trọng đúng mức, dẫn đến chi phí chung và chi phí tài chính còn cao.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng giá trị sản lượng và bảng so sánh chi phí dự toán với chi phí thực tế từng năm, giúp minh họa rõ ràng hiệu quả quản lý chi phí qua các giai đoạn. Bảng phân tích SWOT cũng sẽ làm nổi bật các yếu tố nội tại và bên ngoài ảnh hưởng đến công tác quản lý chi phí.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Cập nhật và hoàn thiện hệ thống định mức chi phí: Thường xuyên rà soát, điều chỉnh định mức kỹ thuật và vật tư phù hợp với biến động thị trường nhằm đảm bảo tính chính xác trong dự toán và kiểm soát chi phí. Chủ thể thực hiện: Phòng Kinh doanh Thị trường và Phòng Kỹ thuật Công nghệ. Thời gian: Triển khai ngay trong năm 2024.

  2. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi phí: Áp dụng phần mềm quản lý dự án như Microsoft Project, ERP và PMS để theo dõi tiến độ, chi phí và nguồn lực một cách chính xác, kịp thời. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc phối hợp Phòng Công nghệ Thông tin. Thời gian: 6-12 tháng.

  3. Nâng cao năng lực quản lý chi phí cho cán bộ quản lý dự án: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý chi phí, kỹ năng đàm phán hợp đồng và kiểm soát chi phí phát sinh. Chủ thể thực hiện: Phòng Tổ chức Cán bộ - Lao động. Thời gian: Hàng năm.

  4. Tối ưu hóa quy trình mua sắm và sử dụng nguyên vật liệu: Đẩy mạnh mua sắm trực tiếp từ nhà sản xuất, xây dựng kế hoạch cung ứng nguyên vật liệu hợp lý để tránh tồn kho và biến động giá. Chủ thể thực hiện: Phòng Thương mại Vật tư. Thời gian: Triển khai liên tục.

  5. Tăng cường kiểm soát và thanh toán công trình kịp thời: Thiết lập tổ công tác chuyên trách đôn đốc thanh toán, giảm tồn đọng công nợ để đảm bảo nguồn vốn lưu động phục vụ thi công. Chủ thể thực hiện: Ban Chỉ đạo Thu hồi Công nợ. Thời gian: Ngay trong năm 2024.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý dự án của các doanh nghiệp xây dựng: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí thi công và áp dụng các giải pháp quản lý chi phí hiệu quả nhằm nâng cao lợi nhuận và năng lực cạnh tranh.

  2. Các nhà đầu tư và chủ đầu tư dự án xây dựng: Cung cấp cơ sở để đánh giá năng lực quản lý chi phí của nhà thầu, từ đó lựa chọn đối tác phù hợp và kiểm soát chi phí đầu tư hiệu quả.

  3. Các chuyên gia và nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quản lý xây dựng: Là tài liệu tham khảo bổ ích về lý thuyết và thực tiễn quản lý chi phí thi công xây dựng tại Việt Nam, góp phần hoàn thiện lý luận và thực hành quản lý dự án.

  4. Sinh viên và học viên cao học ngành Quản lý xây dựng, Kinh tế xây dựng: Hỗ trợ nâng cao kiến thức chuyên môn về quản lý chi phí thi công, phương pháp nghiên cứu và phân tích thực trạng trong ngành xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi phí thi công xây dựng có vai trò như thế nào trong dự án?
    Quản lý chi phí giúp kiểm soát ngân sách, đảm bảo dự án hoàn thành trong phạm vi chi phí dự kiến, từ đó nâng cao hiệu quả kinh doanh và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến chi phí thi công?
    Nguyên vật liệu, nhân công, công nghệ thi công, biến động thị trường và năng lực quản lý là những yếu tố chính ảnh hưởng đến chi phí thi công xây dựng.

  3. Tại sao việc cập nhật định mức chi phí lại quan trọng?
    Định mức chi phí phản ánh chính xác mức tiêu hao vật tư, nhân công và máy móc. Cập nhật kịp thời giúp dự toán sát thực tế, tránh sai lệch và phát sinh chi phí không kiểm soát.

  4. Công nghệ thi công tiên tiến giúp giảm chi phí như thế nào?
    Công nghệ hiện đại nâng cao năng suất, rút ngắn thời gian thi công, giảm nhân công và vật liệu hao phí, từ đó giảm tổng chi phí dự án.

  5. Làm thế nào để nâng cao năng lực quản lý chi phí cho cán bộ dự án?
    Tổ chức đào tạo chuyên sâu, áp dụng phần mềm quản lý dự án và xây dựng quy trình kiểm soát chi phí chặt chẽ giúp cán bộ nâng cao kỹ năng và hiệu quả quản lý.

Kết luận

  • Quản lý chi phí thi công xây dựng là yếu tố then chốt quyết định hiệu quả và khả năng cạnh tranh của Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 4.
  • Tổng công ty đã đạt được nhiều thành tựu trong ứng dụng công nghệ thi công và quản lý giao khoán nội bộ, góp phần nâng cao năng suất và chất lượng công trình.
  • Tuy nhiên, biến động thị trường và hạn chế trong cập nhật định mức chi phí, quản lý tài chính và đào tạo nhân lực vẫn là những thách thức cần khắc phục.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể như cập nhật định mức, ứng dụng công nghệ thông tin, đào tạo quản lý chi phí và tối ưu quy trình mua sắm nhằm giảm giá thành công trình.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong năm 2024 và đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh phù hợp, góp phần phát triển bền vững Tổng công ty.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và giữ vững vị thế dẫn đầu trong ngành xây dựng giao thông!