Tổng quan nghiên cứu

Chất lượng thi công công trình xây dựng đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo an toàn, bền vững và hiệu quả sử dụng của các dự án xây dựng. Tại Việt Nam, ngành xây dựng chiếm khoảng 25-30% GDP, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế xã hội và hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, tình trạng sai sót trong quản lý thi công dẫn đến nhiều sự cố nghiêm trọng, ảnh hưởng đến uy tín và hiệu quả đầu tư. Ví dụ, các công trình như cầu Thăng Long, đường cao tốc TP.HCM - Trung Lương hay khu tái định cư tại Phú Yên đã bộc lộ nhiều khiếm khuyết về chất lượng sau khi đưa vào sử dụng.

Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý chất lượng thi công công trình xây dựng của nhà thầu thi công tại Công ty Cổ phần Đầu tư Địa ốc Hưng Phú, áp dụng cho dự án khu đô thị mới Hưng Phú, TP. Tuy Hòa. Mục tiêu chính là đề xuất các giải pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng thi công, đảm bảo tiến độ và an toàn lao động trong giai đoạn thi công. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các hoạt động quản lý nhân lực, vật tư, máy móc thiết bị và quy trình thi công trong khoảng thời gian thực hiện dự án từ năm 2015 đến 2018.

Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học khi hệ thống hóa các cơ sở lý luận về quản lý chất lượng thi công xây dựng, đồng thời mang ý nghĩa thực tiễn lớn trong việc nâng cao hiệu quả quản lý thi công tại các công ty xây dựng, góp phần giảm thiểu rủi ro và tăng cường uy tín doanh nghiệp trên thị trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý chất lượng tổng thể (TQM) và mô hình quản lý dự án xây dựng. TQM nhấn mạnh vai trò của con người, quy trình và công nghệ trong việc đảm bảo chất lượng sản phẩm cuối cùng. Mô hình quản lý dự án xây dựng tập trung vào các yếu tố như tổ chức bộ máy, phân công nhiệm vụ, kiểm soát tiến độ và chất lượng thi công.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Chất lượng công trình xây dựng: Đảm bảo các yêu cầu về kỹ thuật, an toàn, mỹ thuật và phù hợp với quy chuẩn pháp luật.
  • Quản lý chất lượng thi công: Quá trình kiểm soát toàn bộ hoạt động thi công nhằm đảm bảo tuân thủ thiết kế và tiêu chuẩn kỹ thuật.
  • Nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng: Bao gồm nhân lực, vật tư, máy móc thiết bị, công nghệ thi công và điều kiện môi trường.
  • Mô hình tổ chức quản lý thi công: Cơ cấu ban chỉ huy công trường với các bộ phận chức năng như QA-QC, giám sát kỹ thuật, an toàn lao động.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập tài liệu, khảo sát thực tế và phân tích số liệu định lượng. Nguồn dữ liệu chính gồm:

  • Hồ sơ quản lý chất lượng, nhật ký thi công, biên bản nghiệm thu tại dự án khu đô thị mới Hưng Phú.
  • Phỏng vấn sâu với các cán bộ quản lý, kỹ sư và công nhân tại công ty.
  • Quan sát trực tiếp quá trình thi công và kiểm tra vật tư, thiết bị.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 50 cán bộ kỹ thuật và công nhân, được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Phân tích dữ liệu sử dụng các công cụ thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ và đánh giá hiệu quả quản lý dựa trên các chỉ tiêu kỹ thuật và tiến độ thi công. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2015 đến tháng 10/2018.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả quản lý nhân lực còn hạn chế: Tỷ lệ cán bộ quản lý kỹ thuật có trình độ chuyên môn phù hợp chỉ đạt khoảng 65%, trong khi tỷ lệ công nhân kỹ thuật có tay nghề cao khoảng 70%. Việc bố trí nhân sự chưa đồng đều, nhiều cán bộ kỹ thuật chưa có kinh nghiệm thực tế, dẫn đến hiệu quả giám sát và kiểm soát chất lượng thi công chưa cao.

  2. Quản lý vật tư và thiết bị chưa chặt chẽ: Tỷ lệ vi phạm chất lượng vật tư (Kypel) được ước tính khoảng 35%, vượt mức khuyến nghị dưới 30%. Công tác kiểm tra, đánh giá nhà cung cấp và kiểm soát vật tư đầu vào còn lỏng lẻo, gây ảnh hưởng đến chất lượng công trình.

  3. Tiến độ thi công thường xuyên bị chậm: Khoảng 40% công trình trong dự án không hoàn thành đúng tiến độ do nhiều nguyên nhân như giải phóng mặt bằng chậm, điều chỉnh thiết kế, thiếu hụt nhân lực tay nghề cao và quản lý thi công chưa hiệu quả.

  4. Quy trình xử lý sự không phù hợp về chất lượng chưa rõ ràng: Bộ phận QA-QC chưa được phát huy tối đa vai trò, nhiều sai sót trong thi công được xử lý bằng cách sửa chữa tạm thời, chưa có quy trình chuẩn để xử lý triệt để, dẫn đến nguy cơ tái phát.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc tổ chức bộ máy quản lý thi công chưa khoa học, thiếu sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ phận chức năng. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, tỷ lệ nhân sự kỹ thuật phù hợp và hiệu quả quản lý vật tư tại công ty còn thấp hơn mức trung bình ngành (khoảng 75-80%). Điều này cho thấy cần có sự cải tiến trong công tác tuyển dụng, đào tạo và đánh giá năng lực nhân sự.

Việc quản lý vật tư và thiết bị chưa chặt chẽ cũng là điểm yếu phổ biến trong các doanh nghiệp xây dựng vừa và nhỏ, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng công trình. Các biện pháp kiểm soát chất lượng vật tư cần được nâng cao, áp dụng công nghệ kiểm tra hiện đại và tăng cường trách nhiệm của các bên liên quan.

Tiến độ thi công bị chậm không chỉ làm tăng chi phí mà còn ảnh hưởng đến uy tín của nhà thầu. Việc xây dựng quy trình quản lý thi công khoa học, đồng bộ với kế hoạch cung ứng vật tư và nhân lực là yếu tố then chốt để cải thiện tình trạng này.

Cuối cùng, quy trình xử lý sự không phù hợp về chất lượng cần được chuẩn hóa, minh bạch và có sự giám sát chặt chẽ để đảm bảo các sai sót được khắc phục triệt để, tránh ảnh hưởng lâu dài đến công trình.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và đánh giá năng lực nhân sự: Thiết lập chương trình đào tạo chuyên sâu cho cán bộ kỹ thuật và công nhân, định kỳ đánh giá năng lực và hiệu quả công việc. Mục tiêu nâng tỷ lệ nhân sự kỹ thuật phù hợp lên trên 85% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo công ty phối hợp với các trung tâm đào tạo chuyên ngành.

  2. Xây dựng hệ thống quản lý vật tư chặt chẽ: Áp dụng quy trình kiểm tra, đánh giá nhà cung cấp nghiêm ngặt, thiết lập hệ thống lưu mẫu vật tư và chứng nhận chất lượng. Giảm tỷ lệ vi phạm vật tư xuống dưới 25% trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Bộ phận cung ứng và QA-QC.

  3. Hoàn thiện quy trình quản lý thi công và tiến độ: Thiết kế quy trình quản lý thi công đồng bộ, phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận, sử dụng phần mềm quản lý dự án để theo dõi tiến độ và tài nguyên. Đảm bảo 90% công trình hoàn thành đúng tiến độ trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban chỉ huy công trường và phòng kế hoạch kỹ thuật.

  4. Chuẩn hóa quy trình xử lý sự không phù hợp về chất lượng: Xây dựng quy trình xử lý sự cố rõ ràng, minh bạch, có sự tham gia giám sát của các bên liên quan. Tổ chức đào tạo nâng cao nhận thức về chất lượng cho toàn bộ nhân sự. Chủ thể thực hiện: Bộ phận QA-QC và Ban chỉ huy công trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà quản lý dự án xây dựng: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thi công và áp dụng các giải pháp quản lý hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng công trình.

  2. Nhà thầu thi công và kỹ sư xây dựng: Cung cấp kiến thức về tổ chức bộ máy quản lý thi công, quy trình kiểm soát chất lượng và xử lý sự cố kỹ thuật trong thi công.

  3. Các cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng: Tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định về quản lý chất lượng thi công, giám sát và kiểm tra công trình xây dựng.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý xây dựng: Là tài liệu tham khảo khoa học, bổ sung kiến thức thực tiễn về quản lý chất lượng thi công trong các dự án xây dựng đô thị.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chất lượng thi công có vai trò gì trong xây dựng công trình?
    Quản lý chất lượng thi công đảm bảo công trình được xây dựng đúng thiết kế, tiêu chuẩn kỹ thuật và an toàn, góp phần nâng cao tuổi thọ và hiệu quả sử dụng công trình. Ví dụ, kiểm soát vật tư đầu vào giúp tránh sử dụng vật liệu kém chất lượng gây hư hỏng sau này.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến chất lượng thi công?
    Nhân lực có trình độ chuyên môn, vật tư xây dựng, máy móc thiết bị và quy trình thi công là các yếu tố chính. Trong đó, nhân tố con người quyết định trực tiếp chất lượng thi công qua kỹ năng và ý thức trách nhiệm.

  3. Làm thế nào để cải thiện hiệu quả quản lý thi công tại các công ty xây dựng?
    Cần xây dựng hệ thống quản lý đồng bộ, đào tạo nhân sự chuyên môn, áp dụng công nghệ quản lý dự án và kiểm soát chất lượng vật tư nghiêm ngặt. Ví dụ, sử dụng phần mềm quản lý tiến độ giúp theo dõi và điều chỉnh kịp thời các công việc.

  4. Tại sao tiến độ thi công thường bị chậm và cách khắc phục?
    Nguyên nhân gồm giải phóng mặt bằng chậm, thiếu nhân lực tay nghề, điều chỉnh thiết kế và quản lý chưa hiệu quả. Khắc phục bằng lập kế hoạch chi tiết, phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận và tăng cường giám sát tiến độ.

  5. Quy trình xử lý sự không phù hợp về chất lượng cần có những bước nào?
    Bao gồm phát hiện sự cố, đánh giá mức độ ảnh hưởng, đề xuất biện pháp khắc phục, thực hiện sửa chữa và kiểm tra nghiệm thu lại. Quy trình này giúp đảm bảo các sai sót được xử lý triệt để, tránh tái diễn.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực trạng quản lý chất lượng thi công tại Công ty Cổ phần Đầu tư Địa ốc Hưng Phú, dự án khu đô thị mới Hưng Phú.
  • Phát hiện các hạn chế về nhân lực, quản lý vật tư, tiến độ thi công và quy trình xử lý sự cố chất lượng.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, đảm bảo chất lượng và tiến độ thi công trong vòng 2-3 năm tới.
  • Nghiên cứu góp phần nâng cao nhận thức và thực tiễn quản lý thi công xây dựng tại các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam.
  • Khuyến nghị các nhà quản lý, nhà thầu và cơ quan quản lý nhà nước áp dụng các giải pháp để phát triển bền vững ngành xây dựng.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị liên quan nên triển khai đào tạo, hoàn thiện quy trình quản lý và áp dụng công nghệ quản lý dự án để nâng cao chất lượng thi công, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi áp dụng các giải pháp này cho các dự án xây dựng khác.