Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục đại học Việt Nam ngày càng phát triển với hơn 240 cơ sở giáo dục đại học tính đến năm 2022, việc lựa chọn trường đại học phù hợp trở thành một quyết định quan trọng và phức tạp đối với học sinh trung học phổ thông (THPT). Trường Đại học Nguyễn Tất Thành, một trong những trường đại học tư thục có uy tín tại Thành phố Hồ Chí Minh, đang đối mặt với tình trạng biến động và giảm sút số lượng sinh viên nhập học trong ba năm gần đây, từ 13.000 sinh viên năm 2021 giảm xuống còn khoảng 7.000 sinh viên năm 2023. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn thu học phí và vị thế cạnh tranh của trường trên thị trường giáo dục đại học.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn Trường Đại học Nguyễn Tất Thành của học sinh THPT tại Thành phố Hồ Chí Minh, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả tuyển sinh cho năm học 2024-2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào học sinh THPT trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, với dữ liệu thu thập trong khoảng thời gian từ năm 2019 đến 2024. Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong việc giúp nhà trường hiểu rõ hơn về nhu cầu và kỳ vọng của người học, đồng thời xây dựng chiến lược tuyển sinh phù hợp nhằm tăng cường sức hút và duy trì sự ổn định trong tuyển sinh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: Lý thuyết hành vi người tiêu dùng (Theory of Consumer Behaviour) và Lý thuyết hành vi có kế hoạch (Theory of Planned Behavior - TPB). Lý thuyết hành vi người tiêu dùng giúp giải thích quá trình ra quyết định của học sinh khi lựa chọn trường đại học, bao gồm các giai đoạn nhận biết nhu cầu, tìm kiếm thông tin, đánh giá các lựa chọn, quyết định mua hàng và hành vi sau mua. Lý thuyết TPB bổ sung bằng cách nhấn mạnh vai trò của thái độ, chuẩn mực xã hội và nhận thức kiểm soát hành vi trong việc hình thành ý định lựa chọn trường học.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm:

  • Học phí: Khoản chi phí mà người học phải trả để chi trả một phần hoặc toàn bộ chi phí đào tạo.
  • Đặc điểm trường: Bao gồm chất lượng giảng dạy, cơ sở vật chất, vị trí địa lý, môi trường học tập và danh tiếng.
  • Yếu tố cá nhân: Năng lực, sở thích, định hướng nghề nghiệp của học sinh.
  • Chương trình đào tạo: Nội dung, chất lượng và sự phù hợp của các ngành học.
  • Truyền thông và ảnh hưởng xã hội: Thông tin từ gia đình, bạn bè, truyền thông và các nguồn tham khảo khác.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Dữ liệu định tính được thu thập qua phỏng vấn sâu với 42 đối tượng gồm học sinh không chọn trường, học sinh đang học tại trường và cán bộ quản lý. Dữ liệu định lượng được thu thập từ khảo sát 183 học sinh THPT tại Thành phố Hồ Chí Minh bằng bảng câu hỏi thang đo Likert 5 điểm.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm SPSS, bao gồm kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích hồi quy và ANOVA để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quyết định chọn trường. Cỡ mẫu 183 học sinh được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm đối tượng nghiên cứu. Thời gian thu thập dữ liệu sơ cấp kéo dài 2 tuần trong tháng 5 năm 2024, kết hợp với dữ liệu thứ cấp từ năm 2019 đến 2024.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Học phí là yếu tố ảnh hưởng lớn nhất đến quyết định chọn Trường Đại học Nguyễn Tất Thành, với 13/42 người phỏng vấn nhấn mạnh học phí cao hoặc chính sách học phí không linh hoạt là rào cản lớn. Kết quả phân tích định lượng cho thấy học phí có tác động tiêu cực rõ rệt đến quyết định nhập học, phù hợp với các nghiên cứu trong và ngoài nước.

  2. Đặc điểm trường đại học như chất lượng giảng dạy, cơ sở vật chất hiện đại, vị trí địa lý thuận tiện và danh tiếng trường cũng là những yếu tố quan trọng. Khoảng 19/42 người phỏng vấn đánh giá cao các yếu tố này, trong đó chất lượng đào tạo ngành Dược được nhiều học sinh quan tâm.

  3. Yếu tố cá nhân và chương trình đào tạo có ảnh hưởng đáng kể. Học sinh lựa chọn trường dựa trên sự phù hợp với năng lực bản thân và ngành học yêu thích. Chương trình đào tạo đạt chuẩn quốc tế và liên kết doanh nghiệp được xem là điểm cộng.

  4. Ảnh hưởng từ người thân và truyền thông cũng đóng vai trò không nhỏ. Gia đình, bạn bè và các kênh truyền thông chính thống giúp học sinh tiếp cận thông tin và hình thành thái độ tích cực với trường.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân học phí ảnh hưởng mạnh đến quyết định chọn trường xuất phát từ điều kiện kinh tế của nhiều gia đình học sinh, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế khó khăn toàn cầu và chi phí sinh hoạt tại Thành phố Hồ Chí Minh cao. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, yếu tố học phí luôn là rào cản lớn đối với sinh viên thuộc nhóm thu nhập thấp và trung bình.

Đặc điểm trường đại học như chất lượng giảng dạy và cơ sở vật chất hiện đại tạo ra lợi thế cạnh tranh cho Trường Đại học Nguyễn Tất Thành, giúp thu hút học sinh có định hướng nghề nghiệp rõ ràng. Kết quả này tương đồng với nghiên cứu của Narith Por và cộng sự (2024) về tầm quan trọng của môi trường học tập và danh tiếng trường.

Ảnh hưởng từ người thân và truyền thông cho thấy vai trò của mạng lưới xã hội và các kênh thông tin trong việc định hướng lựa chọn của học sinh. Việc xây dựng hình ảnh tích cực và minh bạch thông tin tuyển sinh là cần thiết để nâng cao nhận thức và niềm tin của người học.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố theo tỷ lệ phần trăm, bảng phân tích hồi quy cho thấy hệ số tác động của các biến độc lập đến quyết định chọn trường, giúp minh chứng rõ ràng các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng chính sách học phí linh hoạt và minh bạch: Nhà trường cần đa dạng hóa hình thức thanh toán học phí, áp dụng chính sách hỗ trợ tài chính, học bổng cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn nhằm tăng khả năng tiếp cận giáo dục. Mục tiêu giảm tỷ lệ từ chối nhập học do học phí trong năm học 2024-2025, chủ thể thực hiện là Ban Giám hiệu và Phòng Tài chính.

  2. Nâng cao chất lượng chương trình đào tạo và liên kết doanh nghiệp: Tiếp tục phát triển các chương trình đào tạo đạt chuẩn quốc tế, tăng cường hợp tác với doanh nghiệp để đảm bảo cơ hội thực tập và việc làm cho sinh viên. Mục tiêu tăng tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm sau 1 năm lên trên 85% trong 2 năm tới, do Khoa Đào tạo và Phòng Quan hệ doanh nghiệp thực hiện.

  3. Tăng cường truyền thông và tư vấn tuyển sinh: Đẩy mạnh các hoạt động truyền thông đa kênh, tổ chức ngày hội tư vấn tuyển sinh tại các trường THPT, sử dụng mạng xã hội và các kênh truyền thông chính thống để nâng cao nhận thức về trường. Mục tiêu tăng lượng tiếp cận thông tin tuyển sinh lên 30% trong năm 2024, do Trung tâm Tư vấn tuyển sinh và Truyền thông thực hiện.

  4. Cải thiện cơ sở vật chất và môi trường học tập: Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, tạo môi trường học tập thân thiện, năng động và hiện đại nhằm thu hút học sinh và sinh viên. Mục tiêu hoàn thành các hạng mục cải tạo trong vòng 18 tháng, do Ban Quản lý dự án và Phòng Hành chính quản lý.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám hiệu và phòng ban quản lý trường đại học: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến tuyển sinh, từ đó xây dựng chiến lược phát triển và chính sách phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả tuyển sinh.

  2. Nhà hoạch định chính sách giáo dục: Tham khảo các phân tích về tác động của học phí và các yếu tố xã hội đến quyết định học tập, hỗ trợ xây dựng chính sách hỗ trợ tài chính và phát triển giáo dục đại học.

  3. Giáo viên và cán bộ tư vấn tuyển sinh tại các trường THPT: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của học sinh để tư vấn chính xác, hiệu quả hơn cho học sinh và phụ huynh.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị kinh doanh, Giáo dục: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về hành vi người tiêu dùng trong giáo dục đại học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến quyết định chọn trường đại học?
    Học phí được xác định là yếu tố ảnh hưởng lớn nhất, chiếm tỷ lệ cao trong các phản hồi khảo sát. Ví dụ, nhiều học sinh cho biết học phí cao là rào cản lớn khiến họ không chọn trường.

  2. Chương trình đào tạo có vai trò như thế nào trong quyết định của học sinh?
    Chương trình đào tạo phù hợp với sở thích và định hướng nghề nghiệp của học sinh là yếu tố quan trọng giúp tăng khả năng lựa chọn trường. Sinh viên thường ưu tiên các ngành học có chất lượng và cơ hội việc làm tốt.

  3. Truyền thông ảnh hưởng ra sao đến quyết định chọn trường?
    Truyền thông giúp học sinh tiếp cận thông tin chính xác và đầy đủ về trường, từ đó hình thành thái độ tích cực. Các kênh truyền thông đa dạng và tư vấn tuyển sinh hiệu quả góp phần nâng cao nhận thức của học sinh.

  4. Làm thế nào để trường đại học cải thiện tỷ lệ tuyển sinh?
    Trường cần xây dựng chính sách học phí linh hoạt, nâng cao chất lượng đào tạo, tăng cường truyền thông và cải thiện môi trường học tập để thu hút học sinh.

  5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính (phỏng vấn sâu) và định lượng (khảo sát bằng bảng câu hỏi), phân tích dữ liệu bằng phần mềm SPSS với cỡ mẫu 183 học sinh THPT tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Kết luận

  • Học phí, đặc điểm trường, yếu tố cá nhân và chương trình đào tạo là những yếu tố chính ảnh hưởng đến quyết định chọn Trường Đại học Nguyễn Tất Thành của học sinh THPT.
  • Sự biến động số lượng sinh viên nhập học trong 3 năm gần đây phản ánh thách thức trong công tác tuyển sinh của trường.
  • Nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả tuyển sinh, bao gồm chính sách học phí, nâng cao chất lượng đào tạo, truyền thông và cải thiện cơ sở vật chất.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng cho nhà trường và các bên liên quan trong việc xây dựng chiến lược phát triển bền vững.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá hiệu quả trong năm học 2024-2025, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các khu vực khác để hoàn thiện mô hình.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao sức hút của Trường Đại học Nguyễn Tất Thành và góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho xã hội!