## Tổng quan nghiên cứu

Chương trình Mục tiêu Quốc gia (MTQG) xây dựng nông thôn mới (NTM) là một chương trình tổng thể nhằm phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, an ninh quốc phòng ở các địa phương. Tính đến năm 2018, thành phố Sông Công, tỉnh Thái Nguyên đã hoàn thành xây dựng NTM với 4 xã đạt chuẩn, chiếm tỷ lệ 100%. Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân giai đoạn 2017-2019 đạt 17,5%, trong đó ngành công nghiệp xây dựng tăng 18%, thương mại dịch vụ tăng 20%, nông lâm nghiệp thủy sản tăng 5%. Tuy nhiên, việc huy động vốn đầu tư nâng cao tiêu chí xây dựng NTM còn nhiều khó khăn, đặc biệt là nguồn vốn ngân sách nhà nước còn hạn chế, nhận thức của một số cán bộ và người dân chưa đầy đủ, dẫn đến tiến độ thực hiện chậm và một số tiêu chí chưa đạt bền vững.

Mục tiêu nghiên cứu gồm: hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về xây dựng NTM và huy động vốn đầu tư; đánh giá thực trạng huy động vốn đầu tư nâng cao tiêu chí xây dựng NTM trên địa bàn thành phố Sông Công giai đoạn 2017-2019; đề xuất giải pháp đẩy mạnh huy động vốn đầu tư giai đoạn 2021-2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 4 xã xây dựng NTM trên địa bàn thành phố Sông Công trong giai đoạn 2017-2019.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để nâng cao hiệu quả huy động vốn đầu tư, góp phần phát triển bền vững nông thôn mới tại địa phương, đồng thời làm tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý và nghiên cứu trong lĩnh vực kinh tế nông nghiệp.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết nguồn lực**: Nguồn lực được hiểu là tập hợp các yếu tố mà hệ thống có thể sử dụng để thực hiện mục tiêu, bao gồm nguồn nhân lực, tài lực, vật lực và thông tin. Trong đó, nguồn nhân lực đóng vai trò quan trọng với các yếu tố số lượng, chất lượng và cơ cấu.

- **Lý thuyết vốn đầu tư**: Vốn đầu tư bao gồm vốn vật chất và vốn tài chính, là các nguồn lực được biểu hiện bằng tiền dùng để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và phát triển sản xuất. Vốn đầu tư xây dựng NTM có đặc điểm cần nhiều vốn, thời gian thu hồi vốn dài, và hiệu quả kinh tế xã hội phải được đánh giá tổng hợp.

- **Mô hình huy động vốn đa nguồn**: Việc huy động vốn đầu tư xây dựng NTM cần kết hợp nhiều nguồn vốn như ngân sách nhà nước, vốn doanh nghiệp, vốn tín dụng và vốn cộng đồng nhằm phát huy tối đa hiệu quả và tránh lãng phí.

- **Khái niệm xây dựng nông thôn mới**: Xây dựng NTM là quá trình phát triển kinh tế - xã hội nông thôn theo hướng hiện đại, bền vững, với các tiêu chí về hạ tầng, sản xuất, văn hóa, môi trường và an ninh trật tự.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Sử dụng số liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát 150 mẫu gồm cán bộ phụ trách NTM cấp xã, ban phát triển xóm, hội viên phụ nữ và nông dân tại 4 xã nghiên cứu. Số liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo của UBND thành phố, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Cục Thống kê và các văn bản pháp luật liên quan.

- **Phương pháp phân tích**: Áp dụng phương pháp thống kê mô tả để tổng hợp và phân tích số liệu, thống kê so sánh để đánh giá sự thay đổi qua các giai đoạn, phương pháp chuyên gia để thu thập ý kiến đánh giá, và phương pháp dự báo để xác định xu hướng phát triển.

- **Timeline nghiên cứu**: Nghiên cứu tập trung phân tích giai đoạn 2017-2019, đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2021-2025.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Hoàn thành tiêu chí NTM**: Đến năm 2019, 100% xã nghiên cứu tại thành phố Sông Công đã đạt chuẩn NTM, tăng từ 0% năm 2011 và 25% năm 2015. Thu nhập bình quân đầu người tăng từ 10,86 triệu đồng năm 2011 lên 34,5 triệu đồng năm 2019, trong khi tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 7,75% xuống còn 3,74%.

- **Nguồn vốn huy động**: Vốn ngân sách nhà nước chiếm tỷ trọng lớn trong tổng vốn đầu tư xây dựng NTM, với cơ chế đối ứng 60% từ Nhà nước và 40% từ nhân dân cho các công trình giao thông và thủy lợi. Vốn từ cộng đồng và doanh nghiệp cũng được huy động thông qua các hình thức đóng góp tự nguyện, hợp đồng BOT, BTO, BT và PPP.

- **Ảnh hưởng các yếu tố**: Trình độ phát triển kinh tế địa phương, cơ chế chính sách của Nhà nước, nhận thức của người dân và năng lực chính quyền địa phương là các yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả huy động vốn đầu tư xây dựng NTM.

- **Khó khăn tồn tại**: Nguồn vốn ngân sách còn hạn chế, nhận thức của một số cán bộ và người dân chưa đầy đủ, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, biến động thị trường nông sản và dịch bệnh ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp.

### Thảo luận kết quả

Việc hoàn thành 100% xã đạt chuẩn NTM trong giai đoạn nghiên cứu cho thấy sự nỗ lực lớn của thành phố Sông Công trong huy động và sử dụng vốn đầu tư. Sự kết hợp đa dạng các nguồn vốn, đặc biệt là vốn ngân sách nhà nước và vốn cộng đồng, đã tạo sức mạnh tổng hợp cho chương trình. Tuy nhiên, khó khăn về nguồn vốn và nhận thức vẫn là thách thức cần giải quyết.

So sánh với các địa phương như huyện Nam Đàn (Nghệ An) và huyện Hải Hậu (Nam Định), thành phố Sông Công có thể học hỏi kinh nghiệm trong việc lồng ghép các nguồn vốn, phát huy vai trò cộng đồng và nâng cao năng lực quản lý của chính quyền địa phương. Việc áp dụng các hợp đồng đầu tư như BOT, BTO, PPP cũng góp phần giảm áp lực ngân sách và thu hút doanh nghiệp tham gia.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng thu nhập, tỷ lệ hộ nghèo, cơ cấu nguồn vốn huy động qua các năm, và bảng so sánh mức độ hoàn thành các tiêu chí NTM.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức**: Đẩy mạnh công tác truyền thông, vận động người dân hiểu rõ vai trò chủ thể trong xây dựng NTM, nâng cao tỷ lệ đóng góp tự nguyện, dự kiến tăng 20% mức đóng góp cộng đồng trong giai đoạn 2021-2025. Chủ thể thực hiện: UBND thành phố, các tổ chức chính trị xã hội.

- **Đa dạng hóa nguồn vốn huy động**: Khuyến khích doanh nghiệp đầu tư theo các hình thức hợp đồng BOT, PPP; phát triển các quỹ tín dụng địa phương để hỗ trợ vốn cho nông dân và hợp tác xã, mục tiêu tăng vốn doanh nghiệp tham gia lên 30% trong 5 năm tới. Chủ thể thực hiện: Sở Kế hoạch và Đầu tư, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh.

- **Nâng cao năng lực quản lý vốn**: Đào tạo cán bộ quản lý đầu tư, tăng cường công khai minh bạch và trách nhiệm giải trình trong sử dụng vốn, giảm thiểu thất thoát vốn đầu tư, hoàn thành 100% dự án đúng tiến độ và ngân sách. Chủ thể thực hiện: UBND thành phố, Ban Quản lý chương trình NTM.

- **Lồng ghép các chương trình, dự án**: Tăng cường phối hợp giữa các chương trình mục tiêu quốc gia, dự án ODA và các nguồn vốn khác để tối ưu hóa nguồn lực, đảm bảo đồng bộ hạ tầng và phát triển sản xuất bền vững. Chủ thể thực hiện: Văn phòng Điều phối NTM tỉnh, các sở ngành liên quan.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Nhà quản lý địa phương**: Cán bộ UBND thành phố, xã phường có thể áp dụng các giải pháp huy động vốn và quản lý đầu tư xây dựng NTM hiệu quả.

- **Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kinh tế nông nghiệp**: Tài liệu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về huy động vốn đầu tư xây dựng NTM, phương pháp nghiên cứu và phân tích số liệu.

- **Doanh nghiệp và nhà đầu tư**: Hiểu rõ các cơ chế hợp tác đầu tư, các hình thức hợp đồng BOT, PPP trong xây dựng hạ tầng nông thôn mới.

- **Tổ chức chính trị - xã hội và cộng đồng dân cư**: Nâng cao nhận thức về vai trò chủ thể trong xây dựng NTM, tham gia đóng góp và giám sát sử dụng vốn đầu tư.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Tại sao huy động vốn đầu tư xây dựng NTM lại quan trọng?**  
Huy động vốn là yếu tố quyết định để xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển sản xuất và nâng cao đời sống người dân nông thôn, góp phần thực hiện thành công chương trình NTM.

2. **Các nguồn vốn chính được huy động gồm những gì?**  
Bao gồm vốn ngân sách nhà nước, vốn doanh nghiệp, vốn tín dụng ngân hàng và vốn đóng góp của cộng đồng dân cư.

3. **Những khó khăn chính trong huy động vốn tại thành phố Sông Công là gì?**  
Nguồn vốn ngân sách hạn chế, nhận thức của người dân và cán bộ chưa đầy đủ, biến động thị trường nông sản và dịch bệnh ảnh hưởng đến sản xuất.

4. **Các hình thức đầu tư doanh nghiệp tham gia xây dựng NTM?**  
Thông qua các hợp đồng BOT, BTO, BT và PPP, doanh nghiệp có thể đầu tư xây dựng và khai thác công trình hạ tầng nông thôn.

5. **Làm thế nào để nâng cao hiệu quả huy động vốn?**  
Cần đa dạng hóa nguồn vốn, nâng cao năng lực quản lý, công khai minh bạch, tăng cường tuyên truyền và phát huy vai trò cộng đồng.

## Kết luận

- Thành phố Sông Công đã hoàn thành 100% xã đạt chuẩn NTM với nhiều tiêu chí kinh tế - xã hội được cải thiện rõ rệt trong giai đoạn 2011-2019.  
- Việc huy động vốn đầu tư xây dựng NTM chủ yếu dựa vào ngân sách nhà nước, vốn cộng đồng và doanh nghiệp với nhiều cơ chế đa dạng.  
- Các yếu tố như trình độ phát triển kinh tế, chính sách nhà nước, nhận thức người dân và năng lực chính quyền địa phương ảnh hưởng lớn đến hiệu quả huy động vốn.  
- Cần tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, đa dạng hóa nguồn vốn, nâng cao năng lực quản lý và lồng ghép các chương trình để phát huy tối đa nguồn lực.  
- Đề xuất các giải pháp cụ thể cho giai đoạn 2021-2025 nhằm nâng cao hiệu quả huy động vốn, góp phần phát triển bền vững nông thôn mới tại thành phố Sông Công.

**Call to action:** Các cấp chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp đề xuất, đảm bảo nguồn lực đầu tư xây dựng NTM được huy động và sử dụng hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống người dân nông thôn.