Tổng quan nghiên cứu

Công tác quản lý vật tư đóng vai trò then chốt trong hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất điện năng. Tại Việt Nam, các nhà máy nhiệt điện than như Công ty Cổ phần Nhiệt điện Phả Lại (PPC) đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc tối ưu hóa quản lý vật tư nhằm giảm chi phí, nâng cao hiệu quả sản xuất và tăng sức cạnh tranh trên thị trường phát điện cạnh tranh. Giai đoạn nghiên cứu từ 2015 đến 2017 tại PPC cho thấy sản lượng điện sản xuất có xu hướng giảm, trong khi áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng do sự xuất hiện của nhiều nhà máy điện mới. Mục tiêu chính của nghiên cứu là xây dựng các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý vật tư tại PPC, nhằm đảm bảo cung ứng kịp thời, giảm thất thoát, tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả sử dụng vật tư. Nghiên cứu tập trung phân tích hiện trạng quản lý vật tư tại PPC, đánh giá các chỉ tiêu về số lượng, chất lượng, chi phí và hiệu quả sử dụng vật tư, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp với đặc thù của nhà máy nhiệt điện than. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ PPC nâng cao năng lực quản lý, đồng thời góp phần phát triển bền vững ngành điện Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý vật tư trong doanh nghiệp sản xuất, bao gồm:

  • Khái niệm và phân loại vật tư: Vật tư được phân thành nguyên vật liệu chính, nguyên vật liệu phụ, nhiên liệu, phụ tùng thay thế và phế liệu. Việc phân loại này giúp xác định đặc điểm và phương pháp quản lý phù hợp cho từng loại vật tư.

  • Mô hình quản lý dự trữ vật tư: Áp dụng các hệ thống dự trữ như hệ thống điểm đặt hàng, hệ thống tái tạo định kỳ, mô hình EOQ (Economic Order Quantity) và mô hình Wilson nhằm tối ưu hóa chi phí đặt hàng và chi phí lưu kho.

  • Các chỉ tiêu đánh giá công tác quản lý vật tư: Bao gồm tỷ lệ hoàn thành kế hoạch cung ứng vật tư, chỉ số chất lượng vật tư, tỷ lệ thực hiện kế hoạch chi phí vật tư và hiệu suất sử dụng vật tư.

  • Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý vật tư: Phân tích các nhân tố nội tại như quy mô sản xuất, nguồn nhân lực, công nghệ, khả năng tài chính và các nhân tố khách quan như môi trường chính trị, kinh tế, xã hội, tự nhiên và sự phát triển khoa học kỹ thuật.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Sử dụng dữ liệu thứ cấp thu thập từ các phòng ban của PPC như Phòng Kế hoạch - Vật tư, Phòng Kỹ thuật, Phòng Tài chính - Kế toán, bao gồm số liệu kế hoạch, định mức và thực tế về nhập, xuất, tồn kho, sử dụng vật tư trong giai đoạn 2015-2017.

  • Phương pháp phân tích: Kết hợp phương pháp so sánh, phân tích chi tiết và tổng hợp thống kê để đánh giá hiện trạng công tác quản lý vật tư. So sánh số liệu thực tế với kế hoạch và định mức nhằm phát hiện tồn tại, nguyên nhân và đề xuất giải pháp.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Dữ liệu toàn bộ vật tư và hoạt động quản lý vật tư tại PPC trong giai đoạn nghiên cứu được sử dụng để đảm bảo tính toàn diện và chính xác.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ 2015 đến 2017, phù hợp với chu kỳ sản xuất và kế hoạch quản lý vật tư của PPC.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiện trạng lập kế hoạch vật tư còn nhiều hạn chế: Định mức tiêu hao nhiên liệu than và dầu tại PPC có sự biến động qua các năm. Ví dụ, năm 2015, định mức tiêu hao than cám ở dây chuyền 1 là 432,35 g/kWh, thực tế là 433,83 g/kWh, tương đương sai lệch khoảng 0,34%. Năm 2016, sai lệch giảm còn khoảng 0,02%, cho thấy công tác xây dựng định mức có cải thiện nhưng chưa ổn định hoàn toàn.

  2. Tỷ lệ hoàn thành kế hoạch cung ứng vật tư chưa đạt tối ưu: Qua phân tích số liệu, tỷ lệ hoàn thành kế hoạch cung ứng vật tư tổng thể đạt khoảng 90-95%, cho thấy vẫn còn tồn tại tình trạng thiếu hụt hoặc thừa vật tư tại một số thời điểm, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất.

  3. Chất lượng vật tư được kiểm soát chặt chẽ nhưng vẫn có sai lệch nhỏ: Chỉ số chất lượng vật tư đạt trên 98%, tuy nhiên vẫn có một số lô vật tư không đạt tiêu chuẩn kỹ thuật, gây ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm và tiến độ sửa chữa.

  4. Chi phí vật tư có xu hướng tăng nhẹ: Tỷ lệ thực hiện kế hoạch chi phí vật tư dao động từ 102% đến 105% trong giai đoạn nghiên cứu, cho thấy công ty đang phải chịu chi phí vật tư cao hơn kế hoạch, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên bao gồm việc lập kế hoạch vật tư chưa sát với thực tế sản xuất, do biến động của thị trường điện và giá nhiên liệu. So với các nghiên cứu tại các nhà máy nhiệt điện khác, PPC có đặc thù về công nghệ và quy mô sản xuất nên cần có phương pháp quản lý vật tư riêng biệt. Việc áp dụng mô hình quản lý dự trữ như hệ thống điểm đặt hàng và mô hình Wilson chưa được tối ưu, dẫn đến chi phí lưu kho cao và tồn kho không hợp lý. Ngoài ra, nguồn nhân lực quản lý vật tư còn hạn chế về trình độ chuyên môn và kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý. Kết quả nghiên cứu được minh họa qua các biểu đồ so sánh định mức và thực tế tiêu hao nhiên liệu, biểu đồ tỷ lệ hoàn thành kế hoạch cung ứng và chi phí vật tư qua các năm, giúp nhà quản lý dễ dàng nhận diện các điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Cải tiến công tác lập kế hoạch vật tư: Áp dụng phương pháp dự báo nhu cầu vật tư dựa trên phân tích dữ liệu sản xuất thực tế và biến động thị trường điện, nhằm nâng cao độ chính xác của kế hoạch. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Phòng Kế hoạch - Vật tư phối hợp Phòng Kỹ thuật.

  2. Tối ưu hóa hệ thống quản lý dự trữ: Áp dụng mô hình điểm đặt hàng kết hợp mô hình Wilson để xác định lượng đặt hàng tối ưu, giảm chi phí lưu kho và tránh tồn kho quá mức. Thời gian thực hiện: 1 năm; Chủ thể: Ban Quản lý Vật tư và Phòng Tài chính - Kế toán.

  3. Nâng cao năng lực nguồn nhân lực quản lý vật tư: Tổ chức đào tạo chuyên sâu về quản lý vật tư và ứng dụng công nghệ thông tin cho cán bộ quản lý, nhằm nâng cao hiệu quả công tác theo dõi, kiểm soát và báo cáo. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Phòng Tổ chức - Lao động.

  4. Xây dựng hệ thống kiểm tra, đánh giá định kỳ: Thiết lập quy trình kiểm tra, đánh giá công tác quản lý vật tư hàng quý, bao gồm kiểm tra chất lượng, số lượng và chi phí sử dụng vật tư, từ đó kịp thời điều chỉnh kế hoạch và quy trình. Thời gian thực hiện: 3 tháng; Chủ thể: Ban Kiểm soát phối hợp Phòng Kế hoạch - Vật tư.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các nhà máy nhiệt điện: Giúp hiểu rõ các vấn đề quản lý vật tư đặc thù trong ngành điện, từ đó xây dựng chính sách và chiến lược quản lý phù hợp.

  2. Phòng Kế hoạch - Vật tư các doanh nghiệp sản xuất: Áp dụng các mô hình và giải pháp quản lý vật tư hiệu quả, nâng cao năng lực lập kế hoạch và kiểm soát vật tư.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý kinh tế, Quản trị sản xuất: Tham khảo các lý thuyết, mô hình và phương pháp nghiên cứu thực tiễn trong lĩnh vực quản lý vật tư tại doanh nghiệp sản xuất điện.

  4. Các cơ quan quản lý nhà nước và tập đoàn điện lực: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng các quy định, hướng dẫn và chính sách hỗ trợ nâng cao hiệu quả quản lý vật tư trong ngành điện.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý vật tư lại quan trọng đối với nhà máy nhiệt điện?
    Quản lý vật tư đảm bảo cung ứng kịp thời, giảm thất thoát và chi phí, giúp nhà máy vận hành liên tục và hiệu quả. Ví dụ, việc thiếu nhiên liệu sẽ làm gián đoạn sản xuất, ảnh hưởng đến sản lượng điện.

  2. Các mô hình quản lý dự trữ nào phù hợp với PPC?
    Mô hình điểm đặt hàng và mô hình Wilson được đánh giá phù hợp do tính biến động của nhu cầu vật tư và chi phí lưu kho cao. Áp dụng mô hình này giúp tối ưu lượng đặt hàng và giảm chi phí.

  3. Làm thế nào để nâng cao chất lượng vật tư nhập kho?
    Cần thiết lập quy trình kiểm tra chất lượng nghiêm ngặt, lựa chọn nhà cung cấp uy tín và đánh giá lại nhà cung cấp định kỳ để đảm bảo vật tư đạt tiêu chuẩn kỹ thuật.

  4. Phương pháp nào giúp cải thiện lập kế hoạch vật tư?
    Sử dụng phân tích dữ liệu sản xuất thực tế kết hợp dự báo nhu cầu thị trường giúp lập kế hoạch sát thực tế hơn, giảm sai lệch giữa kế hoạch và thực tế.

  5. Làm sao để giảm chi phí vật tư vượt kế hoạch?
    Tăng cường kiểm soát sử dụng vật tư, áp dụng các biện pháp tiết kiệm, đào tạo nhân viên và tối ưu hóa quy trình mua sắm, dự trữ để giảm lãng phí và chi phí không cần thiết.

Kết luận

  • Công tác quản lý vật tư tại Công ty Cổ phần Nhiệt điện Phả Lại còn tồn tại các hạn chế về lập kế hoạch, kiểm soát chất lượng và chi phí vật tư.
  • Định mức tiêu hao nhiên liệu có sự biến động qua các năm, ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất và chi phí.
  • Việc áp dụng các mô hình quản lý dự trữ hiện chưa tối ưu, dẫn đến chi phí lưu kho cao và tồn kho không hợp lý.
  • Nguồn nhân lực quản lý vật tư cần được nâng cao về trình độ chuyên môn và kỹ năng công nghệ thông tin.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào cải tiến lập kế hoạch, tối ưu hóa dự trữ, nâng cao năng lực nhân sự và xây dựng hệ thống kiểm tra đánh giá định kỳ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý vật tư.

Tiếp theo, PPC cần triển khai các giải pháp trên trong vòng 1 năm tới để cải thiện công tác quản lý vật tư, đồng thời theo dõi và đánh giá hiệu quả định kỳ. Các nhà quản lý và chuyên gia trong ngành điện được khuyến khích tham khảo nghiên cứu này để áp dụng và phát triển thêm các phương pháp quản lý phù hợp với đặc thù từng đơn vị.