Luận văn thạc sĩ về giải pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế huyện Na Rì tỉnh Bắc Kạn đến năm 2020

• Tác giả: Nguyễn Hữu Thắng
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Lan Anh
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp
• Đề tài: Giải pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế huyện Na Rì tỉnh Bắc Kạn đến năm 2020
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.2.1. Mục tiêu chung
• 1.2.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
• 1.5. Kết cấu luận văn
• 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CƠ CẤU KINH TẾ VÀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ
• 2.1. Một số vấn đề lý luận về cơ cấu và chuyển dịch cơ cấu kinh tế
• 2.1.1. Khái niệm về cơ cấu, cơ cấu kinh tế
• 2.1.2. Đặc điểm của cơ cấu kinh tế
• 2.1.3. Phân loại cơ cấu kinh tế
• 2.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc hình thành cơ cấu kinh tế
• 2.1.5. Một số chỉ tiêu cơ bản để đánh giá cơ cấu kinh tế
• 2.1.6. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế
• 2.1.6.1. Tính tất yếu khách quan phải chuyển dịch cơ cấu kinh tế
• 2.1.6.2. Xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế
• 2.1.6.3. Các nguyên tắc chuyển dịch cơ cấu kinh tế
• 2.1.6.4. Các nhân tố tác động đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế
• 2.1.7. Kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn của một số nước trên thế giới và địa phương trong nước
• 2.1.7.1. Kinh nghiệm của một số nước
• 2.1.7.2. Kinh nghiệm của một số địa phương trong nước
• 2.1.7.3. Bài học kinh nghiệm về chuyển dịch cơ cấu kinh tế cho huyện Na Rì tỉnh Bắc Kạn
• 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Câu hỏi nghiên cứu
• 3.2. Phương pháp nghiên cứu
• 3.2.1. Phương pháp tiếp cận
• 3.2.2. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp
• 3.2.3. Phương pháp tổng hợp số liệu
• 3.2.4. Phương pháp phân tích thông tin
• 3.2.4.1. Phương pháp phân tích dãy số thời gian
• 3.2.4.2. Phương pháp so sánh
• 3.3. Hệ thống các chỉ tiêu đánh giá chuyển dịch cơ cấu kinh tế
• 4. PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ HUYỆN NA RÌ, TỈNH BẮC KẠN
• 4.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên- kinh tế, xã hội huyện Na Rì - tỉnh Bắc Kạn
• 4.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên
• 4.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội
• 4.2. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế của huyện Na Rì giai đoạn 2010-2014
• 4.2.1. Giá trị sản xuất và tỷ trọng các ngành trong tổng giá trị sản xuất huyện Na Rì giai đoạn 2010-2014
• 4.2.2. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong nội bộ ngành
• 4.2.3. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo thành phần kinh tế
• 4.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế của huyện Na Rì giai đoạn 2010-2014
• 4.3.1. Nhóm nhân tố về điều kiện tự nhiên
• 4.3.2. Nhóm các nhân tố kinh tế - xã hội
• 4.3.3. Nhóm nhân tố về tổ chức - kỹ thuật
• 4.4. Đánh giá chung về chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại huyện Na Rì giai đoạn 2010-2014
• 4.4.1. Những kết quả đạt được
• 4.4.2. Những tồn tại, hạn chế
• 4.4.3. Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế
• 5. GIẢI PHÁP CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ HUYỆN NA RÌ TỈNH BẮC KẠN ĐẾN NĂM 2020
• 5.1. Mục tiêu tổng quát
• 5.2. Mục tiêu cụ thể
• 5.3. Một số giải pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế huyện Na Rì tỉnh Bắc Kạn đến năm 2020
• 5.3.1. Tập trung phát triển nông - lâm nghiệp đảm bảo ổn định diện tích canh tác hiện nay, nâng cao năng suất, sản lượng, từng bước hình thành các vùng chuyên canh sản xuất nông nghiệp có giá trị kinh tế cao
• 5.3.2. Phát triển các ngành công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp chế biến nông lâm sản, từng bước quy hoạch và phát triển du lịch trên địa bàn huyện
• 5.3.3. Huy động nguồn lực tài chính, quản lý tốt nguồn vốn và tài nguyên đất đai, rừng, môi trường để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội
• 5.3.4. Nâng cao hiệu quả công tác quản lý Nhà nước, tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có trình độ chuyên môn, tinh thần trách nhiệm cao để hoàn thành tốt nhiệm vụ là nhiệm vụ quan trong quyết định đến thành công của chuyển dịch cơ cấu kinh tế
• 5.3.5. Tập trung cao nhất trong lãnh đạo, điều hành của cấp uỷ, chính quyền các cấp, phát huy vai trò của MTTQ và các đoàn thể, người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số
• 5.3.6. Đối với Trung ương
• 5.3.7. Đối với tỉnh
• 5.3.8. Đối với huyện
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về giải pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế huyện Na Rì Bắc Kạn

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững của huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn. Đề tài này sẽ phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến cơ cấu kinh tế hiện tại và đề xuất các giải pháp cụ thể để đạt được mục tiêu phát triển đến năm 2020.

1.1. Khái niệm và tầm quan trọng của chuyển dịch cơ cấu kinh tế

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế là quá trình thay đổi tỷ trọng các ngành kinh tế trong tổng sản phẩm quốc nội. Việc này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả sản xuất mà còn tạo ra sự phát triển đồng bộ giữa các ngành.

1.2. Đặc điểm kinh tế huyện Na Rì hiện nay

Huyện Na Rì có nền kinh tế chủ yếu dựa vào nông nghiệp, với nhiều tiềm năng nhưng vẫn còn nhiều hạn chế. Đặc điểm địa hình và khí hậu ảnh hưởng lớn đến sản xuất nông nghiệp và phát triển kinh tế.

II. Những thách thức trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế huyện Na Rì

Huyện Na Rì đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Những vấn đề này cần được nhận diện và giải quyết để đảm bảo sự phát triển bền vững.

2.1. Tình trạng sản xuất nông nghiệp lạc hậu

Nền sản xuất nông nghiệp tại huyện Na Rì vẫn mang tính tự cung tự cấp, chi phí sản xuất cao và chất lượng sản phẩm thấp. Điều này cản trở sự phát triển của ngành nông nghiệp.

2.2. Thiếu liên kết giữa các ngành kinh tế

Sự thiếu liên kết giữa các ngành kinh tế dẫn đến việc không phát huy được tiềm năng của từng ngành, làm giảm hiệu quả trong việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

III. Phương pháp phát triển kinh tế bền vững cho huyện Na Rì

Để chuyển dịch cơ cấu kinh tế hiệu quả, huyện Na Rì cần áp dụng các phương pháp phát triển bền vững, tập trung vào việc khai thác tiềm năng sẵn có.

3.1. Tăng cường đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao

Đầu tư vào công nghệ cao trong nông nghiệp sẽ giúp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, từ đó tạo ra giá trị gia tăng cho sản phẩm nông sản.

3.2. Phát triển du lịch bền vững

Huyện Na Rì có nhiều tiềm năng du lịch tự nhiên. Phát triển du lịch bền vững sẽ không chỉ tạo ra nguồn thu nhập mới mà còn góp phần bảo vệ môi trường.

IV. Ứng dụng thực tiễn và kết quả nghiên cứu

Việc áp dụng các giải pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế đã mang lại những kết quả tích cực cho huyện Na Rì. Các mô hình phát triển mới đã được thử nghiệm và cho thấy hiệu quả rõ rệt.

4.1. Kết quả từ các mô hình nông nghiệp mới

Các mô hình nông nghiệp mới đã giúp tăng năng suất và thu nhập cho người dân, đồng thời tạo ra sản phẩm chất lượng cao hơn.

4.2. Tác động của du lịch đến kinh tế địa phương

Sự phát triển của ngành du lịch đã tạo ra nhiều cơ hội việc làm và tăng thu nhập cho người dân, góp phần vào sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

V. Kết luận và định hướng tương lai cho huyện Na Rì

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế huyện Na Rì đến năm 2020 cần được thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả. Các giải pháp đã đề xuất sẽ là cơ sở để huyện phát triển bền vững trong tương lai.

5.1. Định hướng phát triển kinh tế huyện Na Rì

Huyện Na Rì cần xác định rõ các ngành mũi nhọn để tập trung phát triển, từ đó tạo ra sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế hợp lý và bền vững.

5.2. Tăng cường hợp tác và liên kết vùng

Việc tăng cường hợp tác với các địa phương lân cận sẽ giúp huyện Na Rì phát huy tối đa tiềm năng và lợi thế của mình trong phát triển kinh tế.

## Tổng quan nghiên cứu

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế (CDCCKT) là một nội dung trọng yếu trong chiến lược phát triển kinh tế của Việt Nam, đặc biệt tại các huyện miền núi như Na Rì, tỉnh Bắc Kạn. Với diện tích tự nhiên 85.300 ha, huyện Na Rì có điều kiện địa hình đồi núi đa dạng, diện tích đất sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ và khả năng tưới tiêu chủ động chỉ hơn 50%, ảnh hưởng lớn đến hiệu quả sản xuất nông nghiệp. Giai đoạn 2010-2014, giá trị sản xuất của huyện có sự biến động với tỷ trọng các ngành nông, lâm, ngư nghiệp vẫn chiếm phần lớn, trong khi các ngành công nghiệp chế biến và dịch vụ tăng trưởng chậm. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế huyện Na Rì, đánh giá các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp thúc đẩy chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa (CNH-HĐH) đến năm 2020. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các ngành nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ trên địa bàn huyện trong giai đoạn 2012-2014. Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học trong việc hoàn thiện cơ sở lý luận về CDCCKT và thực tiễn giúp địa phương xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế bền vững, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực, góp phần cải thiện đời sống nhân dân.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết cơ cấu kinh tế**: Cơ cấu kinh tế là tổng thể các ngành, lĩnh vực với tỷ trọng và mối quan hệ hữu cơ ổn định, phản ánh sự phân chia về chất và số lượng trong sản xuất xã hội. Cơ cấu kinh tế gồm cơ cấu ngành, cơ cấu thành phần kinh tế và cơ cấu lãnh thổ.
- **Lý thuyết chuyển dịch cơ cấu kinh tế**: CDCCKT là sự thay đổi tỷ trọng các ngành kinh tế nhằm phù hợp với yêu cầu phát triển, hướng tới tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ, giảm tỷ trọng nông nghiệp, nâng cao năng suất lao động và hiệu quả kinh tế.
- **Mô hình công nghiệp hóa - hiện đại hóa (CNH-HĐH)**: Quá trình chuyển đổi nền sản xuất từ lao động thủ công sang sử dụng công nghệ hiện đại, nâng cao năng suất lao động xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.
- **Khái niệm chính**: Cơ cấu ngành (nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ), cơ cấu thành phần kinh tế (nhà nước, tư nhân, vốn đầu tư nước ngoài), các nhân tố ảnh hưởng (nguồn lực tự nhiên, lực lượng sản xuất, thị trường, chính sách).

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Số liệu thứ cấp thu thập từ Cục Thống kê tỉnh Bắc Kạn, Chi cục Thống kê huyện Na Rì, các báo cáo ngành, tài liệu nghiên cứu liên quan giai đoạn 2010-2014.
- **Phương pháp phân tích**: 
  - Phân tích dãy số thời gian để đánh giá biến động giá trị sản xuất các ngành.
  - Phân tổ thống kê để phân loại các chỉ tiêu theo ngành, thành phần kinh tế.
  - So sánh tỷ trọng các ngành qua các năm để nhận diện xu hướng chuyển dịch.
  - Phân tích chuyên gia và tổng hợp để đánh giá các nhân tố ảnh hưởng.
- **Timeline nghiên cứu**: Thu thập và xử lý số liệu trong năm 2015, phân tích và đề xuất giải pháp cho giai đoạn đến năm 2020.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Phát hiện 1**: Tỷ trọng ngành nông, lâm, ngư nghiệp chiếm khoảng 70% trong tổng giá trị sản xuất giai đoạn 2010-2014, giảm nhẹ so với các năm trước nhưng vẫn chiếm ưu thế.
- **Phát hiện 2**: Ngành công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp tăng trưởng chậm, tỷ trọng trong GDP chỉ khoảng 15%, chưa đạt mức kỳ vọng của CNH-HĐH.
- **Phát hiện 3**: Ngành dịch vụ chiếm khoảng 15% giá trị sản xuất, chủ yếu là dịch vụ thương mại và du lịch, còn nhiều tiềm năng phát triển chưa được khai thác.
- **Phát hiện 4**: Các nhân tố ảnh hưởng chính gồm điều kiện tự nhiên khó khăn, trình độ lao động thấp, hạn chế về hạ tầng kỹ thuật và chính sách hỗ trợ chưa đồng bộ.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự chuyển dịch chậm là do đặc thù địa hình đồi núi, diện tích đất sản xuất nhỏ lẻ, phân tán, ảnh hưởng đến cơ giới hóa và năng suất lao động. So với kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thái Lan và các tỉnh như Bắc Giang, huyện Na Rì còn thiếu sự đầu tư đồng bộ về công nghệ chế biến nông sản, phát triển vùng chuyên canh và liên kết chuỗi giá trị. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ trọng GDP các ngành qua các năm, bảng so sánh năng suất lao động và giá trị sản xuất ngành nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ. Kết quả cho thấy cần tập trung phát triển các ngành công nghiệp chế biến, dịch vụ có giá trị gia tăng cao, đồng thời nâng cao năng suất nông nghiệp thông qua ứng dụng khoa học kỹ thuật và cải thiện hạ tầng.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Giải pháp 1**: Tăng cường đầu tư phát triển nông - lâm nghiệp theo hướng ổn định diện tích canh tác, nâng cao năng suất và sản lượng, hình thành các vùng chuyên canh có giá trị kinh tế cao. Chủ thể: UBND huyện, Sở Nông nghiệp; Thời gian: 2016-2020; Mục tiêu: tăng năng suất cây trồng 10-15%/năm.
- **Giải pháp 2**: Phát triển ngành công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp chế biến nông lâm sản, đồng thời quy hoạch và phát triển du lịch địa phương. Chủ thể: Ban quản lý các khu công nghiệp, Sở Công Thương; Thời gian: 2016-2020; Mục tiêu: tăng tỷ trọng công nghiệp trong GDP lên 25%.
- **Giải pháp 3**: Huy động và quản lý hiệu quả nguồn lực tài chính, đất đai, rừng và môi trường để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Chủ thể: UBND huyện, các phòng ban liên quan; Thời gian: liên tục; Mục tiêu: nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư.
- **Giải pháp 4**: Nâng cao năng lực quản lý nhà nước, xây dựng đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn và trách nhiệm cao, phát huy vai trò của MTTQ và các đoàn thể trong đồng bào dân tộc thiểu số. Chủ thể: UBND huyện, các tổ chức chính trị xã hội; Thời gian: 2016-2020; Mục tiêu: cải thiện hiệu quả quản lý và vận động cộng đồng.
- **Giải pháp 5**: Tăng cường liên kết vùng, phối hợp với các cấp tỉnh và trung ương để khai thác tối đa tiềm năng, thế mạnh của huyện trong phát triển kinh tế.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Cán bộ quản lý địa phương**: Hỗ trợ xây dựng chính sách phát triển kinh tế phù hợp với điều kiện đặc thù của huyện miền núi.
- **Nhà nghiên cứu kinh tế nông nghiệp**: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về chuyển dịch cơ cấu kinh tế vùng nông thôn miền núi.
- **Doanh nghiệp và nhà đầu tư**: Tham khảo các tiềm năng phát triển ngành công nghiệp chế biến và dịch vụ tại địa phương.
- **Sinh viên, học viên cao học chuyên ngành kinh tế, quản trị kinh doanh**: Tài liệu tham khảo về phương pháp nghiên cứu và phân tích chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Chuyển dịch cơ cấu kinh tế là gì?**  
   Là sự thay đổi tỷ trọng các ngành kinh tế nhằm phù hợp với yêu cầu phát triển, tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ, giảm tỷ trọng nông nghiệp.

2. **Tại sao huyện Na Rì cần chuyển dịch cơ cấu kinh tế?**  
   Để nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực, tăng năng suất lao động, cải thiện đời sống nhân dân và phù hợp với xu hướng CNH-HĐH.

3. **Những khó khăn chính trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại Na Rì?**  
   Địa hình đồi núi, diện tích đất sản xuất nhỏ lẻ, trình độ lao động thấp, hạ tầng kỹ thuật hạn chế và chính sách hỗ trợ chưa đồng bộ.

4. **Giải pháp nào được đề xuất để thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế?**  
   Phát triển nông - lâm nghiệp chuyên canh, phát triển công nghiệp chế biến, huy động nguồn lực tài chính, nâng cao năng lực quản lý nhà nước.

5. **Kinh nghiệm quốc tế nào có thể áp dụng cho Na Rì?**  
   Kinh nghiệm của Thái Lan trong đa dạng hóa sản xuất nông nghiệp, đầu tư công nghệ chế biến và phát triển vùng chuyên canh có giá trị xuất khẩu.

## Kết luận

- Huyện Na Rì có tiềm năng phát triển kinh tế nhưng còn nhiều hạn chế trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế.  
- Tỷ trọng ngành nông nghiệp vẫn chiếm ưu thế, công nghiệp và dịch vụ phát triển chậm.  
- Các nhân tố tự nhiên, xã hội và chính sách ảnh hưởng lớn đến quá trình chuyển dịch.  
- Giải pháp tập trung vào phát triển nông nghiệp chuyên canh, công nghiệp chế biến, nâng cao năng lực quản lý và huy động nguồn lực.  
- Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để huyện Na Rì xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế bền vững đến năm 2020 và các giai đoạn tiếp theo.  

**Hành động tiếp theo**: Đề nghị các cấp chính quyền huyện Na Rì triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh kịp thời.  
**Kêu gọi**: Các nhà quản lý, nhà nghiên cứu và doanh nghiệp cùng phối hợp thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế huyện Na Rì theo hướng CNH-HĐH, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững vùng miền núi Bắc Kạn.