Tổng quan nghiên cứu

Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (SAWACO) là đơn vị chủ chốt cung cấp nước sạch cho Thành phố Hồ Chí Minh với mục tiêu đảm bảo nguồn nước chất lượng cao, ổn định 24/7 và giá cả hợp lý. Theo Quy hoạch tổng thể cấp nước đến năm 2025, SAWACO cam kết cung cấp nước uống đạt chuẩn tại vòi cho toàn bộ khách hàng trên địa bàn thành phố. Tuy nhiên, SAWACO đang đối mặt với nhiều thách thức về quản lý tài chính, tài sản, chi phí và dịch vụ phân phối, đồng thời cần hiện đại hóa hệ thống để nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững.

Nghiên cứu tập trung đánh giá tính sẵn sàng của SAWACO trong việc triển khai Công nghệ Thông tin và Truyền thông (ICT) – một yếu tố then chốt giúp cải thiện hiệu quả quản lý và vận hành. Qua ba vòng khảo sát Delphi với 15 chuyên gia, nghiên cứu đã xác định 42 tiêu chí đánh giá tính sẵn sàng, phân bổ trong 7 khía cạnh khác nhau. Kết quả khảo sát cho thấy SAWACO hiện đáp ứng tương đối tốt các điều kiện để triển khai ICT, đồng thời phân loại các tiêu chí theo mức độ đáp ứng tốt nhất và kém nhất.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào Khối phòng ban của SAWACO – đơn vị chịu trách nhiệm tư vấn và triển khai ICT cho toàn bộ các đơn vị thành viên. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng bộ tiêu chí chuẩn để SAWACO đánh giá và báo cáo tình hình ICT, từ đó làm cơ sở cho các quyết định đầu tư và phát triển công nghệ trong tương lai.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình đánh giá tính sẵn sàng triển khai ICT, trong đó nổi bật là:

  • Chỉ số Sẵn sàng Kết nối (Networked Readiness Index - NRI): Đo lường tiềm năng khai thác cơ hội ICT của quốc gia qua 10 thành phần như cơ sở hạ tầng, trình độ con người, môi trường pháp lý, và tác động kinh tế xã hội.

  • Mô hình đánh giá tính sẵn sàng điện tử (e-readiness): Tập trung vào các thành phần cơ sở hạ tầng kỹ thuật số, nguồn nhân lực, môi trường kinh doanh và pháp lý, được phát triển bởi nhiều tổ chức như CID, APEC, EIU.

  • Khung đánh giá tính sẵn sàng ICT của Masouleh và cộng sự (2014): Bao gồm 7 thành phần với tổng cộng 44 biến quan sát, phù hợp với đặc thù các tổ chức nhà nước tương tự SAWACO.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: cơ sở hạ tầng ICT, nguồn nhân lực, đào tạo, chính sách nhà nước, văn hóa xã hội, quản lý và định hướng pháp lý.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp dữ liệu thứ cấp và sơ cấp:

  • Dữ liệu thứ cấp: Tổng hợp các nghiên cứu, báo cáo về ICT và đặc thù ngành cấp nước tại Việt Nam, cũng như các văn bản pháp luật liên quan như Luật Doanh nghiệp 2005, Luật Nước 1998, Nghị định 31/2005/NĐ-CP.

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập ý kiến chuyên gia qua ba vòng khảo sát Delphi với 15 chuyên gia là lãnh đạo và nhân viên chủ chốt của SAWACO, có kinh nghiệm trong lĩnh vực ICT và quản lý cấp nước.

  • Chọn mẫu: Lựa chọn chuyên gia dựa trên vai trò và kinh nghiệm thực tiễn trong dự án hỗ trợ kỹ thuật ICT của SAWACO, đảm bảo tính đại diện và chuyên môn cao.

  • Phân tích dữ liệu: Sử dụng thống kê mô tả để đánh giá mức độ đồng thuận, tỷ lệ đồng thuận trên từng tiêu chí, so sánh sự thay đổi ý kiến qua các vòng khảo sát để hoàn thiện bộ tiêu chí đánh giá tính sẵn sàng ICT.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2016, với các vòng khảo sát Delphi diễn ra liên tiếp nhằm thu thập và điều chỉnh ý kiến chuyên gia.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Xác định 42 tiêu chí đánh giá tính sẵn sàng ICT: Phân bổ trong 7 khía cạnh gồm cơ sở hạ tầng, con người, đào tạo, nhà nước, văn hóa xã hội, pháp lý và quản lý. Trong đó, 32 tiêu chí đạt đồng thuận 100% từ chuyên gia, thể hiện sự thống nhất cao về các yếu tố quan trọng.

  2. Mức độ sẵn sàng của SAWACO tương đối tốt: Kết quả khảo sát cho thấy SAWACO đáp ứng tốt các điều kiện về hạ tầng mạng LAN/WAN, tường lửa, hệ thống SCADA và GIS, cũng như trình độ chuyên môn và thái độ của nhân viên đối với ICT. Ví dụ, hệ thống SCADA giúp giám sát lưu lượng và áp lực nước theo thời gian thực, giảm thiểu thất thoát nước.

  3. Một số tiêu chí cần điều chỉnh hoặc loại bỏ: Ví dụ, tiêu chí về điện thoại cố định và máy fax được đề xuất gộp chung thành “thiết bị liên lạc” do tính năng tương đồng; tiêu chí về hỗ trợ tài chính từ cơ quan nhà nước bị loại do SAWACO phải tự cân đối ngân sách; tiêu chí thuê ngoài dịch vụ IT cũng bị loại do quy định tuyển dụng hiện hành.

  4. Sự khác biệt trong ý kiến chuyên gia giảm dần qua các vòng khảo sát: Tỷ lệ không đồng thuận giảm từ 33,33% xuống còn dưới 20% đối với hầu hết tiêu chí, cho thấy quá trình Delphi hiệu quả trong việc thống nhất quan điểm.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phản ánh thực trạng triển khai ICT tại SAWACO trong bối cảnh đặc thù của một doanh nghiệp nhà nước tại Việt Nam. Việc xác định bộ tiêu chí đánh giá tính sẵn sàng ICT giúp SAWACO có công cụ chuẩn hóa, minh bạch trong đánh giá và báo cáo tình hình ICT, tránh sự chủ quan và lãng phí nguồn lực.

So sánh với các nghiên cứu về tính sẵn sàng ICT ở các tổ chức nhà nước khác cho thấy SAWACO có nhiều điểm tương đồng về thách thức như hạn chế về nguồn lực tài chính, cơ chế quản lý phức tạp và yêu cầu tuân thủ chính sách nhà nước. Tuy nhiên, SAWACO đã có bước tiến đáng kể trong việc ứng dụng các hệ thống giám sát và quản lý hiện đại như SCADA và GIS, góp phần nâng cao hiệu quả vận hành.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ đồng thuận từng tiêu chí qua các vòng khảo sát, bảng phân loại tiêu chí theo mức độ đáp ứng, và sơ đồ mô hình kiến trúc ICT tham khảo của SAWACO để minh họa mối quan hệ giữa các thành phần.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đầu tư cơ sở hạ tầng ICT: Ưu tiên nâng cấp hệ thống mạng LAN/WAN, tường lửa và các thiết bị giám sát như SCADA, GIS trong vòng 2 năm tới nhằm đảm bảo tính ổn định và bảo mật thông tin. Chủ thể thực hiện là Ban Quản lý dự án và Phòng Công nghệ Thông tin SAWACO.

  2. Đào tạo và nâng cao nhận thức nhân viên: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng ICT định kỳ, tập trung vào kỹ năng sử dụng phần mềm quản lý và an ninh mạng, nhằm nâng cao trình độ và thái độ tích cực đối với ICT. Mục tiêu tăng tỷ lệ nhân viên đạt chuẩn kỹ năng ICT lên 90% trong 3 năm. Chủ thể là Phòng Đào tạo và Phòng Công nghệ Thông tin.

  3. Hoàn thiện chính sách và quy trình quản lý ICT: Xây dựng và ban hành các quy định về bảo mật, lưu chuyển thông tin, và quản lý dự án ICT phù hợp với đặc thù doanh nghiệp nhà nước. Thời gian thực hiện trong 1 năm, do Ban Lãnh đạo và Phòng Pháp chế phối hợp thực hiện.

  4. Tăng cường phối hợp với cơ quan nhà nước và đối tác: Thiết lập cơ chế liên kết ICT giữa các đơn vị thành viên và các cơ quan quản lý để đồng bộ dữ liệu và nâng cao hiệu quả quản lý. Triển khai trong 2 năm, do Ban Tổng Giám đốc và Phòng Hợp tác phát triển chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý SAWACO: Sử dụng bộ tiêu chí đánh giá tính sẵn sàng ICT để ra quyết định đầu tư, quản lý dự án và nâng cao hiệu quả vận hành.

  2. Các đơn vị thành viên và phòng ban chuyên môn: Áp dụng các tiêu chí để tự đánh giá và cải tiến hoạt động ICT, đồng thời phối hợp triển khai các giải pháp công nghệ.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về cấp nước và ICT: Tham khảo để xây dựng chính sách, quy định phù hợp với thực tiễn doanh nghiệp nhà nước trong lĩnh vực cấp nước.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị Kinh doanh, Công nghệ Thông tin: Nghiên cứu mô hình đánh giá tính sẵn sàng ICT trong doanh nghiệp nhà nước, áp dụng phương pháp Delphi và phân tích dữ liệu định lượng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tính sẵn sàng ICT là gì và tại sao quan trọng với SAWACO?
    Tính sẵn sàng ICT là mức độ chuẩn bị của tổ chức về hạ tầng, con người, chính sách để triển khai công nghệ thông tin hiệu quả. Với SAWACO, ICT giúp nâng cao quản lý, giảm thất thoát nước và cải thiện dịch vụ khách hàng.

  2. Phương pháp Delphi được sử dụng như thế nào trong nghiên cứu?
    Phương pháp Delphi thu thập ý kiến chuyên gia qua nhiều vòng khảo sát, nhằm đạt sự đồng thuận về các tiêu chí đánh giá. Nghiên cứu đã thực hiện 3 vòng khảo sát trực tiếp với 15 chuyên gia để hoàn thiện bộ tiêu chí.

  3. SAWACO hiện có những hệ thống ICT nào hỗ trợ vận hành?
    SAWACO đã triển khai hệ thống SCADA để giám sát lưu lượng, áp lực nước; hệ thống GIS quản lý thông tin địa lý; hệ thống quản lý khách hàng và hóa đơn tập trung.

  4. Những thách thức lớn nhất khi triển khai ICT tại SAWACO là gì?
    Bao gồm hạn chế về nguồn lực tài chính, cơ chế quản lý phức tạp, thiếu sự đồng bộ trong hệ thống ICT các đơn vị thành viên, và cần nâng cao nhận thức, kỹ năng nhân viên.

  5. Làm thế nào để SAWACO cải thiện tính sẵn sàng ICT trong tương lai?
    Cần đầu tư nâng cấp hạ tầng, đào tạo nhân viên, hoàn thiện chính sách quản lý, và tăng cường phối hợp với các bên liên quan để đồng bộ và phát huy hiệu quả ICT.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định 42 tiêu chí đánh giá tính sẵn sàng ICT cho SAWACO, phân bổ trong 7 khía cạnh quan trọng.
  • SAWACO hiện đáp ứng tương đối tốt các điều kiện về hạ tầng, nguồn nhân lực và quản lý để triển khai ICT hiệu quả.
  • Phương pháp Delphi giúp thu thập và thống nhất ý kiến chuyên gia, đảm bảo tính khách quan và thực tiễn của bộ tiêu chí.
  • Các đề xuất tập trung vào nâng cấp hạ tầng, đào tạo nhân viên, hoàn thiện chính sách và tăng cường phối hợp nhằm nâng cao năng lực ICT.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho SAWACO trong việc đánh giá, báo cáo và hoạch định chiến lược ICT trong giai đoạn phát triển tiếp theo.

Tiếp theo, SAWACO nên triển khai áp dụng bộ tiêu chí này trong đánh giá thực tế, đồng thời xây dựng kế hoạch đầu tư và đào tạo cụ thể để nâng cao tính sẵn sàng ICT, góp phần hiện đại hóa ngành cấp nước tại Thành phố Hồ Chí Minh. Đề nghị các đơn vị liên quan phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp đề xuất nhằm đạt hiệu quả cao nhất.