Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2021 – 2023, công tác đăng ký và cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) tại huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An đã được triển khai với nhiều nỗ lực nhằm nâng cao hiệu quả quản lý đất đai. Huyện Hưng Nguyên có diện tích tự nhiên khoảng 15.929 ha, trong đó đất nông nghiệp chiếm 64,42%, với dân số trên 123.000 người và mật độ dân số trung bình 778 người/km². Đây là vùng đồng bằng phụ cận thành phố Vinh, có điều kiện thuận lợi về vị trí địa lý và tài nguyên đất đai, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng công tác đăng ký, cấp GCNQSDĐ cho hộ gia đình, cá nhân và tổ chức trên địa bàn huyện trong giai đoạn 2021 – 2023; xác định các yếu tố ảnh hưởng; đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này. Nghiên cứu có phạm vi không gian tại huyện Hưng Nguyên và thời gian từ năm 2021 đến năm 2023, với ý nghĩa quan trọng trong việc bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất, góp phần quản lý đất đai chặt chẽ, minh bạch, thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.

Theo số liệu thống kê, trong ba năm nghiên cứu, tổng số hồ sơ đề nghị cấp GCNQSDĐ cho hộ gia đình, cá nhân là khoảng 41.831 hồ sơ với diện tích gần 796 ha, trong đó tỷ lệ cấp thành công đạt 95,3% về số lượng hồ sơ và 96% về diện tích. Đối với đất nông nghiệp, tổng số hồ sơ đề nghị là 1.806 hồ sơ với diện tích 660 ha, tỷ lệ cấp đạt 91,1%. Những kết quả này phản ánh sự quan tâm và chỉ đạo sát sao của chính quyền địa phương trong việc đẩy mạnh công tác cấp giấy chứng nhận, đồng thời cũng cho thấy một số tồn tại cần khắc phục để nâng cao hiệu quả hơn nữa.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý đất đai hiện đại, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý tài nguyên đất: Nhấn mạnh vai trò của đất đai như một tài nguyên quý giá, cần được quản lý hiệu quả để đảm bảo phát triển bền vững và bảo vệ quyền lợi người sử dụng đất.
  • Mô hình đăng ký và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất: Bao gồm các khái niệm về đăng ký lần đầu, đăng ký biến động, cấp đổi, thu hồi và đính chính giấy chứng nhận theo quy định của Luật Đất đai 2013 và các văn bản hướng dẫn.
  • Khái niệm về quyền sử dụng đất và giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ): GCNQSDĐ là chứng thư pháp lý xác nhận quyền sử dụng đất hợp pháp của người sử dụng đất, là cơ sở pháp lý quan trọng trong quản lý đất đai.
  • Khung pháp lý về cấp giấy chứng nhận: Luật Đất đai 2013, Nghị định 43/2014/NĐ-CP, Thông tư 23/2014/TT-BTNMT và các văn bản địa phương của tỉnh Nghệ An quy định chi tiết về thẩm quyền, điều kiện, quy trình cấp GCNQSDĐ.
  • Khái niệm về cải cách hành chính trong quản lý đất đai: Tập trung vào việc đơn giản hóa thủ tục, minh bạch quy trình, nâng cao năng lực cán bộ và ứng dụng công nghệ thông tin trong cấp giấy chứng nhận.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp sau:

  • Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp: Phỏng vấn trực tiếp 05 cán bộ chuyên môn, chuyên gia và khảo sát 90 hộ gia đình, cá nhân tại 3 xã, thị trấn (Thị trấn Hưng Nguyên, xã Mường Hưng Tân, xã Long Xá) được chọn làm điểm nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng, khó khăn và thuận lợi trong công tác cấp GCNQSDĐ.
  • Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp: Thu thập dữ liệu từ Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai huyện Hưng Nguyên, Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện, các báo cáo, văn bản pháp luật liên quan đến công tác đăng ký, cấp giấy chứng nhận giai đoạn 2021 – 2023.
  • Phương pháp chuyên gia: Trao đổi, tham vấn ý kiến các chuyên gia, cán bộ quản lý đất đai để đánh giá khách quan và đề xuất giải pháp phù hợp.
  • Phương pháp thống kê, phân tích dữ liệu: Sử dụng phần mềm Excel để xử lý, tổng hợp, phân tích số liệu về hồ sơ cấp giấy, diện tích đất, thời gian giải quyết hồ sơ, tỷ lệ hoàn thành, từ đó rút ra các kết luận chính xác và có cơ sở khoa học.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 90 phiếu điều tra được phân bổ đều tại 3 địa điểm nghiên cứu, đảm bảo tính đại diện cho các vùng có hiệu quả cấp giấy khác nhau. Phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên nhằm giảm thiểu sai số và tăng tính khách quan. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 6/2023 đến tháng 5/2024, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ, cập nhật.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở đạt cao: Trong giai đoạn 2021 – 2023, tổng số hồ sơ đề nghị cấp GCNQSDĐ cho hộ gia đình, cá nhân là 41.831 hồ sơ với diện tích gần 796 ha, trong đó 39.860 hồ sơ đã được cấp, đạt tỷ lệ 95,3% về số lượng và 96% về diện tích. Năm 2021 tỷ lệ cấp đạt 96,8%, năm 2022 đạt 98,4%, năm 2023 giảm nhẹ còn 91,6%, phản ánh sự ổn định và hiệu quả trong công tác cấp giấy.

  2. Tỷ lệ cấp giấy chứng nhận đất nông nghiệp đạt trên 90%: Tổng số hồ sơ đề nghị cấp giấy đất nông nghiệp là 1.806 hồ sơ với diện tích 660 ha, trong đó 1.646 hồ sơ được cấp, đạt tỷ lệ 91,1%. Tỷ lệ này có xu hướng tăng nhẹ qua các năm, năm 2021 đạt 90,5%, năm 2022 đạt 91,9%, năm 2023 đạt 91,2%.

  3. Thời gian giải quyết hồ sơ phần lớn đúng hạn: Tỷ lệ hồ sơ cấp giấy chứng nhận được giải quyết đúng hạn đạt trên 90%, năm 2021 đạt 93%, cho thấy tiến độ xử lý hồ sơ được duy trì ổn định, góp phần nâng cao sự hài lòng của người dân.

  4. Nhận thức và đánh giá của người dân và cán bộ về công tác cấp giấy: Khảo sát cho thấy đa số người dân và cán bộ đánh giá công tác cấp giấy chứng nhận đã có nhiều cải thiện, tuy nhiên vẫn còn tồn tại khó khăn như hồ sơ xử lý chưa chặt chẽ, thiếu sót, đội ngũ cán bộ còn thiếu và yếu về chuyên môn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác đăng ký, cấp GCNQSDĐ tại huyện Hưng Nguyên đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, đặc biệt trong bối cảnh ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 và khó khăn kinh tế chung. Tỷ lệ cấp giấy đạt trên 90% phản ánh sự quan tâm chỉ đạo sát sao của chính quyền địa phương, sự phối hợp hiệu quả giữa các phòng ban và sự nỗ lực của cán bộ chuyên môn.

So sánh với các địa phương khác như Hà Nội hay Đồng Nai, tỷ lệ cấp giấy tại Hưng Nguyên tuy thấp hơn một số khu vực đô thị lớn nhưng phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và nguồn lực địa phương. Việc duy trì thời gian giải quyết hồ sơ đúng hạn trên 90% là điểm mạnh, góp phần giảm phiền hà cho người dân.

Tuy nhiên, tồn tại về hồ sơ xử lý chưa chặt chẽ, thiếu sót và năng lực cán bộ còn hạn chế là những thách thức cần được khắc phục. Các biểu đồ thể hiện tỷ lệ cấp giấy theo năm, thời gian giải quyết hồ sơ và đánh giá của người dân sẽ minh họa rõ nét hơn về tiến trình và chất lượng công tác cấp giấy.

Những kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trong lĩnh vực quản lý đất đai, nhấn mạnh vai trò của cải cách hành chính, nâng cao năng lực cán bộ và ứng dụng công nghệ thông tin trong cải thiện hiệu quả công tác cấp giấy chứng nhận.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực cán bộ quản lý đất đai

    • Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ đăng ký, đo đạc, xử lý hồ sơ cấp GCNQSDĐ.
    • Mục tiêu: Nâng cao trình độ chuyên môn, giảm thiểu sai sót trong hồ sơ.
    • Thời gian: Triển khai trong 12 tháng tới.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện phối hợp với Sở TN&MT tỉnh.

  2. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ đất đai

    • Xây dựng hệ thống đăng ký, theo dõi hồ sơ điện tử, giảm thủ tục giấy tờ, tăng tính minh bạch.
    • Mục tiêu: Rút ngắn thời gian giải quyết hồ sơ, nâng cao tỷ lệ xử lý đúng hạn lên trên 95%.
    • Thời gian: Triển khai trong 18 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Văn phòng Đăng ký đất đai huyện phối hợp với Sở TN&MT.

  3. Cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hóa quy trình cấp giấy

    • Rà soát, loại bỏ các bước không cần thiết, hướng dẫn rõ ràng cho người dân.
    • Mục tiêu: Giảm phiền hà, tăng sự hài lòng của người dân lên trên 90%.
    • Thời gian: Thực hiện trong 6 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Phòng Tài nguyên và Môi trường.

  4. Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức người dân

    • Tổ chức các buổi tập huấn, phát tài liệu hướng dẫn về quyền và nghĩa vụ trong đăng ký đất đai.
    • Mục tiêu: Giảm tỷ lệ hồ sơ sai sót do người dân chưa hiểu rõ quy trình.
    • Thời gian: Liên tục trong năm.
    • Chủ thể thực hiện: UBND xã, thị trấn phối hợp với các tổ chức đoàn thể.

  5. Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các vi phạm trong công tác cấp giấy

    • Thiết lập đường dây nóng, kịp thời xử lý các trường hợp chậm trễ, sai phạm.
    • Mục tiêu: Đảm bảo tính công khai, minh bạch trong cấp giấy chứng nhận.
    • Thời gian: Triển khai ngay và duy trì thường xuyên.
    • Chủ thể thực hiện: Ban chỉ đạo cấp giấy chứng nhận huyện, Thanh tra huyện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý đất đai tại các cấp địa phương

    • Lợi ích: Nắm bắt thực trạng, khó khăn và giải pháp nâng cao hiệu quả công tác cấp giấy chứng nhận.
    • Use case: Áp dụng các đề xuất cải tiến quy trình, nâng cao năng lực chuyên môn.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý đất đai, Tài nguyên môi trường

    • Lợi ích: Tham khảo khung lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn tại địa phương.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn liên quan đến quản lý đất đai.

  3. Cơ quan hoạch định chính sách và ban ngành liên quan

    • Lợi ích: Cung cấp dữ liệu, phân tích thực trạng và đề xuất chính sách phù hợp.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch cải cách hành chính, nâng cao hiệu quả quản lý đất đai.

  4. Người sử dụng đất, hộ gia đình, cá nhân và tổ chức trên địa bàn huyện Hưng Nguyên

    • Lợi ích: Hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ và quy trình đăng ký, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
    • Use case: Chuẩn bị hồ sơ, thực hiện thủ tục cấp giấy đúng quy định, giảm thiểu rủi ro pháp lý.

Câu hỏi thường gặp

  1. Công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại Hưng Nguyên có đạt hiệu quả không?

    • Có, tỷ lệ cấp giấy đạt trên 90% trong giai đoạn 2021 – 2023, thể hiện sự nỗ lực của chính quyền và cán bộ chuyên môn.

  2. Thời gian giải quyết hồ sơ cấp giấy có đảm bảo đúng hạn không?

    • Phần lớn hồ sơ được giải quyết đúng hạn với tỷ lệ trên 90%, góp phần nâng cao sự hài lòng của người dân.

  3. Những khó khăn chính trong công tác cấp giấy là gì?

    • Hồ sơ xử lý chưa chặt chẽ, thiếu sót; đội ngũ cán bộ còn thiếu và yếu về chuyên môn; thủ tục hành chính còn phức tạp.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả công tác cấp giấy?

    • Đào tạo cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin, cải cách thủ tục hành chính, tăng cường tuyên truyền và kiểm tra giám sát.

  5. Người dân cần chuẩn bị những gì khi làm thủ tục cấp giấy chứng nhận?

    • Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ theo quy định, hiểu rõ quyền và nghĩa vụ, phối hợp với cơ quan chức năng để hoàn thiện thủ tục nhanh chóng.

Kết luận

  • Công tác đăng ký, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại huyện Hưng Nguyên giai đoạn 2021 – 2023 đạt tỷ lệ cấp giấy trên 90%, phản ánh hiệu quả quản lý đất đai địa phương.
  • Thời gian giải quyết hồ sơ phần lớn đúng hạn, góp phần nâng cao sự hài lòng của người dân và tổ chức.
  • Tồn tại về năng lực cán bộ, thủ tục hành chính và chất lượng hồ sơ cần được khắc phục để nâng cao hiệu quả hơn nữa.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm đào tạo cán bộ, ứng dụng công nghệ, cải cách thủ tục và tăng cường tuyên truyền, kiểm tra.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các cấp quản lý, nhà nghiên cứu và người sử dụng đất trong việc hoàn thiện công tác quản lý đất đai, hướng tới phát triển bền vững.

Tiếp theo, cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời mở rộng nghiên cứu đánh giá tác động sau khi áp dụng để điều chỉnh phù hợp. Mời các cơ quan, tổ chức và cá nhân quan tâm tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý đất đai tại địa phương.