Luận án tiến sĩ văn học Việt Nam: Khám phá đặc điểm tùy bút đô thị miền Nam giai đoạn 1954-1975

• Tác giả: Bùi Tiến Sỹ
• Người hướng dẫn: PGS.TS Nguyễn Phong Nam
• Trường học: Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế
• Chuyên ngành: Văn học Việt Nam
• Đề tài: Đặc điểm tùy bút đô thị miền Nam 1954-1975
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Huế

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lý do chọn đề tài
• 0.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 0.3. Phương pháp nghiên cứu
• 0.4. Đóng góp mới của luận án
• 0.5. Bố cục của luận án
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. Tình hình nghiên cứu tùy bút ở đô thị miền Nam (1954 – 1975)
• 1.2. Thể loại tùy bút trong cái nhìn chung về văn học miền Nam
• 1.3. Những nghiên cứu cụ thể về tùy bút ở đô thị miền Nam
• 1.4. Đánh giá về tình hình nghiên cứu tùy bút ở đô thị miền Nam (1954 – 1975)
• 1.4.1. Đánh giá chung
• 1.4.2. Những vấn đề đặt ra của luận án
• 2. CHƯƠNG 2: DIỆN MẠO TÙY BÚT Ở ĐÔ THỊ MIỀN NAM (1954 – 1975)
• 2.1. Khái lược về văn học ở đô thị miền Nam
• 2.2. Bối cảnh chính trị - xã hội, văn hóa
• 2.3. Các khuynh hướng chính của văn học đô thị miền Nam
• 2.4. Tùy bút ở đô thị miền Nam - Khái niệm và quá trình vận động
• 2.5. Tùy bút và Tùy bút ở đô thị miền Nam
• 2.6. Quá trình vận động
• 2.7. Nguyên nhân phát triển của tùy bút ở đô thị miền Nam
• 2.7.1. Yếu tố tác động từ bên ngoài
• 2.7.2. Yếu tố nội tại
• 3. CHƯƠNG 3: CẢM HỨNG THỜI ĐẠI TRONG TÙY BÚT Ở ĐÔ THỊ MIỀN NAM (1954 – 1975)
• 3.1. Cảm hứng nhân sinh
• 3.2. Nỗi cô đơn của con người thời đại. Nỗi ưu tư, hoài niệm
• 3.3. Cảm hứng lịch sử
• 3.4. Chiến tranh và tôn giáo. Những thiên kiến trong quan điểm, tư tưởng trước thời cuộc
• 4. CHƯƠNG 4: ĐẶC ĐIỂM NGHỆ THUẬT TÙY BÚT Ở ĐÔ THỊ MIỀN NAM (1954 – 1975)
• 4.1. Dung lượng và kết cấu
• 4.2. Ngôn ngữ và giọng điệu
• CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan vấn đề nghiên cứu

Luận án tập trung vào việc nghiên cứu tùy bút đô thị miền Nam trong giai đoạn 1954-1975, một thể loại văn học ít được khám phá trong văn học Việt Nam. Phần tổng quan đánh giá tình hình nghiên cứu hiện tại, chỉ ra những khoảng trống và vấn đề cần giải quyết. Các nghiên cứu trước đây thường tập trung vào các thể loại khác, trong khi tùy bút chưa được nhìn nhận một cách toàn diện. Luận án nhấn mạnh sự cần thiết của việc nghiên cứu sâu hơn về thể loại này để hiểu rõ hơn về văn học miền Nam 1954-1975.

1.1. Tình hình nghiên cứu tùy bút đô thị miền Nam

Các nghiên cứu về tùy bút đô thị miền Nam thường rời rạc và thiếu hệ thống. Phần lớn chỉ tập trung vào các tác phẩm riêng lẻ hoặc xem tùy bút như một phần nhỏ trong sự nghiệp của các tác giả. Điều này khiến việc hiểu rõ đặc điểm và giá trị của thể loại này trở nên khó khăn. Luận án đặt mục tiêu khắc phục những hạn chế này bằng cách tiếp cận toàn diện hơn.

1.2. Những vấn đề đặt ra

Luận án chỉ ra những vấn đề còn tồn tại trong việc nghiên cứu tùy bút đô thị miền Nam, bao gồm sự thiếu hụt tài liệu và cách tiếp cận chưa đầy đủ. Việc giải quyết những vấn đề này sẽ giúp hiểu rõ hơn về quá trình phát triển và đặc điểm của thể loại này trong bối cảnh văn học đô thị miền Nam.

II. Diện mạo tùy bút đô thị miền Nam

Luận án khái quát về tùy bút đô thị miền Nam trong giai đoạn 1954-1975, tập trung vào bối cảnh chính trị - xã hội và văn hóa. Thể loại này phản ánh sự đa dạng và phức tạp của văn học miền Nam, với nhiều khuynh hướng và phong cách khác nhau. Tùy bút không chỉ là một thể loại văn học mà còn là công cụ để các nhà văn bộc lộ tâm tư và suy nghĩ của mình.

2.1. Bối cảnh chính trị xã hội

Giai đoạn 1954-1975 là thời kỳ đầy biến động ở miền Nam Việt Nam, với sự chia cắt đất nước và chiến tranh kéo dài. Bối cảnh này ảnh hưởng sâu sắc đến văn học đô thị, trong đó có tùy bút. Các tác phẩm thường phản ánh nỗi cô đơn, sự hoài niệm và những suy tư về thời cuộc.

2.2. Quá trình vận động của tùy bút

Tùy bút đô thị miền Nam phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn này, với sự đóng góp của nhiều nhà văn tiêu biểu như Vũ Bằng, Võ Phiến, và Sơn Nam. Thể loại này không chỉ phản ánh hiện thực xã hội mà còn thể hiện cá tính và phong cách riêng của từng tác giả.

III. Cảm hứng thời đại trong tùy bút

Luận án phân tích cảm hứng thời đại trong tùy bút đô thị miền Nam, tập trung vào hai chủ đề chính: cảm hứng nhân sinh và cảm hứng lịch sử. Các tác phẩm thường thể hiện nỗi cô đơn, sự hoài niệm và những suy tư về chiến tranh, tôn giáo, và thời cuộc. Đây là những yếu tố làm nên giá trị tư tưởng và nghệ thuật của tùy bút.

3.1. Cảm hứng nhân sinh

Các tác phẩm tùy bút thường phản ánh nỗi cô đơn và sự hoài niệm của con người trong thời đại đầy biến động. Đây là những cảm xúc phổ biến trong văn học miền Nam 1954-1975, thể hiện sự đa dạng và phức tạp của tâm lý con người.

3.2. Cảm hứng lịch sử

Chiến tranh và tôn giáo là hai chủ đề nổi bật trong tùy bút đô thị miền Nam. Các tác phẩm thường thể hiện những suy tư về lịch sử và thời cuộc, phản ánh sự tác động của bối cảnh chính trị - xã hội lên đời sống con người.

IV. Đặc điểm nghệ thuật tùy bút

Luận án khảo sát các đặc điểm nghệ thuật của tùy bút đô thị miền Nam, bao gồm kết cấu, ngôn ngữ, và giọng điệu. Thể loại này có sự linh hoạt trong cách thể hiện, với ngôn ngữ giàu hình ảnh và giọng điệu đa dạng. Những yếu tố này góp phần làm nên phong cách riêng của tùy bút trong văn học miền Nam 1954-1975.

4.1. Kết cấu và dung lượng

Tùy bút thường có kết cấu tự do, không bị gò bó bởi các quy tắc truyền thống. Dung lượng của các tác phẩm thường ngắn, tập trung vào việc thể hiện những suy tư và cảm xúc của tác giả.

4.2. Ngôn ngữ và giọng điệu

Ngôn ngữ trong tùy bút thường giàu hình ảnh và biểu cảm, phản ánh cá tính của tác giả. Giọng điệu đa dạng, từ trầm lắng, hoài niệm đến sâu sắc, suy tư, tạo nên sự hấp dẫn riêng cho thể loại này.