I. Tổng Quan Về Nông Thôn Mới Sơn Dương Giai Đoạn 2008 2016
Nông nghiệp, nông thôn và nông dân đóng vai trò then chốt trong sự phát triển kinh tế - xã hội, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, ổn định chính trị và an ninh quốc phòng, đồng thời đảm bảo sự phát triển bền vững của đất nước. Trong bối cảnh đó, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) đã được triển khai, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nông thôn Việt Nam, từng bước đẩy lùi sự lạc hậu. Huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang, với đặc thù là vùng chuyển tiếp giữa trung du và miền núi, đã tích cực hưởng ứng và quyết tâm thực hiện chương trình này. Đến tháng 12/2016, đã có 2 xã đạt chuẩn NTM, đánh dấu những thành công bước đầu trong công cuộc xây dựng NTM tại địa phương.
1.1. Vị trí địa lý và đặc điểm tự nhiên của huyện Sơn Dương
Huyện Sơn Dương nằm ở phía Nam tỉnh Tuyên Quang, cách thành phố Tuyên Quang 30 km. Huyện có diện tích tự nhiên là 78.795,15 ha, dân số 181.052 người (năm 2016), mật độ dân số 229,8 người/km2. Địa hình chủ yếu là đồi núi, chiếm 3/4 diện tích tự nhiên. Huyện có 33 đơn vị hành chính, bao gồm 1 thị trấn và 32 xã. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên này ảnh hưởng lớn đến quá trình phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng NTM của huyện.
1.2. Tình hình kinh tế xã hội Sơn Dương trước năm 2008
Trước khi triển khai Chương trình xây dựng nông thôn mới, Sơn Dương là một huyện thuần nông, với phần lớn dân số sống bằng nghề sản xuất nông nghiệp. Kinh tế còn chậm phát triển, cơ sở hạ tầng còn yếu kém, đặc biệt là giao thông ở các vùng sâu, vùng xa. Đời sống của người dân còn nhiều khó khăn, tỉ lệ hộ nghèo còn cao. Tuy nhiên, huyện cũng đã có những nỗ lực trong việc phát triển kinh tế - xã hội, tạo tiền đề cho việc triển khai chương trình NTM.
II. Chủ Trương Quá Trình Thực Hiện Nông Thôn Mới Tuyên Quang
Thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, Tỉnh Tuyên Quang đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách cụ thể để triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Quá trình thực hiện được tiến hành một cách bài bản, từ việc tuyên truyền, tập huấn, phát động thi đua đến huy động nguồn lực, quy hoạch xây dựng NTM và phát triển sản xuất. Đặc biệt, việc xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu, phát triển giáo dục, y tế, văn hóa và bảo vệ môi trường được chú trọng, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.
2.1. Tuyên truyền tập huấn và phát động thi đua xây dựng NTM Sơn Dương
Công tác tuyên truyền, tập huấn được triển khai sâu rộng trong toàn huyện, nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên và người dân về mục đích, ý nghĩa và nội dung của Chương trình xây dựng nông thôn mới. Các hình thức tuyên truyền đa dạng, phong phú, phù hợp với từng đối tượng. Đồng thời, huyện cũng phát động các phong trào thi đua yêu nước, khuyến khích người dân tích cực tham gia vào công cuộc xây dựng NTM.
2.2. Huy động nguồn lực cho Chương trình NTM tại Sơn Dương
Nguồn lực cho Chương trình xây dựng nông thôn mới được huy động từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm ngân sách nhà nước, vốn tín dụng, vốn đóng góp của doanh nghiệp và cộng đồng. Huyện đã có những chính sách khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi để thu hút các nguồn lực đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn. Đặc biệt, vai trò của người dân được phát huy, thông qua việc đóng góp ngày công, vật liệu và tiền của để xây dựng các công trình hạ tầng.
2.3. Quy hoạch xây dựng nông thôn mới và phát triển sản xuất
Công tác quy hoạch xây dựng nông thôn mới được thực hiện một cách khoa học, bài bản, đảm bảo phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của từng địa phương. Quy hoạch bao gồm quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch phát triển hạ tầng, quy hoạch phát triển sản xuất. Đồng thời, huyện cũng chú trọng phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hóa, nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả.
III. Kết Quả Đạt Được Trong Xây Dựng Nông Thôn Mới Sơn Dương
Sau 8 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (2008 - 2016), huyện Sơn Dương đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Diện mạo nông thôn có nhiều thay đổi, cơ sở hạ tầng được nâng cấp, đời sống vật chất và tinh thần của người dân được nâng cao. Kinh tế nông thôn có bước phát triển, thu nhập bình quân đầu người tăng lên. Các lĩnh vực văn hóa, giáo dục, y tế có nhiều tiến bộ. An ninh trật tự được giữ vững.
3.1. Phát triển cơ sở hạ tầng thiết yếu tại vùng nông thôn Sơn Dương
Hệ thống giao thông nông thôn được nâng cấp, mở rộng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi lại và vận chuyển hàng hóa. Hệ thống điện lưới quốc gia được phủ khắp các xã, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt và sản xuất của người dân. Các công trình thủy lợi được xây dựng, sửa chữa, đảm bảo nước tưới cho sản xuất nông nghiệp. Các trường học, trạm y tế được xây dựng khang trang, hiện đại.
3.2. Nâng cao đời sống văn hóa giáo dục y tế tại Sơn Dương
Chất lượng giáo dục được nâng cao, tỉ lệ học sinh tốt nghiệp THPT tăng lên. Mạng lưới y tế được củng cố, mở rộng, đảm bảo chăm sóc sức khỏe cho người dân. Các hoạt động văn hóa, thể thao được tổ chức thường xuyên, thu hút đông đảo người dân tham gia. Các giá trị văn hóa truyền thống được bảo tồn và phát huy.
3.3. Góp phần thúc đẩy kinh tế và nâng cao đời sống nhân dân
Chương trình xây dựng nông thôn mới đã góp phần thúc đẩy kinh tế nông thôn phát triển, tạo việc làm và tăng thu nhập cho người dân. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tăng tỉ trọng công nghiệp, dịch vụ. Đời sống vật chất và tinh thần của người dân được nâng cao, tỉ lệ hộ nghèo giảm xuống.
IV. Đánh Giá Bài Học Kinh Nghiệm Xây Dựng NTM Sơn Dương
Bên cạnh những thành tựu đạt được, công cuộc xây dựng nông thôn mới ở huyện Sơn Dương cũng còn một số hạn chế, khó khăn. Nguồn lực đầu tư còn hạn hẹp, một số tiêu chí đạt chuẩn chưa bền vững. Trình độ dân trí của một bộ phận người dân còn thấp. Tuy nhiên, từ thực tiễn xây dựng NTM, huyện đã rút ra được nhiều bài học kinh nghiệm quý báu, có giá trị tham khảo cho các địa phương khác.
4.1. Những hạn chế và thách thức trong quá trình xây dựng NTM
Nguồn lực đầu tư cho Chương trình xây dựng nông thôn mới còn hạn hẹp, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Một số tiêu chí đạt chuẩn chưa bền vững, nguy cơ tái nghèo còn cao. Trình độ dân trí của một bộ phận người dân còn thấp, ảnh hưởng đến việc tiếp thu và ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Biến đổi khí hậu, thiên tai gây ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp.
4.2. Bài học kinh nghiệm từ thực tiễn xây dựng NTM tại Sơn Dương
Phải có sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của cấp ủy, chính quyền các cấp. Phải phát huy vai trò chủ thể của người dân trong xây dựng nông thôn mới. Phải huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực. Phải có quy hoạch xây dựng nông thôn mới khoa học, bài bản. Phải chú trọng phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân. Phải bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.
V. Giải Pháp Phát Triển Bền Vững Nông Thôn Mới Sơn Dương
Để phát triển bền vững nông thôn mới ở huyện Sơn Dương, cần có những giải pháp đồng bộ, toàn diện. Cần tiếp tục tăng cường đầu tư cho nông nghiệp, nông thôn. Cần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Cần đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Cần bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Cần phát huy vai trò của cộng đồng trong quản lý và phát triển nông thôn.
5.1. Chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp Sơn Dương
Cần có chính sách hỗ trợ về vốn, kỹ thuật, giống cây trồng, vật nuôi cho người dân. Cần khuyến khích phát triển các mô hình sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hóa, ứng dụng công nghệ cao. Cần tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn.
5.2. Phát triển du lịch nông thôn gắn với văn hóa Sơn Dương
Cần khai thác tiềm năng du lịch của huyện Sơn Dương, đặc biệt là du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng gắn với các di tích lịch sử, văn hóa. Cần xây dựng các sản phẩm du lịch đặc trưng, hấp dẫn du khách. Cần nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch.
VI. Tương Lai Của Nông Thôn Mới Sơn Dương Tuyên Quang
Với những thành tựu đã đạt được và những bài học kinh nghiệm rút ra, huyện Sơn Dương có cơ sở để tin tưởng vào một tương lai tươi sáng của nông thôn mới. Với sự nỗ lực của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân, Sơn Dương sẽ tiếp tục phát triển, trở thành một huyện giàu đẹp, văn minh, đáng sống.
6.1. Định hướng phát triển nông thôn Sơn Dương đến năm 2030
Phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững, ứng dụng công nghệ cao, tạo ra các sản phẩm có giá trị gia tăng cao. Xây dựng nông thôn hiện đại, văn minh, có cơ sở hạ tầng đồng bộ, kết nối với đô thị. Nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn.
6.2. Vai trò của cộng đồng trong xây dựng nông thôn mới bền vững
Cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý, bảo vệ và phát triển nông thôn. Cần phát huy vai trò tự quản của cộng đồng, khuyến khích người dân tham gia vào các hoạt động xây dựng nông thôn mới. Cần tạo điều kiện để người dân tiếp cận thông tin, kiến thức và kỹ năng cần thiết để phát triển kinh tế - xã hội.
