Tổng quan nghiên cứu

Ngành du lịch Việt Nam đang phát triển nhanh chóng và trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, trong đó nguồn nhân lực chất lượng cao đóng vai trò quyết định. Tỉnh Ninh Bình, với vị trí chiến lược và tiềm năng du lịch phong phú như Chùa Bái Đính, Tam Cốc Bích Động, Rừng Cúc Phương, và Khu du lịch sinh thái Tràng An, đã thu hút hơn 7 triệu lượt khách trong năm 2017, với tổng thu từ khách du lịch đạt khoảng 2.524,6 tỷ đồng. Tuy nhiên, nguồn nhân lực ngành du lịch tại đây vẫn còn nhiều hạn chế về chất lượng và số lượng, đặc biệt là lực lượng quản lý còn “mỏng” và thiếu nhân sự có trình độ cao, tầm nhìn chiến lược.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng chính sách nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ngành du lịch tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2014-2017, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện chính sách nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững ngành du lịch đến năm 2022. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ địa phương xây dựng đội ngũ nhân lực du lịch chuyên nghiệp, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển kinh tế xã hội tỉnh Ninh Bình.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết kinh tế lao động và quản trị nguồn nhân lực, trong đó có:

  • Lý thuyết nguồn nhân lực du lịch: Nguồn nhân lực du lịch bao gồm lao động trực tiếp và gián tiếp, với các tiêu chí đánh giá về thể lực, trí lực và tinh thần. Chất lượng nguồn nhân lực được xem xét qua trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, sức khỏe và thái độ làm việc.

  • Mô hình quản trị nhân sự trong ngành du lịch: Bao gồm các chính sách quy hoạch phát triển nguồn nhân lực, tuyển dụng, sử dụng lao động, đào tạo và đãi ngộ nhằm nâng cao chất lượng lao động.

  • Khái niệm chính sách nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Là các chủ trương, biện pháp của Nhà nước và doanh nghiệp nhằm phát triển và hoàn thiện năng lực, phẩm chất của người lao động trong ngành du lịch.

Các khái niệm chính bao gồm: quy hoạch nguồn nhân lực, tuyển dụng nhân sự, sử dụng lao động, đào tạo và phát triển, chính sách đãi ngộ, và vai trò của chính sách trong phát triển nguồn nhân lực du lịch.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp dữ liệu thứ cấp và sơ cấp:

  • Dữ liệu thứ cấp: Thu thập từ các báo cáo của Sở Du lịch Ninh Bình, các công trình nghiên cứu, sách báo chuyên ngành, và các tài liệu pháp luật liên quan đến chính sách phát triển nguồn nhân lực du lịch.

  • Dữ liệu sơ cấp: Khảo sát thực tế với 100 phiếu điều tra phát cho 30 cơ quan quản lý và 70 cơ sở đào tạo, doanh nghiệp du lịch tại Ninh Bình trong tháng 3/2018, thu về 92 phiếu hợp lệ (tỷ lệ 92%).

Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, phần mềm Excel để tổng hợp, so sánh và đánh giá thực trạng chính sách nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ngành du lịch tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2014-2017.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng nguồn nhân lực du lịch: Tổng số lao động ngành du lịch tỉnh Ninh Bình tăng từ khoảng 15 nghìn người năm 2014 lên 18,75 nghìn người năm 2017, tập trung chủ yếu tại các cơ sở lưu trú, doanh nghiệp lữ hành và khu điểm du lịch. Tuy nhiên, tỷ lệ lao động được đào tạo bài bản chỉ chiếm khoảng 60%, còn lại là lao động chưa qua đào tạo chuyên môn.

  2. Chất lượng nguồn nhân lực còn hạn chế: Kết quả khảo sát cho thấy chỉ khoảng 55% lao động có trình độ chuyên môn nghiệp vụ đạt chuẩn, trong khi đó tỷ lệ lao động có kỹ năng ngoại ngữ và kỹ năng giao tiếp còn thấp, ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ và trải nghiệm khách hàng.

  3. Thực trạng chính sách quy hoạch và tuyển dụng: Chính sách quy hoạch phát triển nguồn nhân lực chưa được thực hiện đồng bộ, dẫn đến thiếu sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý và doanh nghiệp. Công tác tuyển dụng còn mang tính tự phát, chưa có tiêu chuẩn rõ ràng, gây khó khăn trong việc thu hút nhân tài.

  4. Chính sách đào tạo và đãi ngộ chưa hiệu quả: Các chương trình đào tạo chưa đáp ứng kịp thời nhu cầu thực tế, đặc biệt là đào tạo kỹ năng mềm và ngoại ngữ. Chính sách đãi ngộ chưa đủ hấp dẫn để giữ chân nhân lực chất lượng cao, tỷ lệ nghỉ việc cao vào mùa thấp điểm.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do sự thiếu đồng bộ trong xây dựng và thực hiện chính sách, cũng như hạn chế về nguồn lực tài chính và nhân lực quản lý. So sánh với các địa phương như Quảng Ninh và Khánh Hòa, nơi có chính sách đào tạo chuyên sâu và hợp tác quốc tế hiệu quả, Ninh Bình còn nhiều điểm cần cải thiện. Việc thiếu các chính sách đãi ngộ cạnh tranh và quy trình tuyển dụng chuyên nghiệp làm giảm sức hấp dẫn của ngành du lịch đối với lao động chất lượng cao.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng lao động, bảng phân tích tỷ lệ lao động được đào tạo, và sơ đồ quy trình tuyển dụng hiện tại để minh họa rõ hơn thực trạng và các điểm nghẽn trong chính sách.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện chính sách quy hoạch phát triển nguồn nhân lực: Xây dựng kế hoạch dài hạn, đồng bộ từ cấp tỉnh đến các doanh nghiệp, đảm bảo cơ cấu lao động phù hợp với nhu cầu phát triển du lịch. Thời gian thực hiện: 2019-2022. Chủ thể: Sở Du lịch phối hợp UBND tỉnh.

  2. Tăng cường công tác tuyển dụng chuyên nghiệp: Áp dụng tiêu chuẩn tuyển dụng rõ ràng, minh bạch, ưu tiên tuyển dụng nhân lực có trình độ chuyên môn và kỹ năng ngoại ngữ. Thời gian: triển khai ngay từ 2019. Chủ thể: Doanh nghiệp du lịch và cơ quan quản lý lao động.

  3. Đẩy mạnh đào tạo và bồi dưỡng kỹ năng: Phối hợp với các trường đại học, cao đẳng mở các khóa đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ, kỹ năng mềm và ngoại ngữ, đồng thời tổ chức đào tạo tại chỗ với chuyên gia trong và ngoài nước. Thời gian: 2019-2022. Chủ thể: Sở Du lịch, các cơ sở đào tạo, doanh nghiệp.

  4. Cải thiện chính sách đãi ngộ và giữ chân nhân lực: Xây dựng chính sách lương thưởng cạnh tranh, chế độ phúc lợi xã hội, tạo môi trường làm việc thân thiện, khuyến khích phát triển nghề nghiệp. Thời gian: 2019-2021. Chủ thể: Doanh nghiệp, chính quyền địa phương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về du lịch: Giúp xây dựng và hoàn thiện chính sách phát triển nguồn nhân lực phù hợp với thực tiễn địa phương.

  2. Doanh nghiệp du lịch và khách sạn: Áp dụng các giải pháp quản trị nhân sự, nâng cao chất lượng dịch vụ và giữ chân nhân tài.

  3. Các cơ sở đào tạo chuyên ngành du lịch: Điều chỉnh chương trình đào tạo sát với nhu cầu thực tế, nâng cao chất lượng giảng dạy.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý du lịch, kinh tế: Tham khảo cơ sở lý luận và thực tiễn về chính sách phát triển nguồn nhân lực du lịch tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao nguồn nhân lực du lịch Ninh Bình còn yếu về chất lượng?
    Nguyên nhân chính là do thiếu đồng bộ trong chính sách đào tạo, tuyển dụng và đãi ngộ, cùng với hạn chế về nguồn lực tài chính và quản lý chưa chuyên nghiệp.

  2. Chính sách quy hoạch nguồn nhân lực có vai trò gì?
    Quy hoạch giúp xác định nhu cầu số lượng và chất lượng lao động, từ đó xây dựng kế hoạch đào tạo và sử dụng hiệu quả, đảm bảo phát triển bền vững ngành du lịch.

  3. Làm thế nào để thu hút nhân lực chất lượng cao vào ngành du lịch?
    Cần có chính sách tuyển dụng minh bạch, đãi ngộ cạnh tranh, môi trường làm việc tốt và cơ hội phát triển nghề nghiệp rõ ràng.

  4. Đào tạo nhân lực du lịch nên tập trung vào những kỹ năng nào?
    Ngoài kiến thức chuyên môn, cần chú trọng đào tạo kỹ năng giao tiếp, ngoại ngữ, kỹ năng mềm và xử lý tình huống thực tế.

  5. Vai trò của doanh nghiệp trong nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là gì?
    Doanh nghiệp cần phối hợp với cơ sở đào tạo, tổ chức đào tạo tại chỗ, xây dựng chính sách đãi ngộ và tạo môi trường làm việc chuyên nghiệp để giữ chân nhân lực.

Kết luận

  • Nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt quyết định sự phát triển bền vững ngành du lịch tỉnh Ninh Bình.
  • Thực trạng hiện nay cho thấy sự thiếu đồng bộ trong chính sách quy hoạch, tuyển dụng, đào tạo và đãi ngộ.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp hoàn thiện chính sách nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đến năm 2022.
  • Việc triển khai đồng bộ các giải pháp sẽ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển kinh tế xã hội địa phương.
  • Các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và cơ sở đào tạo cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện hiệu quả các chính sách đề xuất.

Hành động ngay hôm nay để xây dựng nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao, góp phần đưa Ninh Bình trở thành điểm đến du lịch hàng đầu quốc gia và khu vực.