Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa với mục tiêu trở thành nước công nghiệp vào năm 2020, nhu cầu về vốn đầu tư phát triển kinh tế ngày càng lớn. Thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh, với vị trí chiến lược là cửa ngõ kết nối vùng tam giác kinh tế trọng điểm Bắc Bộ (Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh), đang hướng tới mục tiêu trở thành đô thị hiện đại, trung tâm văn hóa tâm linh, công nghiệp khai khoáng, sản xuất điện năng và nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Tuy nhiên, Đông Triều vẫn là thị xã non trẻ, chưa khai thác hết tiềm năng vốn đầu tư.

Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng thu hút vốn đầu tư vào thị xã Đông Triều giai đoạn 2013-2017, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nhằm tăng cường thu hút vốn đầu tư đến năm 2025. Qua đó, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân và thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững của địa phương.

Theo số liệu thống kê, tổng giá trị vốn đầu tư vào Đông Triều có sự biến động rõ rệt, từ 212 tỷ đồng năm 2013 tăng lên đỉnh điểm 5.000 tỷ đồng năm 2016, trước khi giảm còn 580 tỷ đồng năm 2017. Số dự án đầu tư cũng tăng từ 18 dự án năm 2013 lên 31 dự án năm 2017, với quy mô bình quân dự án đạt cao nhất 166,67 tỷ đồng năm 2016. Lĩnh vực xây dựng cơ bản chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng vốn đầu tư, trong khi đầu tư vào du lịch và nông nghiệp công nghệ cao đang được chú trọng phát triển.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho chính quyền địa phương trong việc hoàn thiện chính sách thu hút vốn đầu tư, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực và phát triển kinh tế - xã hội thị xã Đông Triều.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về vốn đầu tư và thu hút vốn đầu tư địa phương. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết về vốn đầu tư: Vốn đầu tư được hiểu là tổng chi phí bỏ ra nhằm thực hiện mục đích đầu tư, bao gồm vốn trong nước và vốn nước ngoài, với vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và nâng cao năng lực cạnh tranh. Luật Đầu tư 2014 định nghĩa vốn đầu tư là tiền và tài sản khác để thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh.

  2. Lý thuyết về thu hút vốn đầu tư: Thu hút vốn đầu tư là quá trình khai thác, huy động các nguồn vốn thông qua các cơ chế, chính sách, điều kiện về hành lang pháp lý, kết cấu hạ tầng kỹ thuật - xã hội nhằm thu hút nhà đầu tư trong và ngoài nước. Thu hút vốn đầu tư được đánh giá qua các tiêu chí như tổng giá trị vốn đầu tư, tốc độ tăng trưởng vốn, số lượng dự án, quy mô dự án và cơ cấu ngành đầu tư.

Các khái niệm chính bao gồm: vốn đầu tư trong nước và nước ngoài, chủ thể đầu tư (doanh nghiệp nhà nước, tư nhân, nước ngoài), lĩnh vực đầu tư (xây dựng cơ bản, sản xuất kinh doanh, du lịch), các yếu tố ảnh hưởng đến thu hút vốn như điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, cơ sở hạ tầng, chính sách hỗ trợ, thủ tục hành chính, chất lượng nguồn nhân lực và hoạt động xúc tiến đầu tư.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập số liệu sơ cấp và thứ cấp:

  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: Số liệu thống kê từ Phòng Kế hoạch – Tài chính và Phòng Quản lý đô thị thị xã Đông Triều, các báo cáo, giáo trình, tạp chí và các công trình nghiên cứu liên quan.

  • Nguồn dữ liệu sơ cấp: Khảo sát ý kiến của 22 cán bộ quản lý vốn đầu tư ngoài ngân sách và 43 nhà đầu tư, chủ doanh nghiệp trên địa bàn thị xã Đông Triều thông qua phiếu điều tra.

Phương pháp phân tích bao gồm:

  • Phân tích thống kê mô tả: Tổng hợp, so sánh số liệu về vốn đầu tư, số dự án, quy mô dự án, cơ cấu ngành đầu tư từ năm 2013 đến 2017.

  • Phân tích định tính: Đánh giá thực trạng, các yếu tố ảnh hưởng và kinh nghiệm thu hút vốn đầu tư từ các địa phương khác để rút ra bài học cho Đông Triều.

  • Phương pháp tổng hợp và so sánh: Khái quát hóa các nội dung lý luận, so sánh thực trạng thu hút vốn đầu tư của Đông Triều với các huyện, thị xã khác trong và ngoài tỉnh Quảng Ninh.

Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2013-2017, với đề xuất giải pháp đến năm 2025, nhằm đảm bảo tính khả thi và phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của thị xã.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổng giá trị vốn đầu tư và tốc độ tăng trưởng
    Tổng vốn đầu tư vào thị xã Đông Triều tăng mạnh từ 212 tỷ đồng năm 2013 lên 5.000 tỷ đồng năm 2016, tương ứng tốc độ tăng trưởng năm 2016 đạt 5,69%, cao nhất trong giai đoạn 2013-2017. Tuy nhiên, năm 2017 vốn đầu tư giảm đột ngột còn 580 tỷ đồng, tốc độ tăng trưởng chỉ 0,12%. Sự tăng trưởng đột biến năm 2016 chủ yếu do các dự án lớn như nhà ga cáp treo Trại Lốc và các công trình bảo tồn di tích lịch sử.

  2. Số dự án và quy mô bình quân dự án
    Số dự án đầu tư tăng từ 18 dự án năm 2013 lên 31 dự án năm 2017, với tốc độ tăng trưởng số dự án ổn định khoảng 1-1,2% mỗi năm. Quy mô bình quân dự án tăng từ 11,78 tỷ đồng năm 2013 lên đỉnh 166,67 tỷ đồng năm 2016, sau đó giảm còn 18,71 tỷ đồng năm 2017. Năm 2016 là năm có nhiều dự án quy mô lớn được đầu tư, đánh dấu bước đột phá trong thu hút vốn.

  3. Cơ cấu lĩnh vực đầu tư
    Lĩnh vực xây dựng cơ bản chiếm tỷ trọng lớn nhất, dao động từ 45,28% năm 2013 đến 86,08% năm 2015 và 77,04% năm 2016. Đầu tư vào nông nghiệp và công nghiệp có sự tăng trưởng đáng kể năm 2016 nhờ dự án nông nghiệp công nghệ cao của VinEco với quy mô 202,5 ha. Lĩnh vực du lịch chiếm tỷ trọng nhỏ, tuy nhiên có sự phát triển với các dự án cáp treo, khu dịch vụ và các điểm du lịch tâm linh.

  4. Chủ thể đầu tư
    Nhà đầu tư trong nước chiếm ưu thế với 94% tổng vốn đầu tư, trong đó doanh nghiệp tư nhân chiếm 55%, doanh nghiệp nhà nước 39%. Đầu tư nước ngoài chiếm tỷ lệ rất nhỏ, chỉ khoảng 1%, cho thấy thị xã cần cải thiện môi trường để thu hút vốn FDI.

  5. Đóng góp vào chuyển dịch cơ cấu kinh tế
    Vốn đầu tư thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Tỷ trọng ngành công nghiệp và xây dựng duy trì trên 61%, dịch vụ tăng từ 27% lên 28,2%, trong khi nông nghiệp giảm từ 11,6% xuống còn 8,9% giai đoạn 2013-2017. Đây là dấu hiệu tích cực cho sự phát triển kinh tế bền vững của thị xã.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng mạnh mẽ vốn đầu tư năm 2016 phản ánh hiệu quả của các hoạt động xúc tiến đầu tư và công tác quy hoạch chiến lược của thị xã Đông Triều. Hội nghị công bố quy hoạch và xúc tiến đầu tư năm 2016 đã thu hút các nhà đầu tư lớn với tổng vốn trên 5.000 tỷ đồng, tạo bước đột phá về quy mô và chất lượng dự án.

Tuy nhiên, sự giảm sút vốn đầu tư năm 2017 cho thấy thị xã còn gặp khó khăn trong việc duy trì đà tăng trưởng, đặc biệt là trong việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Cơ cấu chủ thể đầu tư còn lệ thuộc nhiều vào doanh nghiệp trong nước, chưa khai thác hiệu quả nguồn vốn FDI.

Lĩnh vực xây dựng cơ bản chiếm tỷ trọng lớn, phù hợp với mục tiêu phát triển hạ tầng để tạo nền tảng cho các ngành kinh tế khác phát triển. Đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao và du lịch còn hạn chế nhưng có tiềm năng phát triển, cần được quan tâm hơn trong các chính sách thu hút vốn.

So sánh với các địa phương như huyện Lập Thạch (Vĩnh Phúc) và thị xã Thái Hòa (Nghệ An), Đông Triều cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng, cải cách thủ tục hành chính, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và đẩy mạnh hoạt động xúc tiến đầu tư để tăng sức hấp dẫn với nhà đầu tư.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng vốn đầu tư, số dự án qua các năm, bảng phân tích cơ cấu ngành đầu tư và biểu đồ tỷ trọng chủ thể đầu tư để minh họa rõ nét các xu hướng và biến động.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng hiện đại
    Đẩy mạnh hoàn thiện hệ thống giao thông, điện, cấp thoát nước và hạ tầng kỹ thuật phục vụ sản xuất kinh doanh. Mục tiêu nâng cao chỉ số hấp dẫn đầu tư (FDI attractiveness index) trong vòng 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: UBND thị xã phối hợp với các sở ngành tỉnh Quảng Ninh.

  2. Cải cách thủ tục hành chính, tạo môi trường đầu tư thuận lợi
    Đơn giản hóa quy trình cấp phép đầu tư, xây dựng cơ chế “một cửa liên thông”, minh bạch hóa thông tin đầu tư. Mục tiêu rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ đầu tư xuống dưới 15 ngày trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: UBND thị xã, Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh.

  3. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực địa phương
    Tăng cường đào tạo nghề, nâng cao kỹ năng lao động đáp ứng yêu cầu công nghệ cao. Hợp tác với các doanh nghiệp để đào tạo theo đơn đặt hàng. Mục tiêu tăng tỷ lệ lao động có kỹ năng nghề lên 60% vào năm 2025. Chủ thể thực hiện: Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội, các trường nghề địa phương.

  4. Đẩy mạnh hoạt động xúc tiến đầu tư và quảng bá tiềm năng
    Xây dựng bộ dữ liệu dự án đầu tư, tổ chức hội nghị xúc tiến đầu tư định kỳ, kết nối trực tiếp với các nhà đầu tư tiềm năng trong và ngoài nước. Mục tiêu thu hút ít nhất 10 dự án quy mô lớn mỗi năm. Chủ thể thực hiện: Ban Xúc tiến đầu tư thị xã, Sở Ngoại vụ tỉnh.

  5. Phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn có lợi thế cạnh tranh
    Ưu tiên thu hút đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao, du lịch văn hóa tâm linh và công nghiệp khai khoáng. Xây dựng chính sách ưu đãi đặc thù cho các lĩnh vực này trong 5 năm tới. Chủ thể thực hiện: UBND thị xã, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Chính quyền địa phương và các cơ quan quản lý nhà nước
    Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện chính sách thu hút vốn đầu tư, cải thiện môi trường đầu tư và phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

  2. Nhà đầu tư trong và ngoài nước
    Hiểu rõ tiềm năng, cơ hội và các chính sách ưu đãi tại thị xã Đông Triều, từ đó đưa ra quyết định đầu tư phù hợp.

  3. Các nhà nghiên cứu, học giả và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, phát triển kinh tế địa phương
    Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Các tổ chức tư vấn, hoạch định chính sách và phát triển dự án
    Áp dụng các giải pháp đề xuất để tư vấn, thiết kế các chương trình, dự án thu hút vốn đầu tư hiệu quả tại các địa phương tương tự.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao vốn đầu tư vào Đông Triều năm 2016 lại tăng đột biến?
    Năm 2016, thị xã tổ chức thành công Hội nghị công bố quy hoạch và xúc tiến đầu tư, thu hút các dự án lớn như nhà ga cáp treo Trại Lốc với tổng vốn đầu tư trên 5.000 tỷ đồng, tạo bước nhảy vọt về vốn đầu tư.

  2. Lĩnh vực nào thu hút vốn đầu tư nhiều nhất tại Đông Triều?
    Lĩnh vực xây dựng cơ bản chiếm tỷ trọng lớn nhất, từ 45% đến trên 86% tổng vốn đầu tư các năm, tập trung vào hạ tầng giao thông, công trình công cộng và các dự án phát triển đô thị.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến thu hút vốn đầu tư tại Đông Triều?
    Bao gồm điều kiện tự nhiên thuận lợi, hệ thống cơ sở hạ tầng, chính sách hỗ trợ và thủ tục hành chính, chất lượng nguồn nhân lực và hoạt động xúc tiến đầu tư.

  4. Tỷ lệ vốn đầu tư nước ngoài tại Đông Triều như thế nào?
    Vốn đầu tư nước ngoài chiếm tỷ lệ rất nhỏ, khoảng 1%, chủ yếu vốn đầu tư trong nước chiếm ưu thế, cho thấy cần cải thiện môi trường để thu hút FDI.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để tăng cường thu hút vốn đầu tư?
    Bao gồm phát triển cơ sở hạ tầng, cải cách thủ tục hành chính, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đẩy mạnh xúc tiến đầu tư và tập trung phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn như nông nghiệp công nghệ cao và du lịch.

Kết luận

  • Thị xã Đông Triều đã có bước phát triển tích cực trong thu hút vốn đầu tư giai đoạn 2013-2017, đặc biệt năm 2016 với tổng vốn đầu tư đạt đỉnh 5.000 tỷ đồng.
  • Cơ cấu vốn đầu tư chủ yếu là vốn trong nước, với lĩnh vực xây dựng cơ bản chiếm tỷ trọng lớn nhất, góp phần quan trọng vào phát triển hạ tầng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
  • Các yếu tố ảnh hưởng đến thu hút vốn gồm điều kiện tự nhiên, cơ sở hạ tầng, chính sách hỗ trợ, thủ tục hành chính, chất lượng nguồn nhân lực và hoạt động xúc tiến đầu tư.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm nhằm nâng cao hiệu quả thu hút vốn đầu tư, bao gồm phát triển hạ tầng, cải cách hành chính, nâng cao nguồn nhân lực và xúc tiến đầu tư.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho chính quyền địa phương và các nhà đầu tư, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững của thị xã Đông Triều đến năm 2025 và xa hơn.

Hành động tiếp theo: Chính quyền thị xã cần triển khai đồng bộ các giải pháp đề xuất, tăng cường phối hợp với các sở ngành tỉnh và nhà đầu tư để hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Các nhà đầu tư và tổ chức nghiên cứu được khuyến khích tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư và phát triển bền vững.