Tổng quan nghiên cứu

Ngành xây dựng tại Việt Nam là một trong những ngành phát triển năng động trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, với giá trị sản xuất xây dựng năm 2021 ước đạt hơn 1.938,9 nghìn tỷ đồng, tăng 5,1% so với năm 2020 (Tổng cục Thống kê Việt Nam, 2022). Mặc dù chịu ảnh hưởng nghiêm trọng từ đại dịch COVID-19, ngành vẫn duy trì được đà tăng trưởng, đặc biệt khu vực ngoài Nhà nước tăng trưởng 7,5%. Trong bối cảnh đó, các công ty xây dựng niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc huy động vốn và phát triển bền vững. Suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) là chỉ số tài chính then chốt phản ánh hiệu quả sử dụng vốn của các công ty, ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định đầu tư của nhà đầu tư và giá cổ phiếu trên thị trường.

Luận văn tập trung nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến ROE của 50 công ty xây dựng niêm yết trên hai sàn HOSE và HNX trong giai đoạn 2011-2020. Mục tiêu chính là nhận dạng các nhân tố tác động và xác định mức độ ảnh hưởng của chúng đến ROE nhằm cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý và nhà đầu tư trong việc tối ưu hóa cấu trúc vốn và nâng cao hiệu quả kinh doanh. Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn lớn trong bối cảnh ngành xây dựng cần nguồn vốn lớn để duy trì và mở rộng hoạt động, đồng thời góp phần nâng cao hiểu biết về thị trường vốn trong lĩnh vực xây dựng tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên ba lý thuyết cấu trúc vốn chủ đạo:

  • Lý thuyết Modigliani & Miller (MM): Đề xuất rằng trong thị trường vốn hoàn hảo, cấu trúc vốn không ảnh hưởng đến giá trị công ty, nhưng khi có thuế và chi phí phá sản, cấu trúc vốn tối ưu sẽ tồn tại nhằm tối đa hóa giá trị công ty.
  • Lý thuyết đánh đổi (Trade-off theory): Công ty cân bằng giữa lợi ích thuế từ nợ và chi phí phá sản để xác định tỷ lệ nợ tối ưu, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn và ROE.
  • Lý thuyết trật tự phân hạng (Pecking Order theory): Do bất đối xứng thông tin, công ty ưu tiên sử dụng vốn nội bộ, sau đó là nợ và cuối cùng mới phát hành cổ phiếu, ảnh hưởng đến cấu trúc vốn và khả năng sinh lời.

Ngoài ra, mô hình phân tích DuPont được sử dụng để phân tách ROE thành các thành phần cấu thành như lợi nhuận ròng, vòng quay tài sản và đòn bẩy tài chính, giúp hiểu rõ hơn các yếu tố ảnh hưởng đến ROE. Các khái niệm chính bao gồm: ROE, tính thanh khoản, tỷ lệ nợ dài hạn, quy mô công ty, tuổi công ty và tổng doanh thu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với dữ liệu thứ cấp thu thập từ báo cáo tài chính đã kiểm toán của 50 công ty xây dựng niêm yết trên sàn HOSE và HNX trong giai đoạn 2011-2020. Phương pháp chọn mẫu thuận tiện (convenience sampling) được áp dụng do tính sẵn có và minh bạch của dữ liệu. Các biến độc lập gồm tính thanh khoản (LIQ), tổng doanh thu (TS), tỷ lệ nợ dài hạn (LTD), quy mô công ty (SIZE), tuổi công ty (AGE) được tính toán trung bình 10 năm.

Phân tích hồi quy tuyến tính bội được thực hiện bằng phần mềm SPSS để xác định mức độ ảnh hưởng của các biến độc lập đến biến phụ thuộc ROE. Các kiểm định thống kê như kiểm định tự tương quan, đa cộng tuyến, độ phù hợp mô hình và kiểm định biến độc lập được tiến hành nhằm đảm bảo tính chính xác và tin cậy của kết quả. Timeline nghiên cứu kéo dài từ khâu thu thập dữ liệu, xử lý, phân tích đến đánh giá kết quả trong khoảng thời gian nghiên cứu 10 năm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tính thanh khoản (LIQ) có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến ROE với hệ số hồi quy dương, cho thấy công ty có khả năng thanh toán tốt các khoản nợ ngắn hạn sẽ nâng cao hiệu quả sử dụng vốn chủ sở hữu.
  2. Tổng doanh thu (TS) cũng có mối tương quan thuận với ROE, phản ánh rằng doanh thu tăng kéo theo lợi nhuận và cải thiện suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu.
  3. Tỷ lệ nợ dài hạn (LTD) có ảnh hưởng tích cực đến ROE, cho thấy việc sử dụng nợ dài hạn hợp lý giúp công ty tận dụng đòn bẩy tài chính để gia tăng lợi nhuận.
  4. Ngược lại, quy mô công ty (SIZE) và tuổi công ty (AGE) có mối tương quan nghịch với ROE, cho thấy các công ty lớn và có thâm niên lâu năm có xu hướng giảm hiệu quả sử dụng vốn chủ sở hữu, có thể do quản lý kém linh hoạt hoặc chi phí vận hành cao.

Các kết quả này được minh họa qua các bảng hồi quy và biểu đồ phân tích độ nhạy, cho thấy mô hình hồi quy tuyến tính bội phù hợp với dữ liệu (R² khoảng 0.65), các biến độc lập không có đa cộng tuyến và mô hình không bị tự tương quan. So sánh với các nghiên cứu trong và ngoài nước, kết quả tương đồng với xu hướng rằng tính thanh khoản, doanh thu và đòn bẩy tài chính là các yếu tố quan trọng thúc đẩy ROE, trong khi quy mô và tuổi công ty có thể gây áp lực giảm hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân tính thanh khoản và tổng doanh thu ảnh hưởng tích cực đến ROE là do khả năng công ty duy trì dòng tiền ổn định và mở rộng quy mô kinh doanh, từ đó tạo ra lợi nhuận cao hơn trên vốn chủ sở hữu. Tỷ lệ nợ dài hạn hợp lý giúp công ty tận dụng chi phí vốn thấp hơn và tăng đòn bẩy tài chính, nâng cao lợi nhuận mà không làm tăng rủi ro ngắn hạn quá mức.

Mối tương quan nghịch của quy mô và tuổi công ty với ROE có thể do các công ty lớn và lâu năm thường gặp khó khăn trong việc đổi mới, quản lý phức tạp và chi phí vận hành cao, làm giảm hiệu quả sử dụng vốn. Điều này cảnh báo các công ty cần chú trọng cải tiến quản trị và đổi mới sáng tạo để duy trì lợi thế cạnh tranh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng biến đến ROE và bảng hệ số hồi quy chi tiết, giúp minh bạch kết quả nghiên cứu. Kết quả này có ý nghĩa quan trọng trong việc định hướng chiến lược tài chính và quản lý vốn cho các công ty xây dựng niêm yết tại Việt Nam.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường quản lý tính thanh khoản: Các công ty cần duy trì tỷ lệ tài sản lưu động trên nợ ngắn hạn ở mức hợp lý để đảm bảo khả năng thanh toán, giảm rủi ro tài chính và nâng cao ROE. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: Ban tài chính công ty.
  2. Mở rộng và đa dạng hóa doanh thu: Tăng cường phát triển thị trường, nâng cao chất lượng dịch vụ và sản phẩm để gia tăng tổng doanh thu, từ đó cải thiện lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu. Thời gian: 2-3 năm; Chủ thể: Ban kinh doanh và marketing.
  3. Tối ưu hóa cấu trúc vốn với tỷ lệ nợ dài hạn hợp lý: Sử dụng đòn bẩy tài chính một cách thận trọng, ưu tiên vay nợ dài hạn với chi phí thấp để tận dụng lợi thế thuế và tăng hiệu quả vốn. Thời gian: 1-3 năm; Chủ thể: Ban quản lý tài chính và hội đồng quản trị.
  4. Cải tiến quản trị và đổi mới sáng tạo cho công ty lớn và lâu năm: Tập trung nâng cao năng lực quản lý, áp dụng công nghệ mới và đổi mới quy trình để giảm chi phí và tăng hiệu quả sử dụng vốn. Thời gian: 3-5 năm; Chủ thể: Ban lãnh đạo và phòng R&D.

Các giải pháp này cần được phối hợp đồng bộ nhằm nâng cao suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu, góp phần tăng giá trị cổ đông và sức cạnh tranh của các công ty xây dựng trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các công ty xây dựng niêm yết: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến ROE để xây dựng chiến lược tài chính và quản trị vốn hiệu quả, nâng cao giá trị doanh nghiệp.
  2. Nhà đầu tư và quỹ đầu tư: Sử dụng kết quả nghiên cứu để đánh giá tiềm năng sinh lời và rủi ro khi lựa chọn cổ phiếu trong ngành xây dựng, từ đó đưa ra quyết định đầu tư chính xác.
  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý xây dựng, tài chính doanh nghiệp: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả để phát triển các nghiên cứu tiếp theo hoặc ứng dụng thực tiễn.
  4. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức tài chính: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp xây dựng để xây dựng chính sách hỗ trợ và giám sát thị trường vốn hiệu quả hơn.

Câu hỏi thường gặp

  1. ROE là gì và tại sao nó quan trọng với công ty xây dựng?
    ROE (Return on Equity) là tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu, đo lường hiệu quả công ty sử dụng vốn của cổ đông để tạo ra lợi nhuận. ROE cao cho thấy công ty hoạt động hiệu quả, thu hút nhà đầu tư và tăng giá trị cổ phiếu.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến ROE trong ngành xây dựng?
    Tính thanh khoản, tổng doanh thu và tỷ lệ nợ dài hạn có ảnh hưởng tích cực đến ROE, trong khi quy mô công ty và tuổi công ty có xu hướng ảnh hưởng tiêu cực.

  3. Tại sao quy mô công ty và tuổi công ty lại có ảnh hưởng nghịch đến ROE?
    Các công ty lớn và lâu năm thường gặp khó khăn trong đổi mới, quản lý phức tạp và chi phí vận hành cao, làm giảm hiệu quả sử dụng vốn và lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu.

  4. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến ROE?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp hồi quy tuyến tính bội với phần mềm SPSS, dựa trên dữ liệu tài chính của 50 công ty xây dựng niêm yết trong giai đoạn 2011-2020.

  5. Làm thế nào các công ty xây dựng có thể nâng cao ROE dựa trên kết quả nghiên cứu?
    Các công ty nên tăng cường quản lý tính thanh khoản, mở rộng doanh thu, tối ưu hóa cấu trúc vốn với tỷ lệ nợ dài hạn hợp lý và cải tiến quản trị để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định tính thanh khoản, tổng doanh thu và tỷ lệ nợ dài hạn là các yếu tố tích cực ảnh hưởng đến suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) của các công ty xây dựng niêm yết tại Việt Nam.
  • Quy mô công ty và tuổi công ty có tác động ngược chiều, cảnh báo các công ty lớn và lâu năm cần đổi mới quản trị để duy trì hiệu quả.
  • Mô hình hồi quy tuyến tính bội được xây dựng và kiểm định phù hợp với dữ liệu tài chính trong giai đoạn 2011-2020.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý và nhà đầu tư trong việc tối ưu hóa cấu trúc vốn và nâng cao hiệu quả kinh doanh.
  • Các bước tiếp theo bao gồm áp dụng các giải pháp quản lý vốn, mở rộng nghiên cứu với dữ liệu cập nhật và mở rộng phạm vi ngành nghề để nâng cao tính ứng dụng.

Hành động ngay hôm nay: Các công ty xây dựng và nhà đầu tư nên xem xét áp dụng các khuyến nghị từ nghiên cứu để tối ưu hóa hiệu quả sử dụng vốn và gia tăng giá trị doanh nghiệp trên thị trường chứng khoán Việt Nam.