I. Tổng quan về IFRS và tình hình áp dụng tại Việt Nam
Chuẩn mực kế toán quốc tế (IFRS) được Hội đồng Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IASB) ban hành nhằm thống nhất cách lập và trình bày báo cáo tài chính (BCTC) trên toàn cầu. Việc áp dụng IFRS giúp tăng tính minh bạch và so sánh được giữa các doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Tại Việt Nam, mặc dù chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) đã có nhiều cải tiến, nhưng vẫn tồn tại khoảng cách so với IFRS. Bộ Tài chính đang xây dựng lộ trình áp dụng IFRS đến năm 2025, tập trung vào các doanh nghiệp có lợi ích công chúng. Tuy nhiên, việc tự nguyện áp dụng IFRS tại các doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn hạn chế, chủ yếu do chi phí cao và yêu cầu về nguồn nhân lực.
1.1. Lợi ích và thách thức của IFRS
Lợi ích của IFRS bao gồm tăng tính minh bạch, dễ dàng tiếp cận nguồn vốn quốc tế, và nâng cao năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, việc áp dụng IFRS cũng đặt ra nhiều thách thức, đặc biệt là chi phí chuyển đổi, đào tạo nhân lực, và sự khác biệt giữa VAS và IFRS. Các doanh nghiệp Việt Nam cần cân nhắc giữa lợi ích và chi phí khi quyết định tự nguyện áp dụng IFRS.
1.2. Tình hình áp dụng IFRS tại Việt Nam
Hiện nay, việc áp dụng IFRS tại Việt Nam chủ yếu tập trung vào các công ty con của tập đoàn đa quốc gia. Các doanh nghiệp trong nước vẫn chưa sẵn sàng do thiếu nguồn lực và chưa nhận thức đầy đủ về lợi ích của IFRS. Bộ Tài chính đang thúc đẩy các nghiên cứu và khảo sát để đánh giá mức độ sẵn sàng của các doanh nghiệp.
II. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc tự nguyện áp dụng IFRS
Nghiên cứu xác định các nhân tố ảnh hưởng đến việc tự nguyện áp dụng IFRS tại các doanh nghiệp Việt Nam, bao gồm thương mại quốc tế, hình thức sở hữu, nguồn tài chính, và quy mô doanh nghiệp. Các nhân tố này được phân tích dựa trên lý thuyết hành vi dự định (TPB) và lý thuyết định chế. Kết quả cho thấy, các doanh nghiệp có mức độ hội nhập kinh tế quốc tế cao và nguồn tài chính từ nước ngoài có xu hướng tự nguyện áp dụng IFRS nhiều hơn.
2.1. Thương mại quốc tế
Các doanh nghiệp có tỷ lệ giao dịch xuất nhập khẩu cao thường có nhu cầu áp dụng IFRS để đáp ứng yêu cầu của đối tác quốc tế. Điều này giúp tăng tính minh bạch và dễ dàng so sánh báo cáo tài chính giữa các quốc gia.
2.2. Hình thức sở hữu
Doanh nghiệp có cổ đông nước ngoài hoặc sở hữu đa số thường có xu hướng tự nguyện áp dụng IFRS để đáp ứng yêu cầu của nhà đầu tư và tăng tính minh bạch trong quản trị.
III. Phương pháp nghiên cứu và kết quả
Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng thông qua bảng câu hỏi khảo sát và phân tích dữ liệu bằng phần mềm SPSS. Các phương pháp phân tích bao gồm Chi-square, Fisher exact test, và hồi quy logistic để kiểm định mối quan hệ giữa các nhân tố và biến phụ thuộc. Kết quả nghiên cứu cho thấy, nguồn tài chính và quy mô doanh nghiệp là hai nhân tố có ảnh hưởng mạnh nhất đến việc tự nguyện áp dụng IFRS.
3.1. Phân tích định lượng
Dữ liệu được thu thập từ các doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam. Kết quả phân tích cho thấy, các doanh nghiệp lớn có xu hướng tự nguyện áp dụng IFRS nhiều hơn do nguồn lực dồi dào và nhu cầu hội nhập quốc tế cao.
3.2. Kết quả nghiên cứu
Nghiên cứu xác định rằng, nguồn tài chính từ nước ngoài và quy mô doanh nghiệp là hai nhân tố chính thúc đẩy việc tự nguyện áp dụng IFRS. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa gặp nhiều khó khăn hơn do hạn chế về nguồn lực và chi phí.
IV. Kết luận và kiến nghị
Nghiên cứu kết luận rằng, việc tự nguyện áp dụng IFRS tại các doanh nghiệp Việt Nam chịu ảnh hưởng bởi nhiều nhân tố, trong đó nguồn tài chính và quy mô doanh nghiệp là quan trọng nhất. Để thúc đẩy việc áp dụng IFRS, Bộ Tài chính cần có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa, đồng thời nâng cao nhận thức về lợi ích của IFRS.
4.1. Kiến nghị chính sách
Cần có các chính sách hỗ trợ tài chính và đào tạo nhân lực để giúp các doanh nghiệp nhỏ và vừa áp dụng IFRS một cách hiệu quả. Đồng thời, cần tăng cường tuyên truyền về lợi ích của IFRS trong cộng đồng doanh nghiệp.
4.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo
Nghiên cứu đề xuất các hướng nghiên cứu tiếp theo như phân tích sâu hơn về tác động của hội nhập kinh tế quốc tế và vai trò của các tổ chức kiểm toán trong việc thúc đẩy áp dụng IFRS tại Việt Nam.
