Tổng quan nghiên cứu

Mại dâm là một vấn đề xã hội phức tạp và nhức nhối không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới. Theo số liệu từ các nước trong khu vực Đông Nam Á, số lượng người hành nghề mại dâm dao động từ hàng chục đến hàng trăm nghìn người, như khoảng 140.000 người ở Indonesia, 43.000 người ở Malaysia, 400.000 người ở Philippines và từ 150.000 đến 200.000 người ở Thái Lan. Tại Việt Nam, theo ước tính của Cục phòng chống tệ nạn xã hội năm 2008, số gái mại dâm khoảng 30.904 người, trong đó chỉ có 15 người có hồ sơ quản lý chính thức. Tệ nạn mại dâm không chỉ gây ra những hậu quả nghiêm trọng về mặt đạo đức, xã hội mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến phát triển kinh tế, sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xác định ảnh hưởng của các mối quan hệ xã hội, đặc biệt là quan hệ với gia đình huyết thống và bạn bè, đến hành vi bán dâm của gái mại dâm. Nghiên cứu tập trung vào nhóm đối tượng gái mại dâm tại các trung tâm chữa trị giáo dục lao động xã hội ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, với tổng số 158 người tham gia. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các mối quan hệ xã hội chủ yếu và ảnh hưởng của chúng đến hành vi bán dâm, nhằm đề xuất các giải pháp hỗ trợ giúp gái mại dâm tái hòa nhập cộng đồng, giảm thiểu tái phạm.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hiểu rõ các yếu tố xã hội tác động đến hành vi mại dâm, từ đó góp phần xây dựng các chính sách phòng chống tệ nạn mại dâm hiệu quả hơn, đồng thời nâng cao nhận thức xã hội về vấn đề này.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết xã hội học và tâm lý học về quan hệ xã hội và hành vi con người. Karl Marx nhấn mạnh rằng bản chất con người là tổng hòa các mối quan hệ xã hội, trong đó các quan hệ gia đình và bạn bè đóng vai trò quan trọng trong hình thành nhân cách và hành vi. Phạm Minh Hạc và Lã Thu Thủy cũng khẳng định vai trò của các quan hệ xã hội trong sự phát triển nhân cách và điều chỉnh hành vi cá nhân.

Các nghiên cứu của Ryan, Krall và Hodges chỉ ra môi trường xã hội ảnh hưởng mạnh mẽ đến hành vi và nhân cách cá nhân, trong đó nhóm bạn bè và gia đình là những tác nhân chính. Karen Horney và Gordon Olport cũng nhấn mạnh mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình và nhóm bạn bè ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi và quan điểm của cá nhân.

Khái niệm quan hệ xã hội được hiểu là tương tác và cấu trúc ảnh hưởng giữa người với người, được xác định bởi quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm trong quá trình hoạt động xã hội. Hành vi bán dâm được định nghĩa là hành vi trao đổi tình dục có tính chất mua bán ngoài phạm vi hôn nhân nhằm mục đích kiếm tiền hoặc giá trị vật chất khác.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định lượng và định tính nhằm đảm bảo độ tin cậy và sâu sắc trong phân tích.

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 158 gái mại dâm tại các trung tâm chữa trị giáo dục lao động xã hội ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, trong đó 150 người tham gia điều tra bằng bảng hỏi và 8 người được phỏng vấn sâu. Ngoài ra, phỏng vấn gia đình và bạn bè của một số đối tượng để có cái nhìn đa chiều.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS phiên bản 12 để xử lý số liệu định lượng, kết hợp phân tích câu chuyện cuộc đời (life story) nhằm hiểu rõ môi trường sống, các mối quan hệ xã hội và ảnh hưởng của chúng đến hành vi bán dâm.

  • Timeline nghiên cứu: Từ tháng 4 đến tháng 12 năm 2008 tiến hành xây dựng đề cương, thu thập và xử lý số liệu; từ tháng 1 đến tháng 30/01/2009 hoàn thiện luận văn và chuẩn bị bảo vệ.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Độ tuổi và trình độ học vấn của gái mại dâm:

    • 78,7% gái mại dâm trong độ tuổi từ 19 đến 35, trong đó nhóm 19-25 tuổi chiếm 52%.
    • 16,7% trong độ tuổi từ 14 đến 18, cho thấy sự tham gia của thanh thiếu niên vào hoạt động mại dâm.
    • Trình độ học vấn chủ yếu ở cấp tiểu học (31%) và trung học (37%), nhưng cũng có 4,6% có trình độ trung học trở lên, thậm chí đại học.

  2. Ảnh hưởng của quan hệ gia đình:

    • 62% gái mại dâm sống trong gia đình có bầu không khí không hòa thuận, thường xuyên có xung đột âm ỉ hoặc mạnh mẽ.
    • 22,5% có người thân trong gia đình liên quan đến mại dâm hoặc các tệ nạn xã hội khác.
    • Gia đình mất cân đối, lạnh nhạt, thiếu sự quan tâm, quản lý lỏng lẻo là nguyên nhân thúc đẩy hành vi bán dâm.

  3. Ảnh hưởng của quan hệ bạn bè:

    • 81,5% gái mại dâm giữ quan hệ mật thiết với bạn bè có chung sở thích hoặc từ thời niên thiếu.
    • Bạn bè xấu là một trong những nhân tố trực tiếp dẫn đến hành vi bán dâm và tái phạm.
    • Nhóm bạn bè cũng là chỗ dựa mặt tình cảm, hỗ trợ nhau trong khó khăn nhưng đồng thời cũng tạo áp lực tiêu cực.

  4. Ảnh hưởng của các quan hệ xã hội khác:

    • Quan hệ với chủ chứa, cò mồi, ma cô, tài xế taxi, lái xe ôm có ảnh hưởng lớn đến hành vi mại dâm, thường là mối quan hệ bóc lột và lợi dụng.
    • Gái mại dâm thường bị đối xử tệ bạc, bị bóc lột nhưng vẫn phụ thuộc vào các mối quan hệ này để duy trì hoạt động.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy các mối quan hệ xã hội, đặc biệt là gia đình và bạn bè, đóng vai trò quyết định trong việc hình thành và duy trì hành vi bán dâm của gái mại dâm. Gia đình không chỉ là môi trường giáo dục mà còn là nơi cung cấp sự hỗ trợ tinh thần, nếu gia đình mất cân đối, thiếu sự quan tâm sẽ tạo điều kiện cho hành vi lệch chuẩn phát triển. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về tác động của môi trường gia đình đến hành vi phạm pháp và lệch chuẩn xã hội.

Quan hệ bạn bè có vai trò kép: vừa là nguồn hỗ trợ, vừa là áp lực tiêu cực. Việc gái mại dâm duy trì quan hệ mật thiết với nhóm bạn xấu làm tăng nguy cơ tái phạm, đồng thời tạo ra một môi trường xã hội khép kín khó thoát khỏi. Các mối quan hệ với chủ chứa và các đối tượng trung gian khác cũng góp phần duy trì hoạt động mại dâm thông qua các hình thức bóc lột và kiểm soát.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố độ tuổi, trình độ học vấn và mức độ ảnh hưởng của các mối quan hệ xã hội đến hành vi bán dâm, giúp minh họa rõ nét các yếu tố tác động.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường hỗ trợ gia đình:

    • Xây dựng các chương trình tư vấn, giáo dục kỹ năng làm cha mẹ nhằm cải thiện bầu không khí gia đình, giảm xung đột và tăng cường sự quan tâm chăm sóc.
    • Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: các cơ quan xã hội, tổ chức phi chính phủ.

  2. Phát triển mạng lưới bạn bè tích cực:

    • Tổ chức các nhóm hỗ trợ xã hội, câu lạc bộ kỹ năng sống cho gái mại dâm nhằm tạo môi trường bạn bè lành mạnh, giảm áp lực từ nhóm bạn xấu.
    • Thời gian thực hiện: 6-12 tháng; Chủ thể: trung tâm giáo dục, tổ chức cộng đồng.

  3. Giáo dục và đào tạo nghề:

    • Cung cấp các khóa đào tạo nghề, kỹ năng tìm việc làm để gái mại dâm có thể tái hòa nhập cộng đồng và tự chủ kinh tế.
    • Thời gian thực hiện: 1 năm; Chủ thể: các trung tâm đào tạo nghề, cơ quan lao động.

  4. Tăng cường quản lý và hỗ trợ tại các trung tâm:

    • Cải thiện điều kiện sinh hoạt, tư vấn tâm lý và hỗ trợ y tế cho gái mại dâm tại các trung tâm chữa trị giáo dục lao động xã hội.
    • Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: các trung tâm xã hội, cơ quan chức năng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý xã hội và chính sách:

    • Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách phòng chống mại dâm hiệu quả, tập trung vào hỗ trợ gia đình và nhóm bạn bè.

  2. Nhà nghiên cứu xã hội học và tâm lý học:

    • Tham khảo để phát triển các nghiên cứu sâu hơn về ảnh hưởng của quan hệ xã hội đến hành vi lệch chuẩn.

  3. Cán bộ làm việc tại các trung tâm giáo dục lao động xã hội:

    • Áp dụng các giải pháp hỗ trợ tâm lý, đào tạo nghề và xây dựng môi trường tích cực cho gái mại dâm.

  4. Tổ chức phi chính phủ và cộng đồng:

    • Triển khai các chương trình hỗ trợ tái hòa nhập, giảm kỳ thị và tạo điều kiện cho gái mại dâm phát triển cuộc sống mới.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quan hệ gia đình lại ảnh hưởng lớn đến hành vi mại dâm?
    Gia đình là môi trường đầu tiên hình thành nhân cách và giá trị sống. Gia đình mất cân đối, thiếu sự quan tâm, xung đột kéo dài tạo ra môi trường không lành mạnh, thúc đẩy hành vi lệch chuẩn như mại dâm.

  2. Bạn bè xấu có tác động như thế nào đến gái mại dâm?
    Bạn bè xấu tạo áp lực xã hội, khuyến khích hành vi tiêu cực, đồng thời cung cấp môi trường hỗ trợ cho hành vi mại dâm, làm tăng nguy cơ tái phạm.

  3. Có phải tất cả gái mại dâm đều xuất thân từ gia đình bất hạnh?
    Không hoàn toàn. Một số gái mại dâm có gia đình đầy đủ nhưng do cách giáo dục, áp lực xã hội hoặc các yếu tố cá nhân khác cũng có thể dẫn đến hành vi mại dâm.

  4. Làm thế nào để giúp gái mại dâm tái hòa nhập cộng đồng?
    Cần kết hợp hỗ trợ tâm lý, đào tạo nghề, xây dựng mạng lưới bạn bè tích cực và giảm kỳ thị xã hội để tạo điều kiện cho họ có cuộc sống ổn định.

  5. Vai trò của các trung tâm chữa trị giáo dục lao động xã hội là gì?
    Trung tâm là nơi cung cấp hỗ trợ y tế, tư vấn tâm lý, đào tạo nghề và môi trường an toàn giúp gái mại dâm nhận thức lại hành vi, từ bỏ mại dâm và tái hòa nhập xã hội.

Kết luận

  • Mối quan hệ gia đình và bạn bè có ảnh hưởng quyết định đến hành vi bán dâm của gái mại dâm.
  • Gia đình mất cân đối, xung đột và bạn bè xấu là những nhân tố thúc đẩy hành vi mại dâm và tái phạm.
  • Gái mại dâm có độ tuổi chủ yếu từ 19 đến 35, với trình độ học vấn đa dạng, trong đó phần lớn có trình độ thấp.
  • Các mối quan hệ xã hội khác như chủ chứa, cò mồi cũng góp phần duy trì hoạt động mại dâm thông qua các hình thức bóc lột.
  • Cần triển khai các giải pháp hỗ trợ gia đình, phát triển mạng lưới bạn bè tích cực, đào tạo nghề và cải thiện điều kiện tại các trung tâm để giảm thiểu tệ nạn mại dâm.

Next steps: Triển khai các chương trình hỗ trợ theo đề xuất, tiếp tục nghiên cứu mở rộng về các yếu tố xã hội khác ảnh hưởng đến mại dâm.

Call to action: Các nhà quản lý, nhà nghiên cứu và tổ chức xã hội cần phối hợp chặt chẽ để xây dựng môi trường xã hội lành mạnh, hỗ trợ gái mại dâm tái hòa nhập cộng đồng, góp phần giảm thiểu tệ nạn xã hội.